Անժելիքա Քաուֆման

Անժելիքա Քաուֆման; գերմաներէն՝ Maria Anna Angelika Kauffmann
Ծնած է	30 Հոկտեմբեր 1741[…]
Ծննդավայր	Քուր (Շվեյցարիա), Զուիցերիա
Մահացած է	5 Նոյեմբեր 1807[…] (66 տարեկանին)
Մահուան վայր	Հռոմ, Պապական մարզ
Քաղաքացիութիւն	Զուիցերիա; Մեծն Բրիտանիոյ եւ Իրլանտայի Միացեալ Թագաւորութիւն; Three Leagues
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Portrait of Lady Clan Henderson?, Portrait of David Garrick? եւ Portrait of Winckelmann?
Տեսակ	դիմանկար, պատմական գեղանկարչութիւն եւ նեոդասականություն?
Մասնագիտութիւն	նկարչուհի, նկարիչ-փորագրող
Անդամութիւն	Արուեստի թագաւորական Ակադեմիա, Լոնտոն
Ամուսին	Antonio Zucchi?
Ծնողներ	հայր՝ Joseph Johann Kauffmann?
	Ստորագրութիւն;

Անժելիքա Քաուֆման Միրանտա եւ Ֆերտինանտ (Շեքսպիրի «Փոթորիկ») տրամայ, 1782

Ինքնադիմանկար մատիտով

Անժելիքա Քաուֆման Պարոնուհի ֆոն Կրիւտէները որդիի հետ, 1784

Մարիա Աննա Անժելիքա Քաթարինա Քաուֆման (30 Հոկտեմբեր 1741(1741-10-30)^[1]^[2]^[3]^[…], Քուր (Շվեյցարիա), Զուիցերիա^[4]^[5]^[6] - 5 Նոյեմբեր 1807(1807-11-05)^[1]^[2]^[7]^[…], Հռոմ, Պապական մարզ^[4]^[5]^[6]), գերմանացի նէոդասական նկարչուհի: Ան Լոնտոնի Թագաւորական ակադեմիայի հիմնադիր երկու կիներէն մէկն է (1768)^[10]^[11]:

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Անժելիքա Քաուֆմանը նկարիչ Եոհան Ժոզէֆ Քաուֆմանի դուստրն է, մեծցած է Ֆորարլպերգի մէջ (Աւստրիա): Ինքնուրոյն սորված է քանի մը լեզուներ, շատ կարդացած է, հետաքրքրուած է երաժշտութեամբ: Նկարել սկսած է 6 տարեկանէն, 12 տարեկանէն աշխատած է որպէս փրոֆեսիոնալ նկարիչ: 1754-ին մայրը մահացած է, հայրը որոշած է աղջկան հետ տեղափոխուիլ Միլան^[11]: 1764-էն ապրած է Իտալիոյ մէջ (Հռոմ, Վենետիկ): Հռոմի մէջ ծանօթացած է գերմանացի արուեստագէտ Եոհան Եոախիմ Վինկելմանի հետ, որ դարձած է անոր ուսուցիչը:

1766-ին Անգլիոյ դեսպանի եւ անոր կնոջ առաջարկութեամբ մեկնած է Լոնտոն, ուր ապրած է 15 տարի: Անժելիքա Քաուֆմանի դիմանկարը նկարած է Ռէյնոլտսը (1766), Անժելիքան ալի պատասխան նկարած է Ռէյնոլտսին:

Եղած է Թագաւորական գեղարուեստական ակադեմիայի հիմնադիրներու շարքին, մասնակցած է Սուրբ Պօղոսի տաճարի նկարազարդման: 1781-ին ամուսնացած է նկարիչ Անթոնիօ Զուչիոյի հետ եւ վերադարձած Հռոմ: Այնտեղ ընկերացած է Կէօթէի հետ, նկարած անորդիմանկարը: Անժելիքա Քաուֆմանի վերջին ցուցահանդէսը տեղի ունեցած 1797-ին Հռոմի մէջ:

Ստեղծագործութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Քաուֆմանի կտաւները (դիմանկարներ, աստուածաշնչեան, պատմական, գրական եւ անթիք դիցաբանական սիւժէներով) կը պատկանին գլասիցիզմի ոճին:

Ճանաչում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Անժելիքա Քաուֆման Վեներան Հեղինէի մէջ սէր կ'արթնացնէ Պարիսի նկատմամբ, 1790

Անժելիքա Քաուֆմանը եւրոպական ճանաչում ձեռք բերած է շատ վաղ: 1762-ին դարձած է Ֆլորենցիայի գեղարուեստի ակադեմիայի անդամ^[12], 1765-ին՝ Հռոմի մէջ Սուրբ Լուքայի ակադեմիայի անդամ, 1768-էն՝ Ֆրանսայի եւ Բրիտանիայի թագաւորական ակադեմիայի անդամ: 1810-ին իտալացի յայտնի պատմաբան Ճովաննի Բատիստա տէ Ռոսսին գրած է Քաուֆմանի կենսագրութիւնը, այդ պահէն սկսած անոր կեանքը մէկ անգամ չէ, որ դարձած է վէպերու սիւժէ: Փորագրանկարիչներ Ֆ. Պարտոլոցցին եւ Գ. Սքորոտումովը Քաուֆմանի աշխատանքները տիրաժաւորած ու, այդպիսով, Եւրոպայի մէջ հանրամատչելի դարձրած կէտագծման արհեստավարժութեամբ (կտաւի նրբերանքները առաւել յարմար փոխանցելու համար): Նկարչուհիի երկրպագուն էր Ֆալքոնէն (Ռէյնոլտսի նախկին ընկերը ու ստեղծագործութիւններու երկրպագուն): Ֆալքոնէն 1774-ին՝ Փեթերպուրկի մէջ Պետրոս Ա-ի արձանի վրայ աշխատելէն, անգլիացի ճանապարորդ Ռեքսելլի հետ կիսուած է նկարչուհիի աշխատանքներէն ստացած տպաւորութիւններով եւ հաղորդած, որ «սեփականատէրն է անոր գրեթէ բոլոր ստեղծագործութիւններուն»^[13]: Մեծ կոմսուհի, այնուհետեւ կայսրուհի Մարիա Ֆիոտորովնան՝ Պետրոս Ա-ի կինը, ապակիի վրայ նկարած է Քաուֆմանի աշխատանքներու մանրանկարները:

Քաուֆմանի ստեղծագործութիւններու փորագրանկարները նմուշ ծառայած են քանդակներու ստեղծման համար: Մասնաւորապէս, անոնք օգտագործած է քանդակագործ Ֆ. Շուպինը Փեթերպուրկի Մարմարէ պալատի Մարմարէ սրահի մետալիոններու շարքի վրայ աշխատելուն: Անժելիքա Քաուֆմանի պատուին անուանուած է Վեներայի հրաբխային խառնարաններէն մէկը:

Ցուցադրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Retrospektive Angelika Kauffmann (270 աշխատանք), Տիւսելտորֆ, Կունստպալաստ (15 Նոյեմբեր 1998 – 24 Յունուար 1999),
München, Haus der Kunst (5 Փետրուար – 18 Ապրիլ 1999),
Chur, Bündner Kunstmuseum (8 Մայիս – 11 Յուլիս 1999):

Ա. Քաուֆման (փորագրանկարը՝ Ֆ. Պարտոլոցցիի): Եզոպոս եւ Ռոտոպիս: 1780-ականներ: «Ռոտոպիսի պատմութիւնն ու սէրը» անգլիական կատակերգութեան նկարազարդում

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Angelica Kauffmann
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Кауфман Ангелика // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 http://vocab.getty.edu/page/ulan/500115055
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12274214f
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Angelica Kauffman — 2008.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18558540"></a>
↑ Շվեդիայի Ազգային թանգարանի նկարիչների ցանկ — 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16323066"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q22681075"></a>
↑ (unspecified title) — 2006.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q683543"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2256716"></a>
↑ «Art and artists | Royal Academy of Arts»։ www.royalacademy.org.uk
↑ ^11,0 ^11,1 «Angelica Kauffman | National Museum of Women in the Arts»։ nmwa.org
↑ Roworth Wendy Wassyng (2004-03-24)։ «Documenting Angelica Kauffman's Life and Art»։ Eighteenth-Century Studies (անգլերեն) 37 (3): 478–482։ ISSN 1086-315X։ doi:10.1353/ecs.2004.0031
↑ Wraxell, N. A tour through some of the northern parts of Europe, particularly Copenhagen, Stockholm and Petersburgh, in a series of letters. London, 1774, p. 228. Русский пер.: Екатерининский Петербург глазами иностранцев. Неизданные письма 1770-х гг. СПб., 2013. С. 121

Արտաքին հղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12274214f_data.bnf.fr]:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36570165"_data-entity-id="Q17299517">[http://explore.rkd.nl/en/explore/artists/43630_Angelica_Kauffmann]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Angelica Kauffmann
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/Angelica-Kauffmann_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q17378135">Кауфман_Ангелика_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Кауфман Ангелика // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[[http://vocab.getty.edu/page/ulan/500115055_http://vocab.getty.edu/page/ulan/500115055]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 http://vocab.getty.edu/page/ulan/500115055

[[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12274214f_http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12274214f]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12274214f

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q35127_citetype_Q1787111"_data-entity-id="Q18558540">[http://clara.nmwa.org/index.php?g=entity_detail&entity_id=4204_Angelica_Kauffman]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2008.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18558540"></a></div>-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Angelica Kauffman — 2008.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18558540"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1172284_citetype_Q2352616"_data-entity-id="Q22681075">[http://kulturnav.org/9fdd2add-3c50-4227-b0cd-f9385dfecb66_Շվեդիայի_Ազգային_թանգարանի_նկարիչների_ցանկ]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16323066"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q22681075"></a></div>-8] Շվեդիայի Ազգային թանգարանի նկարիչների ցանկ — 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16323066"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q22681075"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q1787111"_data-entity-id="Q683543">''(unspecified_title)''<span_class="wef_low_priority_links">_—_2006.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q683543"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2256716"></a></div>-9] (unspecified title) — 2006.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q683543"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2256716"></a>

[10] «Art and artists | Royal Academy of Arts»։ www.royalacademy.org.uk

[nmwa.org-11] 11,0 ^11,1 «Angelica Kauffman | National Museum of Women in the Arts»։ nmwa.org

[12] Roworth Wendy Wassyng (2004-03-24)։ «Documenting Angelica Kauffman's Life and Art»։ Eighteenth-Century Studies (անգլերեն) 37 (3): 478–482։ ISSN 1086-315X։ doi:10.1353/ecs.2004.0031

[13] Wraxell, N. A tour through some of the northern parts of Europe, particularly Copenhagen, Stockholm and Petersburgh, in a series of letters. London, 1774, p. 228. Русский пер.: Екатерининский Петербург глазами иностранцев. Неизданные письма 1770-х гг. СПб., 2013. С. 121

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]