Ամփեր
Ամփեր, ելեկտրական հոսանքի չափման միաւոր, միաւորներու Միջազգային Համակարգի մէջ A նշանով (ֆրանսերէն՝ ampère). Միջազգային Համակարգի հիմնական միաւորներուն մաս կը կազմէ: Սահմանուած է տարրական ելեկտրական լիցքի e թուային արժէքին վրայ, երբ ան կ՛արժէ 1.602 176 634 x 10-19 C միաւորով արտայայտուած, C (Coulomb) միաւորը որ A s -ի հաւասար է[1]:
Ամփեր-ը այն ելեկտրական հոսանքն է որ կը համապատասխանէ 1/1.602 176 634 x 10-19 տարրական լիցքի հոսումին մէկ երկվայրկեանուան ընթացքին:
Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ամփերը (A) ելեկտրական հոսանքի սաստկութեան չափման միաւորն է, այսինքն` հաղորդիչի մէջ եղած ելեկտրոններու հոսումը: Անտղէ-Մարի Ամփեր (1775-1836), ելեկտրամագնիսի գիւտ ընողը անունը տուաւ այս միաւորին:
1948-ի, ամփերը սահմանուած էր Չափերու եւ Կշիռներու Համաշխարհային Կոմիտէի կողմէն հետեւեալ ձեւով «1 ամփեր հաստատուն հոսանքի սաստկութիւնն է որ, երկու զուգահեռ հաղորդալարերու միջեւ, անվերջ երկարութեամբ, որոնց հատուածը (ֆրանսերէն՝ section) կարելի է արհամարհել, իրարմէ 1 մեթր հեռաւոր պարապութեան մէջ, այս երկու հաղորդիչներու միջեւ կը ստեղծէ գծային (ֆրանսերէն՝ Linéaire) ոյժ մը հաւասար 2 × 10−7 նիւթոն (ֆրանսերէն՝ newton, ոյժի չափման միաւոր) իւրաքանչիւր մեթրի վրայ»:
2019-ին, ամփերի սահմանումը կը վերածուի «Ամփեր, A նշանով, ելեկտրական հոսանքի չափման միաւորն է, միաւորներու Միջազգային Համակարգի մէջ: Սահմանուած է տարրական ելեկտրական լիցքի թուային արժէքով, e, հաւասար 1,602 176 634 × 10−19 C, միաւոր մը որ A s -ի հաւասար է, երկվայրկեանը ΔνCs ի վրայ սահմանուած ըլլալով»:
Կարելի է համեմատել ելեկտրոններու շարժումը հաղորդիչի մէջ, խողովակի մէջէն անցած ջուրի շարժման հետ. Սաստկութիւնը, ամփերով արտայայտուած երբ ելեկտրականութեան կը վերաբերի, ջուրի հոսքն է: Տան մէջ, ապահովիչներ ցոյց կու տան սաստկութիւնները` 10, 16, 20 կամ 32 ամփեր: Եթէ պահանջուող ելեկտրական ոյժը աւելի մեծ է քան հասանելի ելեկտրոններու հոսումը, ապահովիչները կ՛անջատուին:
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ Unité de base du SI : l'ampère (A) «- ampère - BIPM»։ www.bipm.org։ արտագրուած է՝ 2023-05-08