Ֆելիքս Մենտելսոն
Ֆելիքս Մենտելսոն Բարտոլդի (գերմաներէն՝ Jakob Ludwig Felix Mendelssohn Bartholdy, ), գերմանացի, հրեայ երգահան եւ խմբավար, դաշնակահար եւ երգեհոնահար, երաժշտութեան մէջ ռոմանթիկ ուղղութեան ակնառու ներկայացուցիչներէն մէկն է։ Ստեղծած է տարբեր ժանրերու բազմաթիւ ստեղծագործութիւններ՝ օրատորիաներ, սիմֆոնիաներ, համերգային նախերգանքներ, դաշնամուրի եւ ջութակի համար գրուած կոնցերտներ, անսամպլային գործիքներու երաժշտական երկեր, դրիոներ, քուարթետներ, քուինտետներ, օկտետներ եւ այլն։ Ան առաւել յայտնի է իր հարսանեկան քայլերգով (այսպես կոչված Մենտելսոնի քայլերգ)։
Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ֆելիքս Մենտելսոնի դաշնամուրի առաջին ուսուցիչը եղած է իր մայրը։ Ան Կոմպոզիցիայի եւ դաշնամուրի դասեր առած է նաեւ իր ժամանակի յայտնի երաժիշտներէն Կ. Ֆ. Ձելտերին (կոմպոզիցիա) եւ Լ. Բերգերին (դաշնամուր)։9 տարեկանին ելոյթներ ունեցած է եւ հռչակուած է որպես տաղանդաւոր դաշնակահար, իսկ 11 տարեկանին սկսած է ստեղծագործելու։ 1829 թուականէն սկսեալ Մենտելսոնը համերգներով շրջագայած է Անգլիա, Շոտլանդիա, Իտալիա, Ֆրանսաեւ այլ երկիրներ։ Նոյն թուականին Պերլինի մէջ անոր ղեկավարութեամբ կատարուած է Եոհան Սեբաստիան Պախի «Չարչարանքներ ըստ Մատթէոսի» ստեղծագործութիւնը՝ սկիզբ դնելով Պախի գրեթէ մոռցուած ժառանգութեան վերագնահատման։ Մենտելսոնի գլխաւորութեամբ բազմաթիւ համերգներ կազմակերպուած են Տիւսելտորֆի (1833-էն) եւ Լայպցիքի մէջ (1835-էն)։
1835 թուականէն ան եղած է «Գեւանդհաուզ» նուագախումբի խմբավարը։ 1841 թուականին երգահանին հրաւիրած են Պերլին՝ աշխատելու։ Մէկ տարի անց, ան վերադարձած է Լայպցիք։ 1843-ին, ան հիմնած է Գերմանիոյ առաջին երաժշտանոցը եւ ղեկավարած է «լայպցիքեան դպրոց»ը։
Համաշխարհային հռչակ կը վայելեն անոր ջութակի քոնցերտը, դաշնամուրի երկու քոնցերտները, յատկապէս «Երգեր Առանց Խօսքի» նուրբ մանրանուագները։ Մենտելսոնը գրած է նաեւ 5 սիմֆոնիա, լարային անսամպլներ, կանտատներ, երգեր եւ ռոմանսներ։ Գերմանական օրատորիայի պատմութեան մէջ արժանի տեղ ունին անոր «Պօղոս» եւ «Եղիա» ստեղծագործութիւնները։
Նշանաւոր ստեղծագործութիւնները[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- «Երգեր Առանց Խօսքի» դաշնամուրային մանրանուագներու շարք (ութ տետր, 1830-1845)
- Հինգ սիմֆոնիաներ
- «Ամառային Գիշերուայ Երազը» սիմֆոնիկ նախերգանք
- Ջութակի կոնցերտ (e-moll)
Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- Վ.Ս. Գալացկայա, Արտասահմանեան երկիրներու երաժշտական գրականութիւն, Պրակ երրորդ, Երեւան, 1976 Մենտելսոն