Քրի-քրի

Քրի-քրի (κρι-κρι)․ կը կոչուի նաեւ քրիթիքի էղա (կրետական քարայծ κρητική αίγα), աղրիմի (αγρίμι), էղաղրոս (քարայծեմի αίγαγρος)։ Կրետէ կղզիին խորհրդանիշը։ Ստնաւոր, երկսմբակաւոր կենդանի, արեւելեան Միջերկրականի բնիկ։ Այժմ կը հանդիպինք անոր միայն Կրետէ եւ անոր մերձակայ երեք կղզիակներուն վրայ՝ Տիա, Թէոթորու եւ Այի Փանտես։

Տեղեկութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ըստ հնագէտներուն, քրի-քրին Կրետէ մուտք կը գործէ Մինոասեան Քաղաքակրթութեան ժամանակաշրջանին։ Հին տարիներուն տարածուած էր ամբողջ Էգէականին, սակայն անոր վերջին ապաստանը եղած են Լեֆքա Օրի լեռնաշղթայի Սամարիա Կիրճին բաձրադիր ուղղաձիգ ապառաժները, որ նաեւ «անմատչելի» կը կոչուին։ 1960-ական թուականներուն քրի-քրին բնաջնջման վտանգի տակ էր․ կը հաշուէր միայն 200 շունչ*։ Այդ պատճառով 1962-ին Սամարիա կիրճը կը յայտարարուի Ազգային Պուրակ եւ կը պահպանուի Եունեսքոյէն իբրեւ«Կենսոլորտի Պահեստ»։ Այժմ, 2 000 շունչ կը հաշուէ։

Բ․ Համաշխարհային պատերազմի ընթացքին Կրետէ կղզին գերմանացիները բռնագրուած էին ու բնակիչները սովի մատնուած էին։ Քրի-քրին միսի սնունդի միակ աղբիւրն էր։

Նկարագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կենդանիին մորթին գոյնը բաց սրճագոյն է, իսկ վիզին շուրջի երիզին գոյնը գոց սրճագոյն է։ Արու քրի-քրիին եղջիւրները խոշոր են։ Ոստումները մեծ են եւ ցերեկը կը հանգստանայ։ Երկչոտ կենդանի է։ Մարդէն հեռու կը մնայ։ Դիւրութեամբ կը մագլցի ուղղաձիգ ապառաժները։

Արու քրի-քրիին համար կը գործածուի աղրիմի (αγρίμι) անունը, իսկ իգականին համար՝ սանատա (σανάδα) անունը։ Ձագը կը կոչուի րիֆի։