Վարդան Վարդանով
| Վարդան Վարդանով | |
|---|---|
| Ծնած է | 12 Յունուար 1853 |
| Ծննդավայր | Թիֆլիս, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 1919 |
| Մահուան վայր | Սեն Փեթերսպուրկ, Խորհրդային Ռուսաստան |
| Մասնագիտութիւն | գիտնական |
Վարդան Վարդանով (Վարդանեան, 12 Յունուար 1853, Թիֆլիս, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն - 1919, Սեն Փեթերսպուրկ, Խորհրդային Ռուսաստան), հայ բնախօս։ Իվան Պաւլովի առաջին հայ աշխատակիցը, Փեթերսպուրկի բժշկական բարձրագոյն դպրոցներու առաջին հայ փրոֆէսորը։
Կեանք եւ գործոինէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ծնած է Թիֆլիս։ 1871-ին Ռուսական գիմնազիոնէն շրջանաւարտ ըլլալով, Ս. Փեթերպուրկի բժշկական-վիրաբուժական ակադեմիան մտած է։
1876-ին աւարտելէ ետք, մասնակցած է ռուս-թրքական պատերազմին (1877-1878), կռուելով պալքանեան ճակատին վրայ։
1892-ին, պաշտպանած է իր դոկտորականի աւարտաճառը՝ «Կալվանական երեւոյթներ գորտի մաշկին մէջ»։ Անոր գիտական աշխատութիւնները նուիրուած են որոշ ջիղերու փոխյարաբերութեան եւ մարմինի կազերու փոխանակութեան ու ջերմային կարգաւորման։
Վարդանով եղած է Ս. Փեթերպուրկի բժշկական դպրոցներու մէջ դասաւանդող առաջին հայ դասախօսը։ 1898-1919ին, բնախօսութիւն դասաւանդած է կնոջական բժշկական համալսարանին մէջ, ուր հիմնած է բնախօսութեան ամպիոնն ու տարրալուծարանը, դառնալով լիիրաւ դասախօս 1904ին։ Կեանքի վերջին տարիներուն, գիտական գծով փոխտեսուչն էր։
1890-ին, սկսած է աշխատիլ ռազմաբժշկական ակադեմիային մէջ, ուր դարձած է Փաւլովի օգնականը 1895ժին։
Բնախօսութիւն դասաւանդած է նաեւ ջղահոգեբուժութեան համալսարանին, մանկավարժական ակադեմիային եւ ուրիշ ուսումնական հաստատութիւններու մէջ։
1908-ին, Վարդանով ընտրուած է Ռուս Բժիշկներու Ընկերութեան իսկական անդամ, իսկ երեք տարի ետք՝ Փորձառական Մանկավարժութեան Ընկերութեան պատուաւոր անդամ։
Մարտ 1916 միացած է Փաւլովի եւ իր պաշտօնակիցներուն՝ Նիկոլայ Վետենսկիի եւ Նիկոլայ Լիխաչեւի, հիմնելով Ի. Մ. Սեչենովի անուան Ռուս Բնախօսներու Ընկերութիւնը։
1917-ի բոլշեւիկեան յեղափոխութենէն ետք, ամբողջ Ռուսաստանը խոր ընկերային ու տնտեսական ճգնաժամի մատնուեցաւ՝ իշխանութեան քայքայման հետեւանքով։ Ոճիրներու ալիք մը ընդգրկած է Փեթերսպուրկը, եւ Վարդանով անոր զոհերէն մէկը եղած է։
20 Յունուար 1919-ին, փողոցային գողութեան մը ընթացքին սպաննուած է՝ 66 տարեկան հասակին։
Աշխատութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Հրատարակած է՝
- «Բնախօսութեան դասընթացք» (1906),
- «Նոթեր բնախօսութեան մասին» (1915) ձեռնարկները[1]։
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ «ՎԱՐԴԱՆ ՎԱՐԴԱՆՈՎ ( ծնունդ՝ 12 Յունուար , 1853)» (en-US)։ 2020-01-09։ արտագրուած է՝ 2022-11-07
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։ 
|