Սուրբ Աստուածածնի Վերափոխման հայկական տաճարը (Լվով)
| Սուրբ Աստուածածնի Վերափոխման հայկական տաճարը | |
|---|---|
| |
| Հիմնական տեղեկութիւններ | |
| Տեղագրութիւն | Լվով |
| Ճարտարապետական նկարագրութիւն | |
| Հիմնադրուած | 1629 |
| Առանձնայատկութիւններ | |
| Բարձրութիւն | 66 մեթր |
| Շինանիւթ | կրաքար |
Սուրբ Աստուածածնի Վերափոխման հայկական տաճարը (ուքրաիներէն՝ Успенська (Волоська) церква у Львові) Լվովի ամէնէն հին կրօնական ճարտարապետական յուշարձաններէն մին է, որ ընդգրկուած է ԵՈՆԵՍՔՕ-ի համաշխարհային ժառանգութեան ցանկին մէջ[1]:
Պատմական ակնարկ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Տաճարին շինարարութիւնը սկսած է 1363 թուականին: Անոր կառուցումը կապուած է հայ վաճառականներ՝ Յակոբի (Թէոդոսիոյ Քէֆէ առեւտրաւանէն) եւ Կեսարիոյ մարզէն Փանոսի անուններուն հետ[2]: Անոնց միջոցներով ճենովացի ճարտարապետ Թորինկօ հին Լվովի մէջ եղած փայտաշէն եկեղեցւոյ տեղը կառուցած է տաճարը: Բազմաթիւ հետազօտողներ կը կարծեն, որ շինարարութեան մասնակցած են նաեւ հայ վարպետներ, քանի որ տաճարը նմանութիւններ ունի Անիի տաճարին հետ[1]։
Տաճարը յետագային ընդարձակուած է, անոր տարածքին աւելցած են նոր շինութիւններ՝ աշտարակ-զանգակատունը, կուսանաց վանքը, դպրոցը, միաբանութեան անդամներուն եւ եպիսկոպոսին երկյարկ կացարանը, տպարանը, գերեզմանատունը[2]։
17-րդ դարէն մինչեւ 20-րդ դարու առաջին կէսը վանքը եղած է Հայ Կաթողիկէ եկեղեցւոյ Լվովի թեմի նստավայրը[2]։ Խորհրդային իշխանութեան տարիներուն տաճարը չէ գործած:
26 Նոյեմբեր 1945 թուականին ձերբակալուած են տաճարի հայ հոգեւորականները, որոնց մէկ մասը մահացած է դաժան աքսորի ժամանակ: Թեմը լուծարուելէ ետք տաճարին մէջ տեղակայուած են Լվովի թանգարաններուն պահոցները: Հայերը ստիպուած տեղափոխուած են Լեհաստան։
2001 թուականին տաճարը վերադարձուած է հայ համայնքին, բայց Հայ Առաքելական Եկեղեցիին, քանի որ Լվովի մէջ կաթոլիկ հայեր չէին մնացած: Նոյն թուականի Յունուար 6-ին՝ երկարատեւ ընդմիջումէ ետք, հայկական պատմական տաճարին մէջ մատուցուած է Ս. Պատարագ։
18 Մայիս 2003 թուականին Ամենայն Հայոց Տ.Տ. Գարեգին Բ. Վեհափառ Հայրապետը օծած է տաճարը, օծման, բազմաթիւ հիւրերու կարգին, ներկայ եղած է նաեւ աշխարհահռչակ ֆրանսահայ երգիչ Շարլ Ազնաւուր:
Տաճարի վերջին վերակառուցումն ու նկարազարդումը կատարուած է 20-րդ դարու սկիզբը՝ թեմի առաջնորդ արքեպիսկոպոս Յովսէփ Թէոդորովիչի (1864-1938) կողմէ, որուն մասնակցած են ժամանակի հանրաճանաչ լեհ արուեստագէտներ։
Տաճարի յարդարանքին հայկական նկարագիրը վերականգնելու նպատակով Աւագ խորանի սեղանին տեղադրուած է Սուրբ Աստուածածնի սրբապատկերը, որմնանկարները երիզուած են հայկական միջնադարեան մանրանկարչութեան մէջ տարածուած զարդանախշերով, ապակենկարներով պատուած պատուհաններուն քով կան գունագեղ խորանազարդեր, թռչուններու ու կենդանիներու պատկերներ, որոնք հետաքրքրական համադրութեան մէջ են ընդլայնուած հատուածի ճարտարապետական նոր լուծումներուն, որմնանկարներուն ու խճանկարներուն հետ[1]։
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Լվովի Սուրբ Աստուածածնի Վերափոխման հայկական տաճարը»։ horizonweekly.ca (en-US)։ 2022-03-03։ արտագրուած է՝ 2023-10-15[permanent dead link]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Ուկրաինայի հայ կաթողիկէ համայնքը. համառոտ պատմությունը և ներկա մարտահրավերները» (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2023-10-15