Սարգիս Թորոսեան
Սարգիս Թորոսեան, (1891, Էվերեկ, Թուրքիա - 17 Օգոստոս 1954, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ), Օսմանեան կայսերական զօրքերու հայազգի հրետանաւոր, հրամանատար։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Սարգիս Թորոսեան ծնած է 1891 թուականին, Թուրքիոյ Էվերեկ քաղաքին մէձ։ Աւարտած է տեղի հայկական թեմական դպրոցը։ Այնուհետեւ ընդունուած է Ատրիանապոլսոյ Պետական գոլէճը։
1914 թուականին Սարգիս կը ստանայ հրետանային տեղալալի կոչում եւ գործող կ՛ուղարկուի Գերմանիա։ Թուրքիոյ՝ պատերազմի մէջ մտնելէն առաջ, Թորոսեան կը նշանակումի՝ Էրթուղրուլ ֆորտի հրամանատար, որ կը պաշտպանէր Տարտանելի մուտքը։ Հրամանատար Սարգիս Թորոսեանն առաջինն էր, որ 1915 թուականի սկզբը, ոչնչացուց բրիտանական ռազմանաւը՝ Տարտանելի ճակատամարտի ընթացքին։[1][2][3] 1915 թուականին, երբ սկսաւ կայսրութեան հայ բնակչութեան տեղահանութիւնն ու կոտորածը, Սարգիս Թորոսեանի ծնողներն ու քոյրը եւս տեղահանուեցան։ Թորոսեան կը փորձէ իր ընտանիքի փրկութեան համար միջնորդութիւն հայցել թուրք բարձրաստիճան զինուորականներէն, սակայն, փոխարէնը՝ վերջիններս, Թորոսեանին սպանելու փորձ կը կատարեն։ Երիտթուրքերու կատարած եղերական գործողութիւններն ու ծնողներու սպանութիւնը, կը ստիպեն Թորոսեանին միանալ արաբներուն, որոնք Նուրի Եուսուֆի ղեկավարութեամբ, կը գործէին Դաշնակիցներու հովանիին ներքոյ[2][3][4]։ Իր խիզախութեան, ղեկավարելու բացառիկ ունակութեան եւ հմուտ հրամանատարութեան շնորհիւ, Թորոսեանն Անգլիոյ ու Ֆրանսայի կողմէն արժանացած է բարձր պարգեւներու։ Թորոսեանն արժանացած է նաեւ Օսմանեան կայսրութեան ու Գերմանիոյ, Աւստրիոյ, Պուլկարիոյ ռազմական պարգեւներուն։ Թորոսեան մասնակցած է քեմալականներու դէմ կազմակերպուած տեղական ինքնապաշտպանական մարտերուն, որոն անյաջող աւարտէն ետք կը տեղափոխուի ԱՄՆ՝ Փենսիլվանիա[5]։
1929 թուականին՝ Պոսթընի մէջ, Սարգիս Թորոսեան կը հրատարակէ «Տարտանելէն Պաղեստին» գիրքը, որ ընդարձակ տեղեկութիւններ կու տայ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքին Օսմանեան կայսրութեան ռազմական անցուդարձի, ինրպէս նաեւ Հայոց Ցեղասպանութեան մասին։[6][7][8]։
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ Torossian Sarkis (1947)։ From Dardanelles to Palestine: a true story of five battle fronts of Turkey and her allies and a harem romance (Personal Memoirs)։ Boston: Meador Pub. Co.։ էջ 219
- ↑ 2,0 2,1 «Sarkis Torossian: an Armenian hero of Dardanelle»։ Armenian Genocide Museum։ արտագրուած է՝ 2013 թ․ հունվարի 2
- ↑ 3,0 3,1 Aktar Ayhan (2012)։ Yüzbaşı Sarkis Torosyan – Çanakkale’den Filistin Cephesi’ne (Turkish)։ Istanbul: İletişim Yayınları։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-03-30-ին։ արտագրուած է՝ 2013 թ․ հունվարի 2
- ↑ «Sarkis Torosian»։ Findagrave։ արտագրուած է՝ 2013 թ․ հունվարի 2
- ↑ Նիւթեր Հայոց Ցեղասպանութեան թանգարան-ինստիտուտից
- ↑ Robert Fisk: The Armenian hero whom Turkey would prefer to forget. The Independent. Retrieved 12 May 2013.
- ↑ «Sarkis Torossian Debate»։ Taner Akcam։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2016-03-06-ին։ արտագրուած է՝ 2013 թ․ մայիսի 5
- ↑ «O kitapta sadece dedemin savaşta yaşadıkları var»։ Radikal։ 1/6/2013։ արտագրուած է՝ 2013 թ․ մայիսի 5