Jump to content

Չինական աւանդական բժշկութիւն

Սիանի դեղագործական բաղադրիչներու շուկային մէջ

Չինական աւանդական բժշկութիւն (անգլերէն՝ Traditional Chinese Medicine, TCM) ժամանակէն գիտութիւններու եւ գործնականներու համակարգ[1][2][3], որ սկիզբ առած է Հին Չինաստանի մէջ եւ ի յայտ եկած է մարդու կազմի գործունէութեան ուշադիր դիտարկումէն եւ այդ դիտարկումներէն հետագայ համակարգէն՝ կիրառելով տուեալ տարածաշրջանին բնորոշ յառացոյց, որ կարելի է բնութագրել որպէս գիտութիւն խորհրդանիշներու եւ թիւերու մասին։ Չինաստանի մէջ այն կը դիտէ, որպէս գիտութիւն «կեանքի դաստիարակութիւն» գիտութեան մաս մը («յան շէն սյուե»-養生學), որու մէջ բացի բժշկութենէն կը մտնեն նաեւ հոգեբանական գործնական զանազան ձեւեր (ուշու, ցիգուն, դաո-ին եւ այլն), սննդագիտութիւնը եւ այլն։

1950-ական թուականներու կէսին Չինաստանի մէջ վերածնուած է հնագոյն գիտութիւններու եւ գործնականներու հանդէպ հետաքրքրութիւնը[1][2], այդ ժամանակ չինական աւանդական բժշկութիւնը վերջնականապէս դարձած է բժշկութեան այլընտրանքային տեսակ[4] եւ կառավարութեան կողմէն սկսած է ներկայանալ որպէս ազգային հարստութիւն, Չինաստանի խորհրդանիշ[5], որպէս գիտական բնագաւառ[6][7]։ 1972 թուականէն յետոյ, երբ սահմանները աւելի հստակ դարձած են, չինական աւանդական բժշկութիւնը լայնօրէն տարածուած է արեւմտեան երկիրներու մէջ[8]։

Չինական աւանդական բժշկութիւնը կը համարուի քննադատութեան գիտական մտադրութիւն հիմքեր չունենալու, այն աւանդական բժշկութեան փոխարէն կիրառելու, հնարաւոր կողմնակի ազդեցութիւններու, կենդանիներու եւ բոյսերու՝ այդ թիւին մէջ նաեւ հազուագիւտ եւ անհետացող տեսակներու ոչնչացման պատճառով բնապահպանական սպառնալիքներու պատճառով, ինչ կարող է հանգեցնել կենդանիներու օրկաններու եւ անոնց վաճառքով զբաղուող ոչ օրինաւոր շուկաներու զարգացմանը[9]։

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Taylor K. CHAPTER 3 (part2): Modernizing the Old. The Creation of a 'Traditional' Chinese Medicine, 1953-6 Կաղապար:Недоступная ссылка // Chinese Medicine in Early Communist China, 1945-63. A medicine of revolution.— London: RoutledgeCurzon, 2005.
    «TCM is a medical construct distinct to Communist China. The term refers only to Chinese medicine from mid-1956 as located in mainland China. I will therefore adopt the convention of using the acronym TCM to describe only the standardized, government-created, institution-bound medicine that has existed in the PRC since 1956. This is quite distinct from the general, uncapitalized term 'traditional Chinese medicine' which refers to past forms of Chinese medicine in general. I believe that it is heuristically useful to make this distinction of TCM as a modern subset of contemporary Chinese medicine, because it allows us a certain consensus among scholars».
  2. ↑ 2,0 2,1 Atwood K. A Partial Book Review: Chinese Medicine in Early Communist China, 1945-63: a Medicine of Revolution, by Kim Taylor
    The Traditional Chinese Medicine (TCM) that has been fostered in the PRC is not traditional. The very adjective Traditional, in regard to Chinese medicine, was not formally used in China until the mid-1950s, and even then was applied «exclusively in English language literature produced by the Chinese mainland press…» (Taylor, p. 86)
  3. ↑ Hong Hai Kuhn and the Two Cultures of Western and Chinese Medicine // Journal of Cambridge Studies, Vol 4. No.3 September 2009, p.20
    «Chinese medicine henceforth became known as „Traditional Chinese Medicine“ (TCM) to refer to the state-sanctioned practice of Chinese medicine. It was „traditional“ only in the sense of having originated from the classics of Chinese medicine and being a different system from modern Western medicine. But in fact it was a new system that reflected the social and political milieu of modern China.
    The first national textbook appeared in 1958, titled Outline of Chinese Medicine (Zhongyixue gailun 中医学概论). It was superseded by other specialized texts covering foundational theory, diagnostics, acupuncture and moxibustion, material medica, prescriptions, internal medicine, pediatrics, gynecology, skin diseases so forth. The structural similarity of these textbooks to their Western medical counterparts was obvious and deliberate. The textbooks constituted a massive systematization of medical theory and practice, the first to appear in Chinese history».
  4. ↑ Jackson J. P. What is acupuncture? Archived 2011-08-24 at the Wayback Machine. // UKSkeptics
  5. ↑ Modern China 1912AD ~ present / TCM History. Shen-Nong.org
  6. ↑ Atwood K. A Partial Book Review: Chinese Medicine in Early Communist China, 1945-63: a Medicine of Revolution, by Kim Taylor
    «…They should learn how to use modern science to explain the principles of Chinese medicine. They should translate some classical Chinese medicine books into modern language, with proper annotations and explanations. Then a new medical science, based on the integration of Chinese and Western medicine, can emerge. That would be a great contribution to the world».
  7. ↑ «Cap — Anu»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2007-06-10-ին։ արտագրուած է՝ 2007-06-10 
  8. ↑ Introduction / TCM History. Shen-Nong.org
  9. ↑ Henry L. A.։ «A Tale of Two Cities: A Comparative Study of Traditional Chinese Medicine Markets in San Francisco and New York City» (անգլերեն)։ // TRAFFIC North America.— Washington D.C.: World Wildlife Fund, 2004։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-02-16-ին։ արտագրուած է՝ 2013-01-24  «Прямая ссылка»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2014-09-03-ին։ արտագրուած է՝ 2013-01-24 
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Չինական_աւանդական_բժշկութիւն&oldid=216357» էջէն