Նիքիթա Խրուշչով

Նիքիթա Խրուշչով; ռուս.՝ Никита Сергеевич Хрущёв
Ծնած է	15 Ապրիլ 1894
Ծննդավայր	Կալինովկա (գիւղ, Խոմուտովսկի շրջան)
Մահացած է	11 Սեպտեմբեր 1971 (77 տարեկան)
Մահուան վայր	Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Կաղապար:Country data ԽՍՀՄ ԽԸՀՄ
Ազգութիւն	Ռուս
Կրօնք	Աթէիզմ
Ուսումնավայր	Համամիութենական արդյունաբերական ակադեմիա?; Դոնեցքի ազգային տեխնիկական համալսարան?
Մասնագիտութիւն	քաղաքական գործիչ, զինուորական, Յեղափոխական
Աշխատավայր	Խորհրդային Միութեան; Քոմիւնիստական կուսակցութեան ; կեդրոնական կոմիտէի ; գլխաւոր քարտուղար, ; 1953էն 1964
Վարած պաշտօններ	ԽՄԿԿ ԿԿ գլխավոր քարտուղար?, ԽՍՀՄ կառավարության ղեկավար?, First Secretary of the Communist Party of Ukraine? եւ ԽՍՀՄ գերագոյն խորհուրդի պատգամաւոր
Անդամութիւն	ԽՄԿԿ Կենտրոնական կոմիտե? եւ ԽՄԿԿ կենտկոմի քաղբյուրո?
Կուսակցութիւն	Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն
Ամուսին	Եֆրոսինեա Խրուշչով (1916–1919, մեռաւ); Մարուսեա Խրուշչով (1922, բաժանուած); Նինա Խրուշչով (1923-1971, այրի);
Երեխաներ	Սերկեյ Խրուշչով; Լէոնա Խրուշչով;
	Ստորագրութիւն;

Նիքիթա Խրուշչով (ռուս.՝ Никита Сергеевич Хрущёв, 3 (15) Ապրիլ 1894^[1], Կալինովկա, Կուրսկի նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն - 11 Սեպտեմբեր 1971(1971-09-11)^[3]^[4]^[5]^[…], Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն^[1])։^[6]

Խորհրդային Միութեան Կոմունիստական Կուսակցութեան առաջին քարտուղար 1953-1964 թուականներուն, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւններու Միութեան նախարարներու խորհուրդի նախագահ 1958-1964 թուականներուն, Խորհրդային Միութեան հերոս, Սոցիալիստական աշխատանքի եռակի հերոս։ Կոմունիստական կուսակցութեան եւ խորհրդային պետութեան ճանչցուած գործիչ։

Դաստիարակութիւնը

Նիքիթա Խրուշչովը ծնած է Կուրսկի նահանգի Կալինկովա քաղաքը, որ կը գտնուի Ռուսաստանի եւ Ուքրանիայի սահմանին, ընտանիքի մը մէջ, ուր բոլորը կ'աշխատէին հանքերու մէջ։ Սկիզբը աշխատած է որպէս հովիւ, այնուհետեւ որպէս բանուոր՝ երկաթի եւ պողպատի գործարաններու մէջ^[7]:

1918-ին անդամագրուած է Կոմունիստական կուսակցութեան եւ քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ կռուած է կարմիր բանակի կողքին:

Յեղափոխութեան յհաղթանակով խաղաղութիւն հաստատուելէն յետոյ, աշխատած է որպէս հանքափոր եւ 1922 թուականին ընդունուած է Բանուորական համալսարան, ուր դարձած է այնտեղի կոմունիստական բջիջի քարտուղար: Բանվորական համալսարանէն ներս ուսումն աւարտելէն յետոյ, ինքզինք նուիրած է քաղաքական գործին եւ աշխատած Ուքրանիայի կոմունիստական կուսակցութեան մէջ։

1929 թուականին զինք կ'ուղարկեն Մոսկուա՝ ուսանելու Արդիւնաբերական ակադեմիային մէջ, ուր ան մնաց մինչեւ 1931 թուականը, երբ վերադարձաւ Ուքրանիա եւ սկսաւ արագօրէն նուաճել կուսակցական բարձրագոյն պաշտօնները։ 1931-ին աշխատած է քանի մը կուսակցական կոմիտէներու քարտուղար, այնուհետեւ 1932-ին ընտրուած է Կենտկոմի անդամ:

1930-ական թուականներուն սկսած է զբաղեցնել բարձր պաշտօններ։ Եղած է Ուքրանիայի կոմունիստական կուսակցութեան առաջին քարտուղար։ Հայրենական պատերազմի տարիներուն (1941-1945)՝ տարբեր ռազմաճակատներու ռազմական խորհուրդի անդամ։^[8]

1937-ին ընտրուած է Գերագոյն խորհրդի անդամ, Ուքրանիայի Կոմկուսի առաջին քարտուղար եւ առաջադրուած անդամ՝ Քաղբիւրոյի 1939 թ., բարձր պաշտօն մը, զորս վարողը կը համարուի Խորհրդային Միութեան կարեւոր ղեկավարներէն մէկը։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին Խրուշչովը խորհրդային արդիւնաբերութիւններն Ուքրանիայէն տեղափոխեց արեւելք՝ զանոնք գերմանական ներխուժումէն փրկելու համար: Այնուհետեւ աշխատած է արեւմտեան եւ հարաւ-արեւմտեան ճակատներու պատերազմական խորհուրդներուն մէջ, մասնակցած՝ գերմանական գիծերու ետեւ՝ փարթիզանական պատերազմի կազմակերպման եւ բանակին մէջ՝ որպէս քաղաքական կոմիսար նպաստած է Ստալինկրատի պաշտպանութեան։

1943 թուականին անոր շնորհուած է գեներալ-լեյտենանտի կոչում, իսկ երբ խորհրդային ուժերը 1943 թուականի Նոյեմբերին ազատագրեցին Քիեւը, ան վերադարձաւ աշխատանքի՝ որպէս Ուքրանիայի կոմունիստական կուսակցութեան առաջին քարտուղար։

1949 թուականի Դեկտեմբերին Խրուշչովը տեղափոխուեցաւ Մոսկուա, ուր դարձաւ կուսակցութեան Կենտկոմի քարտուղարներէն մէկը եւ լաւ համբաւ ձեռք ձգեց գիւղատնտեսական քաղաքականութեան ոլորտին մէջ։ 1952 թուականի Հոկտեմբերին Խորհրդային Կոմկուսի XIX համագումարին ընտրուած է Կենտկոմի նախագահական խորհուրդի եւ կոմիտէներու քարտուղարութեան անդամ։

1953 թ. Սթալինի մահէն յետոյ, յաղթած է իշխանութեան համար մղուող պայքարը։ Իշխանութեան գալէն յետոյ հանդէս եկած է Սթալինեան բռնութիւններու սուր քննադատութեամբ, չնայած որ ինքն ալ ժամանակին աչքի ինկած է յատուկ դաժանութեամբ հակակոմունիստական տարրերուն դէմ, որպէս պայքարող։ Մեծ թիւով բռնադատուածներու ներում շնորհած է։ Փորձած է հաստատել ժողովրդավարութիւն, ազատականացնել տնտեսութիւնը։

Բայց կուսակցութեան յետադիմական ուժերը 1964 թուականին դաւադրութեամբ զինք հեռացուցին իշխանութենէն։

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118638378 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ Указ Президиума ВС СССР от 15.10.1964 № 2917-VI: Об освобождении тов. Хрущёва Н. С. от обязанностей Председателя Совета Министров СССР — 1964.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q87384879"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 Gibney F. B. Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>
↑ «Խրուշչեվ Նիկիտա Սերգեյի»։ armeniatotalitaris.am։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2021 թ․ մայիսի 6-ին։ արտագրուած է՝ 2021 թ․ մարտի 26
↑ (արաբերեն) نيكيتا خروتشوف, 2024-07-30, https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B4%D9%88%D9%81, վերցված է 2024-11-22
↑ «Անհատի պաշտամունք»։ armeniatotalitaris.am։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020 թ․ հուլիսի 4-ին։ արտագրուած է՝ 2021 թ․ մարտի 27

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիոյ_Ազգային_Գրադարան|Deutsche_Nationalbibliothek]]</i>_[http://d-nb.info/gnd/118638378/_Record_#118638378]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118638378 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q19232171"_data-entity-id="Q87384879">[[:d:Q87384879|Указ_Президиума_ВС_СССР_от_15.10.1964_№_2917-VI]]:_Об_освобождении_тов._Хрущёва_Н._С._от_обязанностей_Председателя_Совета_Министров_СССР<span_class="wef_low_priority_links">_—_1964.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q87384879"></a></div>-2] Указ Президиума ВС СССР от 15.10.1964 № 2917-VI: Об освобождении тов. Хрущёва Н. С. от обязанностей Председателя Совета Министров СССР — 1964.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q87384879"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741"><i_class="wef_low_priority_links">Gibney&nbsp;F.&nbsp;B.</i>_[http://global.britannica.com/biography/Nikita-Sergeyevich-Khrushchev_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 Gibney F. B. Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q1414426"_data-entity-id="Q15706812">filmportal.de<span_class="wef_low_priority_links">_—_2005.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>

[armtotnikita-6] «Խրուշչեվ Նիկիտա Սերգեյի»։ armeniatotalitaris.am։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2021 թ․ մայիսի 6-ին։ արտագրուած է՝ 2021 թ․ մարտի 26

[7] (արաբերեն) نيكيتا خروتشوف, 2024-07-30, https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B4%D9%88%D9%81, վերցված է 2024-11-22

[armeniatotalitaris-8] «Անհատի պաշտամունք»։ armeniatotalitaris.am։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020 թ․ հուլիսի 4-ին։ արտագրուած է՝ 2021 թ․ մարտի 27

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]