Յեղափոխական կազմակերպութիւն 17 Նոյեմբեր

Յեղափոխական կազմակերպութիւն 17 Նոյեմբեր (յուն․՝ Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη, Epanastatiki Organosi dekaefta Noemvri), ծանօթ նաեւ որպէս 17N եւ կամ 17 Նոյեմբերի խումբ․ եղած է քաղաքային հրոսակային պատերազմիկ ծայռայեղ ձախակողմեան ահաբեկչական կազմակերպութիւն, որ Յունաստանի տարածքին գործեց 1975-2002 ժամանակաշրջանին։

Տեղեկութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կազմակերպութեան գործողութիւնները ընդգրկած են սպանութիւններ, անհատներու դէմ զինական յարձակումներ, ռումբային յարձակումներ, զինամթերքի խլում եւայլն։ Կազմակերպութիւնը գործադրած է 103 ծանօթ (յանձն առած է մամուլի ճամբով) զինական գործողութիւններ (սպանութիւններ եւ ռումբային յարձակումներ), որոնց ընթացքին 23 մարդ սպանուած է։

17 Նոյեմբերի խումբը, Ա․Մ․Ն․ ամբաստանած է Յունաստանի Զինուորական վարչակարգին (Զինուորականներու մենատիրութիւն χούντα junta, 1967-1974) նեցուկ, զօրավիգ կանգնած ըլլալուն եւ իր թիրախը դարձած են Ամերիկացի, Անգլիացի եւ ուրիշ օտարազգի դիւանագէտներ եւ զինուորական պաշտօնեաներ։

Կազմակերպութեան պահանջները եղած են հետեւեալները․-

Ամերիկեան խարիսխներու վերացումը Յունաստանէն
Թրքական զինեալ ուժերուն հեռացումը Հիւսիսային Կիպրոսէն
Յունաստան յետս կոչէ իր անդամակցութիւնը ՆԱԹՕ-էն (ՕԹԱՆ) եւ Եւրոպական Միութենէն։

Ահաբեկչութեան Հանրագիտարանը կազմակերպութիւնը կը նկարագրէ որպէս «տոկուն, մահացու եւ յաջող խումբ որ 25 տարիէ աւելի խոյս տուաւ իշխանութիւններէն» (a durable, lethal and successful group" who evaded authorities for over 25 years)։

Յարձակումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

17 Նոյեմբերի առաջին յարձակումը տեղի ունեցաւ 23 Դեկտեմբեր, 1975-ին եւ թիրախն էր Ա․Մ․Ն․ Կեդրոնական Հետախուզական Վարչութեան (CIA) Աթէնքի գրասենեակին պատասխանատու Ռիչարտ Ուելչ․ ան ահաբեկուեցաւ երեք ահաբեկիչներու կողմէ իր տան առջեւ։

Զոհեր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

17 Նոյեմբեր խումբին զոհերը
Ա/Ա	Անուն	Մահուան թուական	Ատակութիւն
1	Ռիչարտ Ուելչ	23 Դեկտեմբեր 1975	CIA-ի պետ
2	Էվանկելոս Մայլոս	14 Դեկտեմբեր 1976	Ոստիկան, որ Զինուորական վարչակարգի տարիներուն, ամբաստանուած էր բանտերուն մէջ քաղաքական բանտարկեալները չարչարարելու համար
3	Բանտելիս Բեթրու	16 Յունուար 1980	Ոստիկանապետ, Յունական ոստիկանութեան Խռովութեան հակակշռելու միաւորին (MAT)
4	Սոթիրիս Սթամուլիս	16 Յունուար 1980	Փանտելիս Բեթրուին վարորդը
5	Ճորճ Ցանթես	15 Նոյեմբեր 1983	Ա․Մ․Ն․ ծովուժի պետ․ JUSMAGG-ի գործադիր
6	Նիքոս Վելուցոս	15 Նոյեմբեր 1983	Վելուցոսին վարորդը
7	Խրիստոս Մաթիս	24 Դեկտեմբեր 1984	Ոստիկան․ սպանուեցաւ Դրամատան մը յարձակման ընթացքին
8	Նիքոս Մոմֆերաթոս	21 Փետրուար 1985	Ափողեւմաթինի (Απογευματινή) օրաթերթին հրատարակիչ
9	Բանայոթիս Ռուսեթիս	21 Փետրուար 1985	Մոմֆերաթոսին վարորդը
10	Նիքոս Եէորղաքոբուլոս	26 Նոյեմբեր 1985	Ոստիկանապետ․ սպաննուեցաւ հանրակառքի մը դէմ ռումբային յարձակման ընթացքին
11	Տիմիթրիս Ակելոբուլոս	8 Ապրիլ 1986	Գործատէր
12	Ալեքսանդրոս Աթանասիատիս	1 Մայիս 1988	Գործատէր
13	Ուիլիամ Նորտին	28 Յունիս 1988	Ա․Մ․Ն․ Յունաստանի մօտ Ծովուժի կցորդ
14	Գոստաս Անդրուլիդաքիս	10 Յունուար 1989	Դատախազ
15	Բաւլոս Պաքոյեանիս	26 Սեպտեմբեր 1989	Լրագրող եւ խորհրդարանի անդամ (ΝΔ կուսակցութիւն)
16	Ռոնալտ Սթիուարդ	12 Մայիս 1991	Ամերիկացի սպայ
17	Եանիս Վարիս	2 Նոյեմբեր 1991	Ոստիկանապետ
18	Եորկու Չեթին	7 Հոկտեմբեր 1992	թուրք դիւանագէտ
19	Թանոս Աքսարլեան	14 Յուլիս 1992	Ուսանող․ գտնուեցաւ սխալ վայրը սխալ ժամուն։ Սպանուեցաւ հրագունդէ մը, որ թիրախ ունէր Յունաստանի Տնտեսութեան Նախարար Իոանիս Բալէոքրասաս
20	Միխալիս Վրանոբուլոս	24 Յունուար 1994	Յունաստանի Ազգային Դրամատան ընդհանուր Վարիչ
21	Օմեր Սիբայողլու	4 Յուլիս 1994	թուրք դիւանագէտ
22	Գոստաս Բերաթիքոս	28 Մայիս 1997	Նաւատէր
23	Սթիվըն Սոնտերս	8 Յունիս 2000	Յունաստանի մօտ Անգլիոյ դեսպանութեան ծովուժի կցորդ

Կազմակերպութեան քայքայում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

29 Յունիս 2002-ին, անհատ մը կը վիրաւորուի երբ Բիրէայի նաւահանգիստը գտնուող Hellas Flying Dolphins ընկերութեան տոմսակի պրակին առջեւ պայթուցիկ ռումբ մը կը զետեղէր։ Կը ձեռբակալուի եւ վրան կը գտնեն հրացան մը, որ կը պատկանէր 1984-ին ահաբեկուած Խրիստոս Մաթիսին եւ որ նաեւ գործածուած էր զանազան գողութիւններու։ Այնուհետեւ, մինչեւ 9 Յունուար 2003 կը ձեռբակալուին եւ կամ ինքնակամ կը ներկայանան կազմակերպութեան անդամները։

17 Նոյեմբերի դատը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

17 Նոյեմբեր խումբին ձեռբակալուած անդամներուն դատը կը սկսի 3 Մարտ 2003-ին։ Երկար տեւող դատական շրջանէ մը ետք, ամբաստալեաները բանտարկութեան կը դատապարտուին։

^[1] ^[2] ^[3] ^[4] ^[5] ^[6] ^[7] ^[8] ^[9]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

[1] Ձեռբակալումները կ՛աւրեն զինական կազմակերպութեան ազնիւ պատկերը, Նիու Եորք Թայմս, 23 Յուլիս 2002(անգլերէն)

[2] Քաթիմերինի․ 29 Յունիս 2002-ին կը սկսի կազմակերպութեան տարախախտումը (յունարէն)

[3] Քաթիմերինի․ Ռիչարտ Ուելչին ահաբեկումը, 13 Յունիս 2022(յունարէն)

[4] Եթնոս․ Բաւլոս Պաքոյեանիս․ այսօրուան պէս անոր ահաբեկումը, 13 Յունիս 2022(յունարէն)

[5] BBC․ դատական որոշումին մտածելակերպը, (յունարէն)

[6] Յունաստանի ահաբեկչութեան պատմութիւնը, 3-9-2011(անգլերէն)

[7] Քաթիմերինի․ 17 Նոյեմբեր խումբի ահաբեկութիւններուն, յարձակումներուն ժամանակագրութիւնը, 7-8-2002 (հրատ․՝ 20-11-2007)

[8] Յունական ծայռայեղ ձախակողմեան ահաբեկիչ նուազաչափ ապահովութեան բանտ առաջնորդուեցաւ(անգլերէն)

[9] Քաթիմերինի․ 17N դատաբարութիւնը կը սկսի, 3-3-2003

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]