Մարինա Ցվետաևա

Մարինա Ցվետաևա; ռուս.՝ Марина Ивановна Цветаева
Ծնած է	8 Հոկտեմբեր 1892[…]
Ծննդավայր	Մոսկուա, Ռուսական Կայսրութիւն[…]
Մահացած է	31 Օգոստոս 1941[…] (48 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ելաբուգա, Թաթարստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն; Խորհրդային Միութիւն
Ուսումնավայր	Փարիզի Համալսարան
Տեսակ	բանաստեղծութիւն եւ հուշագրություն?
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծուհի, գրագէտ, օրագրի հեղինակ, արձակագիր, թարգմանիչ
Ամուսին	Սերգեյ Էֆրոն?
Ծնողներ	հայր՝ Իվան Ցվետաև?, մայր՝ Marija Aleksandrowna Meyn?
Երեխաներ	Արիադնա Էֆրոն? եւ Gueorgui Serguéievich Efrón?
	Ստորագրութիւն;

Մարինա Իւանովնա Ցվետաեւա (ռուս.՝ Марина Ивановна Цветаева, 8 Հոկտեմբեր 1892(1892-10-08)^[1]^[2]^[3]^[…], Մոսկուա, Ռուսական Կայսրութիւն^[4]^[5]^[2]^[…] - 31 Օգոստոս 1941(1941-08-31)^[4]^[6]^[5]^[…], Ելաբուգա, Թաթարստանի Ինքնավար Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն^[4]^[5]^[7]) ռուս բանաստեղծուհի, արձակագիր, թարգմանիչ, 20-րդ դարու ռուս խոշորագոյն բանաստեղծներէն մէկը։

Կենսագրութիւն

Մարինա Ցվետաեւան ծնած է 1892 թուականի Սեպտեմբեր 26-ին (Հոկտեմբեր 8) Մոսկուայիմէջ, այն օրը, երբ ուղղափառ եկեղեցին կը տօնէ Յովհաննէս առաքեալի յիշատակութիւնը։ Այս համընկնումը տեղ գտած է բանաստեղծուհիի քանի մը ստեղծագործութիւններուն մէջ։ Օրինակ՝ 1916 թուականին գրուած բանաստեղծութեան մէջ.

Красною кистью
Рябина зажглась.
Падали листья,
Я родилась.

Спорили сотни
Колоколов.
День был субботний:
Иоанн Богослов.

Հայրը՝ Մոսկուայի համալսարանի փրոֆեսոր, յայտնի բանասէր եւ արուեստաբան Իվան Ցվետաեւը, յետագային դարձած է Ռումյանցեւի թանգարանի տնօրէն, հիմնած Կերպարուեստի թանգարան։ Մայրը՝ Մարիա Մեյնը (ծագումով լեհ-գերմանացի ընտանիքէ), դաշնակահարուհի էր, եղած է Նիկոլայ Ռուբենշտեյնի աշակերտուհին։ Մայրական կողմէն տատիկը՝ Մարիա Լուկինի Բեռնացկայան, լեհ էր։

Մարինան սկսած է բանաստեղծութիւն գրել 6 տարեկանէն, ո՛չ միայն ռուսերէն, այլեւ ֆրանսերէն ու գերմաներէն։ Անոր բնաւորութեան ձեւաւորման վրայ մեծ ազդեցութիւն ունեցած է մայրը, որ կ'երազէր, որ աղջիկը երաժիշտ դառնայ։

Մանկութեան տարիները անցած են Մոսկուայի եւ Տարուսայի մէջ։ Մօր հիւանդութեան պատճառով երկար տարիներ ապրած է Իտալիոյ, Զուիցերիոյ, Գերմանիոյ մէջ։ Նախնական կրթութիւնը ստացած է Մոսկուայի մէջ՝ Բրիւխոնենկոյի անուան իգական մասնաւոր կիմնազիային մէջ, կրթութիւնը շարունակած է Լոզանի (Զուիցերիա) եւ Ֆրայբուրգի (Գերմանիա) մէջ։ 16 տարեկանին նախաձեռնեց այցելութիւն Փարիզ, որպէսզի Սորպոնի համալսարանէն ներս ֆրանսիական հին գրականութեան նուիրուած դասախօսութիւններ ունկնդրէ։

1906 թուականին՝ մօր մահէն յետոյ, Մարինան քրոջ՝ Անաստասիայի, արիւնակից եղբօր՝ Անտրէի եւ քրոջ՝ Վալերիայի հետ մնաց հօր խնամքին տակ, որ կը ծանօթացնէր երեխաներուն ազգային ու արտասահմանեան դասական գրականութիւնն ու արուեստը։ Իվան Վլադիմիրովիչը կը խրախուսէր եւրոպական լեզուներու ուսումնասիրութիւնը եւ կը հետեւէր, որ երեխաները հիմնաւոր կրթութիւն ստանան։

Ստեղծագործական գործունէութեան սկիզբը

1910 թուականին Մարինան սեփական միջոցներով հրատարակեց բանաստեղծութիւններու առաջին գիրքը՝ «Իրիկնային ալպոմ»-ը, որ գլխաւորաբար կը ներառէր իր դպրոցական տարիներու ստեղծագործութիւնները։ Ժողովածուն նուիրուած է Մարիա Բաշկիրցեւայի յիշատակին, որ կ'ընդգծէ իր «օրագրային» ուղղուածութիւնը։ Իր ստեղծագործութիւնը գրաւեց այնպիսի ճանչցուած գրողներու ուշադրութիւնը, ինչպիսիք են Վալերի Բրյուսովը, Մաքսիմիլիան Վոլոշինը եւ Նիկոլայ Գումիլյովը։ Այդ նոյն տարին Ցվետաեւան գրեց իր առաջին քննադատական յօդուածը՝ «Կախարդանքը Բրիւսովի բանաստեղծութիւններուն մէջ»։ Երկու տարի անց լոյս տեսաւ երկրորդ ժողովածուն՝ «Կախարդական լապտեր»-ը։

Ցվետաեւայի ստեղծագործութեան սկզբնական շրջանը կապուած է մոսկովեան սիմվոլիստներու խումբի հետ։ Բրիւսովի եւ բանաստեղծ Էլլիսի հետ ծանօթանալէն ետք (իսկական անունը՝ Լեւ Կոբիլինսկի) Ցվետաեւան կ'անդամակի ակումբներուն եւ սթուտիաներուն «Մուսագէտ» հրատարակչութեան գործունէութեան ժամանակաշրջանին։

Մարինայի վաղ շրջանի երկերուն վրայ մեծ ազդեցութիւն ունեցած են Նիկոլայ Նեկրասովը, Վալերի Բրյուսովը եւ Մաքսիմիլիան Վոլոշինը (բանաստեղծուհին հիւրընկալուած է Վոլոշինի տան մէջ՝ Կոկտեբելիի, 1911, 1913, 1915 եւ 1917 թուականներուն)։

1911 թուականին Մարինան կը ծանօթանայ իր ապագայ ամուսնոյն՝ Սերգեյ Էֆրոնի հետ, 1912 թուականի Յունուարին անոնք կ'ամուսնանան։ Նո1յն թուականի Սեպտեմբերին կը ծնի իրենց առջինեկը՝ Արիատնան (Ալյա)^[9]։

Յարաբերութիւնները Սոֆիա Պառնոկի հետ

1914 թուականին Մարինան կը ծանօթանայ բանաստեղծուհի եւ թարգմանչուհի Սոֆիա Պառնոկի հետ, անոնց ռոմանթիք յարաբերութիւնները կը շարունակուին մինչեւ 1916 թուականըː Ցվետաեւան Պառնոկին նուիրած է «Ընկերուհի» բանաստեղծութիւններու շարքը։ Անոնք բաժնուեցան 1916 թուականին, Մարինան վերադարձաւ ամուսինին՝ Սերգեյ Էֆրոնի մօտː Յետագային Պառնոկի հետ յարաբերութիւնները ան անուանեց «իր կեանքին մէջ տեղի ունեցած առաջին աղէտը»։ Այս ամէնը ամփոփելով՝ 1921 թուականին Ցվետաեւան կը գրէ.

- Սիրել միայն կանանց (կինը) կամ միայն տղամարդկանց (տղամարդը)՝ գիտակցաբար բացառելով հակառակը - ինչպիսի սարսափ։ Եւ միայն կանանց (տղամարդը), կամ միայն տղամարդկանց (կանայք)՝ գիտակցաբար բացառելով հակառակը - ինչպիսի ձանձրոյթ։

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3407324"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Цветаева Марина Ивановна // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^5,00 ^5,01 ^5,02 ^5,03 ^5,04 ^5,05 ^5,06 ^5,07 ^5,08 ^5,09 ^5,10 ^5,11 Швейцер В. А. Цветаева М. И. // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1975. — Т. 8. — С. 377–378.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24259020"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28735434"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4239850"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27077100"></a>
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 (unspecified title)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q105821202"></a>
↑ Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 1098.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119734"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18328141"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119724"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119715"></a>
↑ (հայերեն) Մարինա Ցվետաևա, 2024-01-26, https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A1_%D5%91%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D6%87%D5%A1, վերցված է 2024-09-26

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q3407324">[[:hr:Opća_i_nacionalna_enciklopedija|Proleksis_enciklopedija]],_[[:hr:Opća_i_nacionalna_enciklopedija|Opća_i_nacionalna_enciklopedija]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2009.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3407324"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3407324"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q10605195_citetype_Q3621673_citetype_Q380829"_data-entity-id="Q3621644">Archivio_Storico_Ricordi<span_class="wef_low_priority_links">_—_1808.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q48204_citetype_Q166118"_data-entity-id="Q10855166">Կերպարվեստի_արխիվ<span_class="wef_low_priority_links">_—_2003.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Цветаева_Марина_Ивановна_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Цветаева Марина Ивановна // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13433827"_data-entity-id="Q27077100"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q28735434|Швейцер&nbsp;В.&nbsp;А.]]</i>_[http://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke8/ke8-3771.htm_Цветаева_М._И.]_//_''[[:d:Q24259020|Краткая_литературная_энциклопедия]]''<span_class="wef_low_priority_links">_—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1975._—_Т.&nbsp;8._—_С.&nbsp;377–378.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24259020"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28735434"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4239850"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27077100"></a></div>-5] 5,00 ^5,01 ^5,02 ^5,03 ^5,04 ^5,05 ^5,06 ^5,07 ^5,08 ^5,09 ^5,10 ^5,11 Швейцер В. А. Цветаева М. И. // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1975. — Т. 8. — С. 377–378.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24259020"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28735434"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4239850"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27077100"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q59157237_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q105821202">''(unspecified_title)''<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q105821202"></a></div>-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 (unspecified title)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q105821202"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q18328141"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q47119715|Blain&nbsp;V.]],_[[:d:Q47119724|Grundy&nbsp;I.]],_[[:d:Q47119734|Clements&nbsp;P.]]</i>_[[:en:The_Feminist_Companion_to_Literature_in_English|The_Feminist_Companion_to_Literature_in_English]]:_Women_Writers_from_the_Middle_Ages_to_the_Present<span_class="wef_low_priority_links">_—_1990._—_P.&nbsp;1098.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119734"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18328141"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119724"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119715"></a></div>-8] Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 1098.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119734"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18328141"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119724"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119715"></a>

[9] (հայերեն) Մարինա Ցվետաևա, 2024-01-26, https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A1_%D5%91%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D6%87%D5%A1, վերցված է 2024-09-26

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]