Հրայր Մարուխեան

Հրայր Մարուխեան;
Ծնած է	19 Դեկտեմբեր 1928
Ծննդավայր	Քերմանշահ, Իրան
Մահացած է	21 Դեկտեմբեր 1998 (70 տարեկանին)
Մահուան վայր	Աթէնք, Յունաստան
Քաղաքացիութիւն	Պահլավական Իրան, Լիբանան, Հայաստան և Յունաստան
Ուսումնավայր	Թեհրանի Համալսարան
Մասնագիտութիւն	հանրային գործիչ, քաղաքական գործիչ և Ճարտարագէտ
Կուսակցութիւն	Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն

Հրայր Թորգոմի Մարուխեան (19 Դեկտեմբեր 1928(1928-12-19)^[1], Քերմանշահ, Իրան^[1] - 21 Դեկտեմբեր 1998(1998-12-21), Աթէնք, Յունաստան^[2], թաղուած է Երեւանի քաղաքային պանթէոնին մէջ), հասարակական-քաղաքական գործիչ, ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ (1972-1994), ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ` 1950 թուականէն, ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ` 1963 թուականէն:

Կենսագրութիւն

Հրայր Թորգոմի Մարուխեանը ծնած է 1928 թուականի Դեկտեմբեր 19-ին Իրանի Քերմանշահ քաղաքին մէջ։ Աւարտելով Իրանի Պետական Համալսարանի մեքենագիտական ճարտարագիտութեան բաժինը, յետագային հիմնած է իր սեփական ճարտարագիտական ձեռնարկութիւնը:

Վաղ տարիքէն անդամակցած է ՀՅԴ Թեհրանի Երիտասարդական միութեան, այնուհետեւ հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան: Եղած է Թեհրանի «Արարատ» մարզամշակութային միութեան հիմնադիրներէն մէկը, յետագային տնօրէնը: Ազգային-հասարակական գործունէութեան առաջին քայլերէն դրսեւորած է կազմակերպական ակնառու ձիրք եւ գաղափարական սկզբունքայնութիւն:

1963 թուականին, որպէս ՀՅԴ Հիւսիսային Իրանի Կեդրոնական Կոմիտէի ներկայացուցիչ` Հրայր Մարուխեանը մասնակցած է ՀՅԴ 18-րդ Ընդհանուր Ժողովին, որ սերնդափոխութեան առումով ՀՅԴ պատմութեան մէջ կարեւոր նշանակութիւն ունեցած է: Հրայր Մարուխեանը ընտրուած է ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ: 1964 թուականի Սեպտեմբերին ընտանիքով տեղափոխուած է Լիբանան, ուր կը գտնուէր ՀՅԴ Բիւրոյի նստավայրը:

1967 թուականին` ՀՅԴ Ընդհանուր Ժողովին, ան վերընտրուեցաւ երիտասարդ կազմ ունեցող ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ, իսկ 1972 թուականի Ապրիլին` Բիւրոյի ներկայացուցիչ Ատուր Գապագեանի մահէն ետք, ստանձնեց ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցչի պարտականութիւնները: Նոյն տարուայ Դեկտեմբերին կայացաւ ՀՅԴ 20-րդ Ընդհանուր Ժողովը, երբ որդեգրուեց Դաշնակցութեան վերջին քառորդ տարուայ գործունէութիւնը պայմանաւորող քաղաքական ուղեգիծը, Հրայր Մարուխեանը ընտրուեցաւ ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ: Այնուհետեւ, մինչեւ 1994 թուականի Յուլիս 17-ը, ան յաջորդաբար վերընտրուեցաւ այդ պաշտօնին:

Քաղաքական եւ կազմակերպական առումներով Դաշնակցութեան համար նոր հանգրուան սկսաւ 1988 թուականին, ՀՅԴ 24-րդ Ընդհանուր Ժողովի ժամանակ, երբ արցախեան շարժումէն ետք Դաշնակցութեան գործունէութեան առանցքը դարձաւ «դէպի Երկիր» նշանաբանի իրագործումը: Անձամբ գլխաւորելով կազմակերպութեան վերընձիւղման աշխատանքները հայրենիքի մէջ` Հրայր Մարուխեանը, որպէս ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ գործուն ներկայութիւն ունեցաւ Հայաստանի քաղաքական թատերաբեմին վրայ` Արցախի ազգային-ազատագրական պայքարին եւ Հայաստանի ազգային զարթօնքի շարժման ըստ ամենայնի զօրակցելու առաջադրանքով:

Դաշնակցութեան յարաճուն ժողովրդավարութեանը հարուած հասցնելու նպատակով 1992 թուականի Յուլիս 29-ին, Լեւոն Տէր Պետրոսեանը իր յայտնի ելոյթէն յետոյ արձակեց Հայաստանէն ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրայր Մարուխեանի արտաքսման հրամանագիրը:

Այնուհետեւ, աւելի քան երկու տարի, մինչեւ 1994 թուականի Յուլիս 17-ը, Հրայր Մարուխեանը դարձաւ իշխող վարչախումբի բռնապետական քայլերու դէմ ծաւալուած քաղաքական պայքարի խորհրդանիշը:

Հրայր Մարուխեանը իր մահկանացուն կնքեց 1998 թուականի Դեկտեմբեր 21-ին: Անոր փափաքն էր ապրիլ Հայաստանի մէջ եւ իր կեանքը նուիրաբերել նորանկախ Հայաստանի ապագայ հզօրացման գործին: Սակայն ճակատագիրը այլ կերպ դրսեւորուեցաւ: Հայաստանի նոր իշխանութիւնները վերանայեցան 1992 թուականի Յուլիս 29-ի որոշումը եւ Հրայր Մարուխեանի աճիւնը տեղափոխուեցաւ Երեւան: 1998 թուականի Դեկտեմբեր 26-ի թաղման արարողութեան ներկայ էին նախագահ Ռոպերթ Քոչարեանը, նախարարներ եւ բարձրաստիճան պաշտօնատար անձինք աշխարհի տարբեր տեղերէ: Զինուորականներով ուղեկցուող թաղման թափօրը շարժեցաւ Երեւանի Կոմիտասի անուան Կոնսերվատորիայի սրահէն մինչեւ Քաղաքային Պանթէոն, ուր կը հանգչին յայտնի հասարակական գործիչներ: Կիրակի օրը, 1998 թուականի Դեկտեմբեր 27-ին Էջմիածինի Մայր Տաճարին մէջ, ինչպէս նաեւ աշխարհի տարբեր եկեղեցիներու մէջ տեղի ունեցաւ հոգեհանգիստի արարողութիւն:

Ծանօթագրութիւններ

Աղբիւրներ

Հրայր Մարուխեան Հիմնադրամ

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։

[[https://maroukhianfoundation.org/english/about-us/hrayr-maroukhian-a-visionary-leader_https://maroukhianfoundation.org/english/about-us/hrayr-maroukhian-a-visionary-leader]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 https://maroukhianfoundation.org/english/about-us/hrayr-maroukhian-a-visionary-leader

[[https://www.aztagdaily.com/archives/273767_https://www.aztagdaily.com/archives/273767]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 https://www.aztagdaily.com/archives/273767

[[https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/obituary-hrair-maroukhian-1194159.html_https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/obituary-hrair-maroukhian-1194159.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-3] 3,0 ^3,1 https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/obituary-hrair-maroukhian-1194159.html

[1]

[2]

[3]