Հայկական Պար
| Հայկական Պար | |
|---|---|
| Տեսակ | Լեռնաշղթայ |
| Երկիր |
 Թուրքիա |
| Աշխարհագրական տեղադրութիւն | Հայկական հրաբխային բարձրաւանդակ |
| Բարձրութիւնը ծովու մակարդակէն | 3455 մեթր |
| Երկարութիւն | 400 քմ |
| Լայնութիւն | 32 քմ |
Հայկական Պար լեռնաշղթան կը գտնուի Հայկական հրաբխային բարձրաւանդակին կեդրոնը՝ Բիւրակն ու Մասիս լեռնազանգուածներուն միջեւ։ Ունի աղեղնաձեւ կառուցուածք, ուռուցիկ մասով՝ դէպի հիւսիս։ Երկայնքը շուրջ 250 քմ է, լայնքը՝ 30-35 քմ։ Առաւելագոյն բարձրութիւնը կը հասնի Սուկաւէտի գագաթին՝ 3445 մ։ Ջրբաշխ է Սեւ, Կասպից ծովերու ու Պարսից Ծոցի աւազաններուն միջեւ։
Բնութագրում
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Հայկական պար լեռնաշղթան նախապէս նշանաւոր էր իր երեք գագաթներուն՝ Բարդողի, Սուկաւէտի եւ Այծպտկունքի անուններով:
Հայկական պարը մեծ պատնէշ մըն է, որ կը բարձրանայ Հայկական լեռնաշխարհին գրեթէ կեդրոնը, վերջինս բաժնելով երկու մասի՝ հիւսիսային եւ հարաւային:
Մեծ մասամբ ունի հրաբխային ծագում: Փոքր եւ Մեծ Մասիսներէն մինչեւ Գայլատու լիճին արեւմտեան մասին մէջ գտնուող Սինակ գագաթը լեռնաշղթան կ'երկարէ զուգահեռական ուղղութեամբ: Սինակէն արեւմուտք Հայկական պարը մեծ աղեղ մը կը կազմէ:
Լեռնաշղթային ամէնէն բարձր գագաթներն են Մեծ Մասիսը (5165մ), եւ Փոքր Մասիսը (3925մ), Մասիսներէն արեւմուտք՝ մինչեւ Գայլատու լիճին արեւմտեան ափին մօտ կը բարձրանայ Սինակ գագաթը: Լեռնաշղթային կատարները կ'իջնեն՝ հասնելով 1760մ-ի:
Այծպտկունքի գագաթին Հայկական պարը կը ճիւղաւորուի: Ճիւղերէն մէկը կ'երկարի դէպի հիւսիս-արեւմուտք՝ իրարմէ բաժնելով Կարինի եւ Աշկալայի դաշտերը, իսկ երկրորդը՝ դէպի արեւմուտք: Երրորդ լեռնաճիւղը կը տարածուի դէպի հարաւ-արեւմուտք եւ կը միանայ Բիւրակնեան լեռներուն, իսկ չորրորդը ունի հիւսիս-արեւելեան ուղղութիւն: Վերջինս կ'երկարի Այծպտկունքէն մինչեւ Անտիպոնտական լեռները՝ Կարինի Բարձրաւանդակը բաժնելով վերին Բասէնի դաշտէն:
Լանջերէն սկիզբ կ'առնեն Արաքսի եւ Արածանիի կարգ մը վտակներ։
Կան հրաբխային շինանիւթերու եւ քարաղի մեծ պաշարներ։
Գրականութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Հայաստանի բնաշխարհ, Հայկ. հանրագիտ. հրատ., 2006
- Հ.Կ. Գաբրիէլեան, Հայկական լեռնաշխարհ, Եր. 2000