Կորիւն

Ծնած է	380
Մահացած է	450
Տեսակ	Սրբախոսություն?
Մասնագիտութիւն	Պատմաբան

Կորիւն (380 - 450), հայ պատմիչ, վարդապետ, թարգմանչացի ժամանակի գործիչ։ Մեսրոպ Մաշտոցի առաջին աշակերտներէն։

Կենսագրութիւն

Մեսրոպ Մաշտոցի եւ Սահակ Պարթեւի հանձնարարութեամբ դասաուանդելու համար մեկնած է Հայաստանի գաւառները։ Ապա՝ իր միւս աշակերտներէն միքանիին հետ ուղարկուած է Ասորիք եւ Կ.Պոլիս՝ ասորերենի եւ յունարէնի մեջ հմտանալու համար։ Կորիւնը եւ միւսները հայրենիք վերադարձած են 431–էն յետոյ՝ իրենց հետ բերելով Ս.Գրքի յունական լաւագոյն օրինակները, ինչպես եւ Նիկիայի առաջին ու Եփեսոսի տիեզերական ժողովներու կանոնները։ Ատկէ վէրջ Կորիւնը զբաղուած է եկեղեցական եւ թարգմանչական գործունեութեամբ, մասնակցած է Աստուածաշունչի հայերէն թարգմանութեան մասը։ Կ'ենթադրուի, որ թարգմանած է «Նար Մակաբայեցոց» գիրքը եւ այլ երկեր։ Բայց Կորիւնի հեղինակութեամբ մեզ հասած միակ վավերական գործը Մեսրոպ Մաշտոցի կենսագրութիւնն է, որ շուրջ 442–ին Հայոց կաթողիկոս Հովսէփ Ա. Վայոցձորցի պատուերով գրած է եւ աուարտած է 443-450–ին։

«Վարք Մաշտոցի»–ն հայ ազգային մատենագրութեան առաջին երկերէն է, որուն մէջ Կորիւնը վարքաբանական ձեւի տակ կարեւոր տեղեկութիւններ հաղորդած է հայերուն, վրաց եւ աղվանից գրերու գիւտի ու անոնց հանգամանքներուն մասին։

Աշխատութիւններ

• Կորիւն, Վարք Մաշտոցի բնագիրը ձեռագրական այլ ընթերցուածներով, թարգմանութեամբ, առաջաբանով եւ ծանոթագրութիւններով ի ձեռն պրոֆ. Մանուկ Աբեղեանի, Հայպետհրատ, Երեւան, 1941
• Կորիւն, Վարք Մեսրոպ Մաշտոցի, աշխատութեամբ Ա. Մաթեւոսեանի, Երեւան, 1994 (Կորիւնի երկի ձեռագրերի ու տպագրերի ցանկը տե՛ս էջ 9-19)։
• Կորիւն, Վարք Մաշտոցի. Յառաջաբան, բնագրի վերակազմութիւն եւ ծանօթագրութիւններ, աշխատասիրեց Հ. Պօղոս Անանեան, Վենետիկ-Ս. Ղազար, 1998 (Հայկական մատենադարան, 4), (մատենագիտութիւնը տե՛ս էջ Ը-ԺԴ)
• Կորիւն, Վարք Մաշտոցի. Ուղղեալ եւ լուսաբանեալ ի Գառնիկ Ֆնտգլեանէ, Երուսաղէմ, տպ. Սրբ. Յակոբեանց, 1930։
• Կորիւն, Վարք Մաշտոցի,- «Մատենագիրք Հայոց», հատոր Ա, Ե դար, էջ 229-272։

Գրականութիւն

• Ա. Ս. Մաթեւոսեան, Կորիւնի Մեսրոպ Մաշտոցի պատմութեան ձեռագրի մի թղթի տեղափոխութիւն, Վենետիկ-Ս. Ղազար, 1990 (Հայագիտական մատենաշար, «Բազմավէպ», թիւ 32)։
• The Heritage of Armenian Literature: From the Oral Tradition to the Golden Age. Edited by A. J. Hacikyan, Gabriel Basmajian, Edward S. Franchuk, Nourhan Ouzounian, Vol. 1, 2000. ISBN 0-8143-2815-6
• Yuzbashyan, Karen. L'invention de l'alphabet arménien։ de langue parlée á la langue écrite.- "Revue des Études Arméniennes". 33 (2011), pp. 67–129.

Արտաքին յղումներ

• R. W. Thomson. A bibliography of Classical Armenian Literature to 1500 AD. Brepolis-Turnhout, 1995, pp. 142-145. ISBN 978-2-503-50455-1
• Գրախօսութիւն՝ Koriwns Biographie des Mesrop Maštoc'։ Übersetzung und Kommentar. By Gabriele Winkler. [Orientalia Christiana Analecta, 245] (Rome։ Pontificio Istituto Orientale. 1994. pp. 452.)