Զարեհ Խրախունի

Զարեհ Խրախունի
Ծննդեան անուն	Արթօ Ճիւմպիւշեան
Ծնած է	16 Հոկտեմբեր 1926(1926-10-16)
Ծննդավայր	Պոլիս, Թուրքիա
Մահացած է	27 Նոյեմբեր 2015(2015-11-27) (89 տարեկանին)
Քաղաքացիութիւն	Թուրքիա
Ուսումնավայր	Պոլսոյ Համալսարան
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, ուսուցիչ, թերթի խմբագրիչ
Աշխատավայր	Էսայեան Վարժարան Ազգային Կեդրոնական Վարժարան

Զարեհ Խրախունի (Արթօ Ճիւմպիւշեան ) (16 Հոկտեմբեր 1926 - 27 Նոյեմբեր 2015), հայ բանաստեղծ։

Կենսագրութիւն

Ծնած՝ Պոլիս։ Կը յաճախէ Գափամաճեան վարժարանը, ապա Բ. դասարանէն սկսեալ Վիեննական Մխիթարեան վարժարանը, զոր կ՝աւարտէ 1945-ին, պատուոյ յիշատակութեամբ։ Բարձրագոյն ուսումը ստացած է Պոլսոյ համալսարանէն, նախ հետեւելով իրաւագիտութեան, եւ ապա՝ գրականութեան ֆաքիւլթէի Փիլիսոփայական գիտութիւններու բաժինին, զոր կ՝աւարտէ 1951-ին։ Ապա հետեւած է գրականութեան եւ արուեստի պատմութեան դասընթացքներու, Փարիզ։

Գրական վաստակ

Սկսած է հրատարակել պատերազմէն անմիջապէս ետք։ Նոյն օրերերուն, մասնակցած է Պոլսոյ գրական շարժման՝ նոր ոճ բերելով անոր։ Հանդիսացած է իր սերունդի բանաստեղծներու ձգտումներուն գլխաւոր արտայայտիչը՝ բանաստեղծութեան նոր ըմբռնումի մը կիրարկումով։ Ունեցած է նաեւ գործնական դեր, խմբագրական պատասխանատու մասնակցութիւն, «Սան»ի հրատաթակութեան եւ «Մարմարա»յի գրական բաժինին ստորագրած է յօդուածներ, գրական թէ՛ մտածողական բնոյթի։ Կատարած է թարգմանութիւններ։ Ունեցած է ուսուցչական երկարամեայ գործունէութիւն։ Բանաստեղծութեան իր պատկերացման փայլուն դրսեւորումներն ու իր բանաստեղծական ժողովածուները, հրատարակուած են 1960–ականներու սկիզբներէն ու մինչեւ այսօր։

Զարեհ Խրախունի հասած է որոշ բարձունքի մը, իր ինքնատիպ թէքնիքով, բիւրեղացած լեզուով եւ իմացական արժանիքներով:

Իր կատարած լուրջ եւ բեղուն գրական գործունէութեամբ եւ բանաստեղծելու արտակարգ կարողութեամբ արժանի է ինքնուրոյն տեղ մը գրաւելու արդի գրականութեան պատմութեան մէջ:

Երկերի մատենագիտութիւն

• Տօնակարգ, Իսթանպուլ, 1973, 104 էջ:
• Զբօսապտոյտ, Իսթանպուլ, 1978:
• Ես եւ ուրիշներ, Երեւան, 1982, 209 էջ:
• Դիւցազնահանդէս, Իսթանպուլ, 1984, 208 էջ:
• Ուղիներ, Իսթանպուլ, 1987, 136 էջ:
• Ստուեր եւ արձագանգ, Մոնրէալ, 1988, 104 էջ:
• Նշմարներ միւս երեսէն (յօդուած, խմբ. ուսումնասիրութիւններ, ծանօթութիւններ, գրախօսութիւններ, թարգմանութիւններ, ակնարկ), Իսթանպուլ, 1991, 392 էջ:
• Ազատերգութիւն, Երեւան, 1993, 212 էջ:
• Ազատերգութիւն, Լոս Անճելըս, 1993, 174 էջ:
• Քար Հայաստանի, Էջմիածին, 1997, 116 էջ:
• Շերտի վրայ ճարտարախաղ, Իսթանպուլ, 1998, 112 էջ:
• Դարապատում (դիւցազներգութիւն), Երեւան, 2001, 90 էջ:
• Մեսրոպատօն, Իսթանպուլ, 2005, 148 էջ:
• Հարցարան, Իսթանպուլ, 2007, 160 էջ:
• Տօնազանգ, Երեւան, 2007, 300 էջ:
• Տօնականչ, Երեւան, 2010, 312 էջ:
• Կաթիլներ, կաթիլներ, Իսթանպուլ, 2013, 156 էջ:

Ստացած մրցանակներ

• Համազգայինի «Անահիտ» գրական մրցանակ։
• ՀԲԸՄ-ի Ալեք Մանուկեան Մշակութային Հիմնադրամի մրցանակ։
• Ֆրանսահայ գրողներու «էլիզ Գաւուքճեան-Այվազեան» գրական մրցանակ։
• «Հայկաշէն Ուզունեան» գրական մրցանակ։
• ՀՀ-ի Մովսէս Խորենացի պետական պատուոյ նշան։
• Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքութեան Ա. կարգի շքանշան։

Աղբիւր

• Հայ Կեանք եւ Գրականութիւն, Յարութիւն Քիւրքճեան, երկրորդական բաժին Ա. տարի, էջ 246:
• Ժամանակակից Իսթանպուլահայ Գրողներ, Կարօ Աբրահամեան, Ա. հատոր, Անթիլիաս 2004, էջ 166-167:
• Սփիւռքահայ Արդի Գրականութիւն, էջ 500:

Արտաքին յղումներ

• Զարեհ Խրախունի-85 Archived 2017-05-31 at the Wayback Machine.
• Պոլսահայ Բանաստեղծ Զ. Խրախունիի «Տօնազանգ» Ժողովածուն