Զարեհ Խրախունի

Զարեհ Խրախունի;
Ծննդեան անուն	Արթօ Ճիւմպիւշեան
Ծնած է	16 Հոկտեմբեր 1926
Ծննդավայր	Պոլիս, Թուրքիա
Մահացած է	27 Նոյեմբեր 2015 (89 տարեկանին)
Քաղաքացիութիւն	Թուրքիա
Ուսումնավայր	Պոլսոյ Համալսարան
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, ուսուցիչ, թերթի խմբագրիչ
Աշխատավայր	Էսայեան Վարժարան; Ազգային Կեդրոնական Վարժարան

Զարեհ Խրախունի (Արթօ Ճիւմպիւշեան ) (16 Հոկտեմբեր 1926 - 27 Նոյեմբեր 2015^[1]), հայ բանաստեղծ։

Կենսագրութիւն

Ծնած է Պոլիս։ Կը յաճախէ Գափամաճեան վարժարանը, ապա Բ. դասարանէն սկսեալ Վիեննական Մխիթարեան վարժարանը, զոր կ'աւարտէ 1945-ին, պատուոյ յիշատակութեամբ։ Բարձրագոյն ուսումը ստացած է Պոլսոյ համալսարանէն, նախ հետեւելով իրաւագիտութեան, եւ ապա՝ գրականութեան ֆաքիւլթէի Փիլիսոփայական գիտութիւններու բաժինին, զոր կ'աւարտէ 1951-ին։ Ապա հետեւած է գրականութեան եւ արուեստի պատմութեան դասընթացքներու, Փարիզ։

Գրական վաստակ

Սկսած է հրատարակել պատերազմէն անմիջապէս ետք։ Նոյն օրերերուն, մասնակցած է Պոլսոյ գրական շարժման՝ նոր ոճ բերելով անոր։ Հանդիսացած է իր սերունդի բանաստեղծներու ձգտումներուն գլխաւոր արտայայտիչը՝ բանաստեղծութեան նոր ըմբռնումի մը կիրարկումով։ Ունեցած է նաեւ գործնական դեր եւ խմբագրական պատասխանատու մասնակցութիւն, Մխիթարեան Սանուց Միութեան «Սան» պարբերաթերթի հրատարակութեան եւ «Մարմարա» օրաթերթի գրական բաժինին ստորագրած է յօդուածներ, գրական թէ՛ մտածողական բնոյթի։ Կատարած է թարգմանութիւններ։ Ունեցած է ուսուցչական երկարամեայ գործունէութիւն։ Բանաստեղծութեան իր պատկերացման փայլուն դրսեւորումներն ու իր բանաստեղծական ժողովածուները հրատարակուած են 1960–ականներու սկիզբներէն։

Զարեհ Խրախունի հասած է որոշ բարձունքի մը, իր ինքնատիպ թէքնիքով, բիւրեղացած լեզուով եւ իմացական արժանիքներով:

Իր կատարած լուրջ եւ բեղուն գրական գործունէութեամբ եւ բանաստեղծելու արտակարգ կարողութեամբ արժանի է ինքնուրոյն տեղ մը գրաւելու արդի գրականութեան պատմութեան մէջ:

Երկերու մատենագիտութիւն

Տօնակարգ, Իսթանպուլ, 1973, 104 էջ:
Զբօսապտոյտ, Իսթանպուլ, 1978:
Ես եւ ուրիշներ, Երեւան, 1982, 209 էջ:
Դիւցազնահանդէս, Իսթանպուլ, 1984, 208 էջ:
Ուղիներ, Իսթանպուլ, 1987, 136 էջ:
Ստուեր եւ արձագանգ, Մոնրէալ, 1988, 104 էջ:
Նշմարներ միւս երեսէն (յօդուած, խմբ. ուսումնասիրութիւններ, ծանօթութիւններ, գրախօսութիւններ, թարգմանութիւններ, ակնարկ), Իսթանպուլ, 1991, 392 էջ:
Ազատերգութիւն, Երեւան, 1993, 212 էջ:
Ազատերգութիւն, Լոս Անճելըս, 1993, 174 էջ:
Քար Հայաստանի, Էջմիածին, 1997, 116 էջ:
Շերտի վրայ ճարտարախաղ, Իսթանպուլ, 1998, 112 էջ:
Դարապատում (դիւցազներգութիւն), Երեւան, 2001, 90 էջ:
Մեսրոպատօն, Իսթանպուլ, 2005, 148 էջ:
Հարցարան, Իսթանպուլ, 2007, 160 էջ:
Տօնազանգ, Երեւան, 2007, 300 էջ:
Տօնականչ, Երեւան, 2010, 312 էջ:
Կաթիլներ, կաթիլներ, Իսթանպուլ, 2013, 156 էջ:

Ստացած մրցանակներ

1989 թուականին արժանացած է Վազգեն Ա. Ամենայն հայոց կաթողիկոսի կոնդակին եւ Սուրբ Սահակ-Սուրբ Մեսրոպ շքանշանին
Համազգայինի «Անահիտ» գրական մրցանակ։
ՀԲԸՄ-ի Ալեք Մանուկեան Մշակութային Հիմնադրամի մրցանակ։
Ֆրանսահայ գրողներու «էլիզ Գաւուքճեան-Այվազեան» գրական մրցանակ։
«Հայկաշէն Ուզունեան» գրական մրցանակ։
ՀՀ-ի Մովսէս Խորենացի պետական պատուոյ նշան։
Թուրքիոյ Հայոց Պատրիարքութեան Ա. կարգի շքանշան։

Գրականութիւն^[2]

Վազգեն Գաբրիէլեան, Հայ նորագոյն գրականութիւն (Սփիւռքահայ գրականութիւն), Երեւան, 2008, էջ 409-423։
Հայկական համառօտ հանրագիտարան, հատ. 2, Երեւան, 1995, էջ 537։
Ով ով է (Հայեր։ Կենսագրական հանրագիտարան), հատ. 1, Երեւան, 2005։

Աղբիւր

Հայ Կեանք եւ Գրականութիւն, Յարութիւն Քիւրքճեան, երկրորդական բաժին Ա. տարի, էջ 246:
Ժամանակակից Իսթանպուլահայ Գրողներ, Կարօ Աբրահամեան, Ա. հատոր, Անթիլիաս 2004, էջ 166-167:
Սփիւռքահայ Արդի Գրականութիւն, էջ 500:

Ծանօթագրութիւններ

↑ Ոչ Եւս Է Պոլսահայ Բանաստեղծ Զարեհ Խրախունի
↑ (հայերեն) Զարեհ Խրախունի, 2024-10-08, https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%B0_%D4%BD%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB, վերցված է 2024-10-16

Արտաքին յղումներ

Զարեհ Խրախունի-85 Archived 2017-05-31 at the Wayback Machine.
Պոլսահայ Բանաստեղծ Զ. Խրախունիի «Տօնազանգ» Ժողովածուն^{[permanent dead link]}

[1] Ոչ Եւս Է Պոլսահայ Բանաստեղծ Զարեհ Խրախունի

[2] (հայերեն) Զարեհ Խրախունի, 2024-10-08, https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%B0_%D4%BD%D6%80%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB, վերցված է 2024-10-16

[1]

[2]