Դրամավարկային քաղաքականութիւն
Դրամավարկային քաղաքականութիւն, պետութեան տնտեսական քաղաքականութիւնը՝ փողի զանգուածի եւ դրամաշրջանառութեան բնութագրիչներու կարգաւորման, սղաճի վերահսկման, ներդրումային միջավայրի բարելաւման, տնտեսական աճի համար նախապայմաններու ստեղծման ոլորտներուն մէջ։
Դրամավարկային քաղաքականութեան նիւթը ԿԲ-ն է, իսկ նպատակակէտը՝ դրամական զանգուածի բնութագրիչները (գնաճի մակարդակը, ներդրումներու ծաւալը, գործող տոկոսը եւ այլն)։
Դրամավարկային քաղաքականութեան նպատակը
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Դրամավարկային քաղաքականութեան մշակման եւ իրականացման նպատակը գիներու կայուն մակարդակի ապահովումն է, որուն ալ կը համարուի շատ երկիրներու ԿԲ-երու գործունէութեան հիմնական առանցքը եւ խնդիրը։ Գնաճի ցած եւ կայուն մակարդակը շուկայական տնտեսութեան պայմաններուն մէջ տնտեսական աճի ապահովման, բնակչութեան կենսամակարդակի բարձրացման, երկրի տնտեսութեան փոքր տնտեսական կայունութեան ապահովման կարեւոր նախադրեալ է։ Գնաճի մակարդակի վրայ ուղղակի ազդեցութիւն ունի իրականացուող դրամավարկային քաղաքականութիւնը, որ ի տարբերութիւն տնտեսական միւս քաղաքականութիւններու, ամենաճկունն է եւ արդիւնաւէտը երկրի տնտեսութեան մէջ կարճ եւ միջին ժամկէտ փոքր տնտեսական կայունութեան ապահովման համար։ Դրամավարկային քաղաքականութեան մշակման եւ իրականացման արդիւնաւէտութիւնը մեծապէս կախուած է դրամավարկային քաղաքականութեան ընտրած ռազմավարութենէն եւ վերջինիս իրագործման նպատակով ԿԲ-ի կողմէ իրականացուող գործողութիւններու հետեւողականութենէն։ Դրամավարկային քաղաքականութեան իրականացման ընթացքը կարելի է ներկայացնել հետեւեալ շղթայի տեսքով՝
Գործիքներ --> Գործառնական նպատակ --> Միջանկեալ նպատակ --> Վերջնական նպատակ։
Ներկայացուած շղթայական կառուցուածքի վերջին երկու բաղադրատարրերը՝ դրամավարկային քաղաքականութեան միջանկեալ եւ վերջնական նպատակները, կը բնութագրեն դրամավարկային քաղաքականութեան ռազմավարութիւնը, իսկ առաջին երկու բաղադրատարրերը՝ դրամավարկային քաղաքականութեան գործիքները եւ գործառնական նպատակը, կը բնութագրեն վերջինիս իրագործման մարտավարութիւնը։
Շուկայական յարաբերութիւններու պայմաններուն մէջ դրամավարկային քաղաքականութեան վերջնական նպատակները դուրս են ԿԲ-ի անմիջական վերահսկողութենէն, եւ անոնց վրայ վերջին ազդեցութիւնը կը կրէ անուղղակի բնոյթ։ Դրամավարկային քաղաքականութեան գործիքներու միջոցով ԿԲ-ը կը վերահսկէ գործառնական եւ միջանկեալ նպատակներու վարքագիծը, որուն ալ կ'արտացոլուի վերջին վերջնական նպատակներու ցուցանիշին մէջ։ Փոքր տնտեսական կայունութեան ապահովման նպատակով կարեւոր է նաեւ դրամավարկային եւ հարկապիւջետային քաղաքականութիւններու արդիւնաւէտ համադրումը, որպէսզի անոնցմէ իւրաքանչիւրի իրագործումը չբերէ միւս արդիւնքներու չեզոքացմանը, այլ նպաստի ընդհանուր նպատակներու իրագործմանը։
Հաշուի առնելով, որ դրամավարկային քաղաքականութիւնը տնտեսութեան պետական կառավարման հիմնական մեքենականութենէն մէկն է, անոր նպատակները կը համընկեն պետութեան տնտեսական քաղաքականութեան հիմնական նպատակներու հետ (macroeconomic goals).
- գիներու կայուն մակարդակ ապահովել
- զբաղուածութեան բարձր մակարդակ
- իրական ՀՆԱ-ի արագ աճ
- կայուն վճարային հաշուեկշիռ։
Անոնք կը հանդիսանան դրամավարկային քաղաքականութիւն վերջնական նպատակները։ Հիմնախնդիրը այն է, որ ԿԲ-ը հնարաւորութիւն չունի այդ փոփոխականներու անմիջական կառավարումը իրականացնել։ Այդ նպատակներուն հասնելու համար ԿԲ-ն կ'ընտրէ միջանկեալ եւ գործառնական նպատակներ (intermediate and operating targets), որոնք ենթակայ են անոր ներազդմանը։
Միջանկեալ նպատակներն են՝
- դրամական զանգուած կարգաւորել,
- տոկոսադրոյք կարգաւորել,
- արտարժութային կուրս կարգաւորել։
Արեւմտեան տնտեսագիտական գրականութեան մէջ գոյութիւն ունի կարծիք, որուն համաձայն միջանկեալ նպատակները չեն վերաբերիր ոչ Կեդրոնական դրամատան դրամավարկային քաղաքականութեան գործիքներուն, ոչ ալ այդ քաղաքականութեան իրական նպատակներուն, բայց իրենցմէ կը ներկայացնեն, այսպէս կոչուած, հաղորդիչ մեքենականութեան մէջ Կեդրոնական դրամատան գործիքները եւ նպատակները միացնող միջին օղակներ։
Անուանական խարիսխը քաղաքականութեան ցուցանիշ է, որ կը հրապարակէ որպէս վերջնական կարգաւորման ենթակայ տնտեսական երեւոյթ արտայայտող ցուցանիշ։ Այն սերտ եւ ամուր կապի մէջ պետք է ըլլայ դրամավարկային քաղաքականութեան վերջնական նպատակի հետ եւ անոր հասնելու օժանդակ միջոց է։ Անուանական խարիսխի կամ, որ նոյնն է, միջանկեալ նպատակի ընտրութեան հարցին ԿԲ-ը կը յենու շարք մը չափանիշներու վրայ։ Կարեւորագոյն չափանիշը այն է, որ դրամավարկային քաղաքականութիւն միջանկեալ նպատակը պէտք է համապատասխանէ դրամավարկային քաղաքականութեան վերջնական նպատակին։ Դրամավարկային քաղաքականութեան միջանկեալ նպատակը պէտք է բաւարարուի չափել յատկանիշին։ Այսինքն Կեդրոնական դրամատունը պէտք է միջանկեալ նպատակի մակարդակը ժամանակի իւրաքանչիւր պահուն ճշգրիտօրէն չափելու եւ անոր վարքագծին հետեւելու հնարաւորութիւն ունենայ։ Կեդրոնական դրամատունը պէտք է միջանկեալ նպատակի վերաբերեալ ժամանակին ճշգրիտ տեղեկատուութիւն ստանալու հնարաւորութիւն ստանայ։ Ընդ որուն, միջանկեալ նպատակի վերաբերեալ ստացուող տեղեկատուութիւնը վերջնական նպատակի համեմատութեամբ պէտք է ունենայ աւելի մեծ յաճախականութիւն, որպէսզի Կեդրոնական դրամատունը առաւել արդիւնաւէտ կառավարէ միջանկեալ նպատակը վերջնական նպատակի ցանկալի մակարդակին հասնելու համար։ Եւ վերջապէս միջանկեալ նպատակը պետք է ԿԲ-ի համար վերահսկելի ըլլայ։ Այսինքն Կեդրոնական դրամատունը պէտք է միջանկեալ նպատակի վարքագիծի վրայ ազդելու հնարաւորութիւն ունենայ։[1] Կեդրոնական դրամատան կողմէն ընտրուած դրամավարկային քաղաքականութեան միջանկեալ նպատակը պէտք է առաւելագոյնը բաւարարուի վերոնշեալ չափանիշներուն։ Ազգային տնտեսութիւններուն մէջ դրամավարկային քաղաքականութեան «անուանական խարիսխի» դեր կը կատարեն դրամ դիզելները, փոխարժէքը, իսկ 1990-ական թ.-ի սկզբէն նաեւ գնաճի կանխատեսուող մակարդակը, որոնց ներքին իրականացուող դրամավարկային ռազմավարութիւնը համապատասխանաբար կ'անուանէ փոխարժէքի, դրամ դիզելու եւ գնաճի նպատակադրման ռազմավարութիւն։[2]
Դրամավարկային քաղաքականութեան ռազմավարութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Իրենց հիմնական խնդիրը իրագործելու նպատակով կենդրոնական դրամատուները կարող են ընտրել դրամավարկային քաղաքականութեան իրականացման տարբեր ռազմավարութիւններ։ Ներկայիս առաւել լայն իրարու հետ ունեցող ռազմավարութիւններն են՝
- Դրամ դիզելու նպատակադրումը,
- Փոխարժէքի նպատակադրումը,
- Գնաճի նպատակադրումը։
Փողի ագրեգատներու նպատակադրման ռազմավարութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Դրամ դիզելու նպատակադրումը կ'ենթադրէ դրամ դիզելու քանակական սահմանափակումներ՝ վերջնական նպատակի՝ գիներու կայունութեան համար։ Այն բաւականին արդիւնաւէտ ռազմավարութիւն է անցումային շրջանին մէջ գտնուող տնտեսութիւններու համար, ուր անխուսափելի են առաջարկի, պահանջարկի շոկերը, հնարաւոր չէ գնահատել տնտեսական աճի համար անհրաժեշտ գնաճի բեկումնային մակարդակը (որմէ բարձր դէպքի մէջ գնաճն արդէն կը նուազեցնէ տնտեսական աճի ցուցանիշը)։ Դրամ դիզելներու մակարդակի կառավարման միջոցով հնարաւոր է ճկուն արձագանգել տնտեսութեան մէջ փոխարժէքի եւ տնտեսական աճի կարճաժամկէտ տատանումներուն, իսկ գիներու կայունութիւնը կը ձեւաւորէ արդէն փոքր տնտեսական որոշակի հաշուեկշռուածութեան ձեռքբերումէն յետոյ։
1994 թուականին ՀՀ կենդրոնական դրամատունը, որպէս դրամավարկային կարգաւորման ռազմավարութիւն կ'ընտրէր դրամ դիզելներու նպատակադրումը։[3]
Դրամավարկային քաղաքականութեան կարգաւորման այս մօտեցումները ամրագրուած են գնաճի կայուն եւ ցածր մակարդակը գլխաւոր նպատակ սահմանող «Հայաստանի Հանրապետութեան կենդրոնական դրամատունի մասին» ՀՀ օրէնքով (1996)։ Սակայն այս ռազմավարութեան յաջող իրականացման շարունակական բնոյթը կախուած է շարք մը հանգամանքներէ։
Նախ եւ առաջ անհրաժեշտ է գնաճի եւ դրամ դիզելու միջեւ կայուն կապի առքայութիւն, որպէսզի դրամ դիզելու նպատակային ցուցանիշի ապահովմամբ ձեռք բերուի գնաճի նպատակային ցուցանիշը։ Հակառակ պարագային խնդիրներ կ'առաջանան։ Օրինակ, եթէ օրէնսդրի կողմէ գնաճի որոշակի ցուցանիշով ամրագրուած գիներու կայունութեանը հասնելու խնդրի առաջնայնութենէն ելլելով ԿԲ-ն յաճախակի կը վերանայէ դրամ դիզելներու նպատակային ցուցանիշը, ապա կը վտանգէ ԿԲ-ի կողմէ յայտարարուող դրամավարկային քաղաքականութեան ծրագիրերու վարկը հասարակութեան շրջանին մէջ։
Միւս կարեւոր նախապայմանը ԿԲ-ի կողմէ դրամ դիզելու լիարժէք կառավարման հնարաւորութիւնն է։ Սովորաբար ԿԲ-ները յաջողութեամբ կը կառավարեն դրամի բազայի ցուցանիշը, սակայն դժուարութիւններ կ'առաջանան դրամի զանգուածի կառավարման հարցին մէջ։ Զարգացող տնտեսական շուկաներ եւ տոլարայնացման բարձր մակարդակ ունեցող երկիրներուն մէջ, ուր հնարաւոր են վարկերու եւ աւանդներու նկատմամբ պահանջարկի, ինչպէս նաեւ դրամի զանգուածի կառուցուածքի: Տոլարայնացման մակարդակի զգալի փոփոխութիւններ, էական տատանումներու կ'ենթարկէ փողի նկատմամբ պահանջարկը, եւ կը նուազի կանխատեսելիութեան աստիճանը։ Այդ երկիրներուն մէջ ցածր է նաեւ տոկոսադրոյքներէն դրամի պահանջարկի կախուածութեան առաձգականութիւնը, որ կը դժուարացնէ ԿԲ-ի կողմէ դրամի զանգուածի կառավարման գործընթացը։ Նշուած հիմնախնդիրներու պայմաններուն մէջ կ'առաջանայ միջանկեալ նպատակի՝ դրամի զանգուածի նպատակային ցուցանիշէն յաճախակի շեղման խնդիր՝ կրկին վտանգելով դրամավարկային ծրագիրերու եւ ԿԲ վարկը։
Փոխարժէքի նպատակադրման ռազմավարութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Բաց տնտեսութիւններուն մէջ փոխարժէքը մէկ կողմէն իր ազդեցութիւնը կ'ունենայ փոքր տնտեսական հիմնական ցուցանիշներու վարքագիծի վրայ, միւս կողմէն, որպէս գնային գործօն, մշտապէս կը փոփոխէ փոքր տնտեսական հաւասարակշռութեան ձեւաւորման գործընթացքին մէջ։ Միաժամանակ, փոխարժէքը, որպէս երկիրի ներքին արժոյթի արտաքին գին, կը փոփոխէ ինչպէս ներքին եւ արտաքին արժոյթներու քանակական, այնպէս ալ անոնց ներքին գնային՝ տոկոսադրոյքներու փոփոխութիւններէն՝ յայտնուելով դրամավարկային քաղաքականութեան ուղղակի ազդեցութեան ներքոյ։ Հաշուի առնելով այն հանգամանքը, որ փոքր տնտեսական հաւասարակշռութեան կայունութեան ապահովումը հիմնականին կը գտնուի կենդրոնական դրամատուներու կարգաւորման դաշտին մէջ, փոխարժէքի վարքագիծը առաւելապէս պայմանաւորուած է դրամավարկային քաղաքականութեան նպատակներու սահմանմամբ եւ անոնց ապահովման ուղղուած համապատասխան ռազմավարութիւններու ընդունմամբ։
Փոխարժէքի նպատակադրման ռազմավարութեան ընդունիլը կը հետապնդէ 2 հիմնական նպատակ.[4]
- Բարձր գնաճ նուազեցնել (Ռուսաստան, Չեխիա, Արժանդինա եւ այլ երկիրներ)
- Տնտեսական ամբողջականութիւն (օր. Եւրոմիութեանը անդամակցիլ ցանկացող երկիրներ, ինչպիսի են Էսդոնիան, Սլովենիան, Չեխիան եւ այլն)։
Սակայն այդ նպատակներուն հասնելու ընթացքին խիստ սահմանափակումներ կ'առաջանան դրամավարկային քաղաքականութիւն իրականացնող մարմիններու համար ՀՆԱ-ի եւ զբաղուածութեան կարճաժամկէտ խնդիրներու լուծման առումով։ Լողացող փոխարժէքի համեմատութեամբ ամրագրուած փոխարժէքի առաւելութիւնը գնաճի սպասումները անմիջականօրէն չեզոքացնելն է, որ չափազանց կարեւոր է անցումային տնտեսութեամբ երկիրներու համար, ինչպիսին է նաեւ Հայաստանը։
Գնաճի նպատակադրման ռազմավարութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Գնաճի նպատակադրման ռազմավարութեան սահմանումը հետեւեալն է. «Գնաճի նպատակադրումը դրամավարկային քաղաքականութիւն իրականացնելու ծրագիր է, որ կը բնութագրէ գնաճի մէկ տարուայ կամ որոշակի ժամանակահատուածի պաշտօնական ծրագրային ցուցանիշի (կամ միջակայքի) հրապարակային յայտարարմամբ, նշելով, որ ցած եւ կայուն գնաճի ապահովումը դրամավարկային քաղաքականութեան առաջնային երկարաժամկէտ նպատակն է»։[5]
Գնաճի նպատակադրման յաջորդ կարեւոր յատկանիշը դրամավարկային քաղաքականութիւն իրականացնող մարմնի կողմէ ծրագիրերու, խնդիրներու, նպատակներու, ինչպէս նաեւ այդ նպատակներուն հասնելու ուղիներու հրապարակային դարձնելն է։
Ըստ մէկ այլ աղբիւրի՝ գնաճի նպատակադրումը իրենցմէ կը ներկայացնէ գնաճի նպատակային ցուցանիշի սահմանին մէջ, գնաճի կանխատեսէ նոյն ժամանակահատուածի համար, այնուհետեւ նպատակաուղղուած քաղաքականութեան իրականացման մէջ՝ նպատակային եւ կանխատեսուած ցուցանիշներու միջեւ շեղումը վերացնելու համար։[6]
Ընդ որուն, գնաճի կանխատեսուած մակարդակը ԿԲ-ի համար կը դառնայ միջանկեալ նպատակ, քանի որ այն կառավարելի է ԿԲ-ի կողմէ, հասկանալի եւ չափելի է հասարակութեան համար եւ կը յստակացնէ դրամավարկային քաղաքականութեան ուղղութիւնները։ Իսկ գնաճի կանխատեսուած մակարդակի կառավարումը կ'իրականացնէ գործառնական նպատակի միջոցով։
Գնաճի նպատակադրման ռազմավարութիւնը ոչ թէ պարզապէս գնաճի նպատակային ցուցանիշը կ'ապահովէ, այլ որոշակի կանոններու վրայ հիմնուած դրամավարկային քաղաքականութեան մօտեցում՝ բարձր թափանցկութեամբ եւ հաշուետուելիութեամբ։ Այս ռազմավարութեան ընդունումը, ըստ էութեան, կանոն կ'ընդունի (targeting rule). պէտք է հասնել գնաճի նպատակային ցուցանիշին եւ նուազեցնել բարձր գնաճի սպասումները։
Երբ գնաճն իր կայուն միջավայրին մէջ չէ, ինչպէս ան եղած է զարգացող շուկայական տնտեսութիւններուն մէջ՝ գնաճի նպատակադրման ռազմավարութիւն որդեգրելու ժամանակ, գնաճի նպատակային ցուցանիշ սահմանելը, ինչպէս նաեւ գնաճի նուազեցման ուղին եւ արագութիւնը որոշելը քաղաքականութեան ամենաէական հարցերն են։[7] Գնաճի նպատակային ցուցանիշ սահմանելու կարողութիւնը կենդրոնական դրամատունի անկախութեան էական տարրն է։ Միւս կողմէն, ակներեւ է, որ կառավարութեան համար շահաւէտ է, երբ գնաճի ցուցանիշը կը նպատակադրէ բացայայտօրէն, ինչ ըստ էութեան աւելի հեշտ կ'ընէ համատեղ ջանքերով՝ խրախուսելով հարկապիւջետային եւ դրամավարկային քաղաքականութիւններու համադրումը կամ փորձելով բացառել այդ երկու քաղաքականութիւններու միջեւ հնարաւոր հակասութիւնները։ Բացի այդ, գնաճի նպատակային ցուցանիշ սահմանելու գործին մէջ կառավարութեան մասնակցութիւնը դրամավարկային քաղաքականութեանը կը հաղորդէ ժողովրդավարական օրինականութեան տարր, ինչ կարեւոր հանգամանք է հանրային օժանդակութիւնը վայելելու տեսանկիւնէն։
Դրամավարկային քաղաքականութեան գործիքներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]ՀՀ-ին մէջ դրամավարկային քաղաքականութիւնը կ'իրականացուի ԿԲ-ի կողմէ։ Անոր կողմէ կը կարգաւորուի տնտեսութեան մէջ դրամի առաջարկը։ Այստեղ կարեւոր է դիտարկել, թէ երկիրի ԿԲ-ը ինչ գործիքներ եւ լծակներ կ'օգտագործէ դրամավարկային քաղաքականութիւնը իրականացնելու համար։
Տնտեսութեան մէջ դրամական զանգուածի կարգավորման համար ԿԲ-ը կարող է կիրառել ինչպէս անուղղակի, այնպէս ալ ուղղակի գործիքներ։
Ուղղակի գործիքներն են՝
- Վարկաւորման սահմանները
- Տոկոսադրոյքի ուղղակի կարգաւորումը։
Ժամանակակից պայմաններուն մէջ զարգացած շուկայական տնտեսութիւն ունեցող երկիրներուն մէջ կ'օգտագործեն երեք հիմնական անուղղակի գործիքներ, որոնց միջոցով ԿԲ-ն կ'իրականացնէ դրամավարկային ոլորտի կարգաւորին մէջ։ Այդ գործիքներն են՝
- Բաց շուկայի մէջ իրականացուող գործառոյթները
- Անուանական (վերատնտեսաւորման) դրոյքները
- Պարտադիր բահուստներու նորման։
Բաց շուկայական գործառնութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Բաց շուկայական գործառնութիւնները դրամավարկային ամենակարեւոր գործիքն են, քանի որ անոնք տոկոսադրոյքներու եւ դրամի բազայի որոշիչներն են։ Անոնք նաեւ դրամի առաջարկի տատանումներու հիմնական աղբիւրն են։ Բաց շուկայական գնումները կ'ընդլայնեն դրամական բազան եւ պահուստները, հետեւաբար նաեւ կ'աւելցնեն դրամի առաջարկն ու կը նուազեցնեն կարճաժամկէտ տոկոսադրոյքները։ Բաց շուկայական վաճառքը կը փոքրացնէ դրամական բազան եւ պահուստները՝ նուազեցնելով դրամի առաջարկն ու բարձրացնելով կարճաժամկէտ տոկոսադրոյքները։
ԿԲ-ի կողմէն պարտատոմսերու գնումը կը բերէ առեւտրային դրամատուներու բահուստներու աճին, որ նաեւ կը մեծացնէ դրամական բազան։ Ստանալով հաւելեալ աղբիւրներ՝ առեւտրային դրամատուներն աւելի շատ վարկեր կը տրամադրեն, որ կը յանգեցնէ վարկային էմիսիային։ Եթէ ԿԲ-ը կը կատարէ հակառակ գործընթացը, այսինքն կը վաճառէ պարտատոմսերը, ապա տնտեսութեան մէջ տեղի կ'ունենայ դրամական հոսք դէպի ԿԲ, եւ դրամական զանգուածի քանակութիւնը կ'իջնէ։
Մշտական հնարաւորութեան գործիքներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մշտական հնարաւորութեան գործիքները կը ձեւաւորեն դրամավարկային քաղաքականութիւն գործիքներու տոկոսադրոյքներու վերին եւ ստորին սահմանը եւ անոնցմով իսկ շուկան կ'ապահովագրէ տոկոսադրոյքներու կտրուկ տատանումներէն։
Դրամաշրջանառութեան գործընթացի վրայ առաւել ուժեղ ազդեցութիւն կ'ունենայ վերատնտեսաւորման քաղաքականութիւնը։ Զեղջային քաղաքականութիւնը դրամավարկային կարգաւորման կարեւոր գործիք է, որու հիմնական ուղղութիւնները կը մշակեն տուեալ երկրի ԿԲ-ը։ Վերջին կողմէ զեղջային քաղաքականութիւնը կ'իրականացնէ պաշտօնական տոկոսադրոյքներու 2 հիմնական տեսակներու սահմանման եւ վերանայման միջոցով.
- վերահաշուառման տոկոսադրոյքները՝ պետական արժէթուղթերու վերահաշուառման նպատակով։
- դրամատունային տոկոսի հաշուարկային դրոյքները՝ կառավարութեան եւ դրամատունային հաստատութիւններու վարկաւորման նպատակներով։
Դրոյքը, որով ԿԲ-ը առեւտրային դրամատուներուն կը տրամադրէ վարկեր, կոչուած են անուանական դրոյք կամ վերատնտեսաւորման դրոյք։
Երբ դրամատուները վարկ կը վերցնեն ԿԲ-էն, առաջարկուող վարկի պայմանները աւելի շահեկան պետք է ըլլան, քան միջդրամատունային շուկայի մէջ, քանի որ ԿԲ-էն փոխառութիւնները կը փոխարինեն միջդրամատունային փոխառութիւններուն։ Մնացած բոլոր գործօնները անփոփոխ մնալու պարագային (ներառեալ՝ ԿԲ-ի կողմէն սահմանուած տոկոսադրոյքները), միջդրամատունային շուկայի տոկոսադրոյքները բարձրանալու դէպքին մէջ, դրամատուները աւելի մեծ ցանկութիւն կ'ունենան վարկ վերցնելու ԿԲ-էն։ Արդիւնքին մէջ ԿԲ-ի կողմէ իրացուելիութեան ներարկումները (վարկաւորումը) կ'աճի։ Դրամատունային տոկոսի հաշուարկային դրոյքը վերահաշուառման տոկոսադրոյքէն բարձր է, քանի որ դրամատուներու վարկաւորման գործառնութիւնները աւելի թանկ կը գնահատեն, քան առեւտրա-շահաբաժին գործառնութիւնները։ Պետական քաղաքականութեան իրականացման դէպքին մէջ ԿԲ-երը կ'օգտագործեն ոչ միայն տնտեսական, այլեւ վարչական գործիքներ, ինչպէս օրինակ առեւտրային եւ մասնագիտացուած դրամատուներու շուկայական տոկոսադրոյքներու նկատմամբ ուղղակի վերահսկողութիւն, վարկային մարժայի սահմանափակին մէջ, վարկերու առանձին տեսակներու տոկոսադրոյքներու վերին սահմաններու հաստատումին մէջ։ Մշտական հնարաւորութեան վարկերու աճը կը մեծցնէ առաջարկուող պահուստներու քանակը։
Անոր հետեւանքով կ'աւելնայ դրամի բազան։ Անուանական դրոյքի բարձրացումը կը յանգեցնէ անոր, որ առեւտրային դրամատուները կը ձգտին աւելի քիչ վարկեր վերցնել, եւ անոր հետեւանքով անոնք աւելի քիչ վարկ կը տրամադրեն, ինչ կ'իջեցնէ տնտեսութեան մէջ դրամական զանգուածի քանակութիւնը, իսկ անուանական դրոյքի իջեցումը կը յանգեցնէ հակառակ ընթացքին։
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ Роджер Лерой Миллер, Дэвид Д. Ван-Хуз “Современные деньги и банковское дело”, перевод 3-го английского издания, издательство “ИНФРА-М”, Москва 2000г., стр. 649
- ↑ Frederic S. Mishkin “The Economics of Money, Banking and Financial Markets”, Sixth Edition, Addison Wesley, 2001, 506 pp.
- ↑ «ՀՀ ԿԲ-ի կողմէն գնաճի նպատակադրման ռազմավարութեան ընդունման հիմնաւորին մէջ»
- ↑ Տիգրան Սարգսեան, «Փոխարժէքի դերը դրամավարկային քաղաքականութեան մէջ», Երեւան, Ֆենոմէն հրատարակչութիւն, 2008 թ.
- ↑ B. Bernanke, Th. Laubach, F. Mishkin, A. Posen, Inflation Targeting, Lessons from the International Experience, Prinseton University Press. 1998, էջ 4
- ↑ Inflation Report, Bank of England, February 1996
- ↑ Ջիլ Հեմոնդ, «Գնաճի նպատակադրման նորագոյն մօտեցումները», Անգլիայի բանկ, 2010
Գրականութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- «ՀՀ ԿԲ դրամավարկային քաղաքականութեան անուղղակի գործիքներ եւ անոնց կիրառման մեքենականութիւններ» փաստաթուղթին հաւանութիւն տալու մասին որոշել, ԿՈԴ 050.0246 Ա., 27.09.11
- ՀՀ ԿԲ-ի մասին օրէնք (ընդունուած է՝ 30 Յունիս 1996 թ.)