Աւազամուկ

Աւազամուկ

Աւազամուկ (լատ.՝ Gerbillinae), կրծողներու ընտանիքէն։ Կ'ընդգրկէ շուրջ 18 ցեղ եւ 80 տեսակ։ Հայաստանի մէջ կարելի է հանդիպիլ աւազամուկերու չորս տեսակի՝ պարսկական, Վինոկրատովի, փոքր ասիական եւ Տալի։

Արտաքին տեսք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Մարմինին երկայնքը 5-20 սմ է, պոչինը՝ 3- 24, 5 սմ։ Արտաքնապէս կը նմանի առնէտներուն, բայց պոչը մազակալած է եւ կը վերջանայ ընդհանրապէս արտայայտուած եւ սեւ վրձնիկով։ Յետին վերջոյթները աւելի երկար են, քան առջեւինները։ Որոշ աւազամուկեր կը շարժին ցատկելով։ Մորթին գոյնը դեղնաաւազագոյնէն գորշաաւազագոյնի մութ երանգներով է, փորին մասը՝ աւելի բաց։

Սնունդ եւ բնակավայր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Գլխաւորաբար կը սնանին բուսական կերերով, բոյսերու կանաչ մասերով եւ սերմերով։ Կարգ մը տեսակներ ձմրան պաշար կը հաւաքեն: Կը բնակին անապատային, կիսանապատային եւ չոր տափաստանային գօտիներու մէջ (մինչեւ 2200 մ բարձրութիւններու մէջ), ուր յաճախ գերիշխող են։ Տեսակներուն մեծամասնութիւնը կը վարէ գաղութային, միւսները՝ կիսագաղութային կամ մենակեաց կեանք։ Կը բնակին գետնափոր, յաճախ՝ բարդ կառոյցով բուներու մէջ։ Գործունեայ են ամբողջ տարին, յատկապէս՝ մթնշաղին եւ գիշերը։

Բազմացում եւ զարգացում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Կը բազմանան տարին 3-4 անգամ (Հայաստանի մէջ՝ 2-3), իւրաքանչիւր անգամ կ'ունենան մինչեւ 11 ձագ։

Աւազամուկերը վնասակար են, կը փճացնեն ցանքերը, երկաթուղիներու եւ ոռոգիչ ջրամբարներու հողաթումբերը, ինչպէս նաեւ կարգ մը վարակիչ հիւանդութիւններ կը փոխադրեն։

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • CMDC C111 "Normative Biology Diseases Gerbils"—Division of Comparative Medicine, Office of Research & Innovation, University of South Florida
  • McKenna, M. C. and S. K. Bell. 1997. Classification of Mammals above the Species Level. Columbia University Press, New York.
  • Musser, G. G. and M. D. Carleton. 1993. "Family Muridae". pp.501–755 in Mammal Species of the World a Taxonomic and Geographic Reference. D. E. Wilson and D. M. Reeder, eds. Smithsonian Institution Press, Washington, D.C.
  • Nowak, R. M. 1999. Walker's Mammals of the World, Vol. 2. Johns Hopkins University Press, London.
  • Pavlinov, I. Ya., Yu. A. Dubrovskiy, O. L. Rossolimo, E. G. Potapova. 1990. Gerbils of the World. Nauka, Moscow.
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։