Արեան ֆերիթին
Ֆերիթինը սպիտակուց մըն է, որ երկաթ կ'ամբարէ բջիջներուն մէջ: Երկաթը անհրաժեշտ է արեան առողջ կարմիր գնդիկներ ստեղծելու համար: Արեան կարմիր գնդիկները թթուածին կը տեղափոխեն թոքերէն մարմինի մնացած մասերը: Երկաթը նաեւ կարեւոր է առողջ մկաններու, ոսկրածուծի եւ օրկաններու, ներառեալ երեխաներու ուղեղի բնականոն զարգացման համար:
Մարմինին մէջ շատ քիչ կամ չափազանց շատ երկաթ ըլլալը կրնայ առողջական լուրջ խնդիրներ յառաջացնել, եթէ բնական իր մակարդակին չդառնայ:
Երկաթի մակարդակի հետ կապուած խնդիրներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]երկաթի մակարդակի հետ կապուած խնդիրներէն են`
Hemochromatosis
Մարմինին մէջ չափազանց շատ երկաթի առկայութեան պարագան (նաեւ կը կոչուի երկաթի գերբեռնուածութիւն):
Երկաթի պակասի արիւնատութիւն (anemia)
Պարագայ մը, երբ անհատը կարմիր արեան գնդիկներու շատ քիչ քանակ կ'ունենայ երկաթի պակաս ունենալու պատճառով:
Լեարդի հիւանդութիւններ
Մարմինին մէջ ֆերիթինի մեծ մասը կը պահուի լեարդին մէջ:
Անհանգիստ ոտքերու համախտանիշ (restless leg syndrome)
Ոտքերու թմրութեան կամ այրուածքի զգացում, որ կրնայ պայմանաւորուած ըլլալ երկաթի պակասով:
Չափազանց շատ երկաթի առկայութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Բնականէն բարձր ֆերիթինի մակարդակը կրնայ նշանակել, որ մարմինին մէջ չափազանց շատ երկաթ կայ: Պայմանները, որոնք կը յառաջացնեն երկաթի մակարդակի բարձրացում, կը ներառեն`
- Լեարդի հիւանդութիւն,
- Ալքոլի գերսպառում,
- Hemochromatosis,
- Գերվահանագեղձութիւն (hyperthyroidism): Երկաթի չափազանց բարձր մակարդակի ախտանիշները կրնան տարբեր ըլլալ եւ ժամանակի ընթացքին աւելի վատթարանալ: Ախտանիշները կրնան ըլլալ հետեւեալներէն մէկը կամ աւելին.
- Թուլութիւն կամ յոգնածութիւն,
- Համատեղ ցաւ` սովորաբար ծունկերու կամ ձեռքերու մէջ,
- Սեռային հետաքրքրութեան կորուստ,
- Որովայնի ցաւ,
- Փոփոխութիւն մաշկի գոյնի, որ կրնայ մոխրագոյն, կամ պրոնզագոյն տեսք ունենալ:
Երկաթի չափազանց ցած մակարդակ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Երկաթի չափազանց ցած մակարդակի ախտանիշներէն են`
- Շնչահեղձութիւն,
- Թուլութիւն կամ յոգնածութիւն,
- Գլխապտոյտ,
- Առիթմիա (սիրտի զարկերու յաճախականութեան կամ ռիթմի հետ կապուած խնդիր):
Երկաթի պակասի արիւնատութիւնը տարածուած տեսակ մըն է, որուն պարագային մարմինը բաւարար քանակութեամբ կարմիր արեան գնդիկներ չ'արտադրեր: Չբուժուելու պարագային, կրնան յառաջանալ սիրտի խնդիրներ, վարակներ, երեխաներու մօտ դանդաղ աճ ու ուղեղի զարգացում եւ առողջական այլ խնդիրներ[1]:
Եթէ ֆերիթինի արդիւնքները բնական չեն, միշտ չէ, որ կը նշանակէ, թէ այդ մէկը բժշկական պարագայ մըն է, որ բուժման կարիք ունի: Որոշ դեղատեսակներ կրնան նուազեցնել կամ բարձրացնել ֆերիթինի մակարդակը[2]: