Ակակիուս

Ակակիուս
Մահացած է 530-ականներ
Քաղաքացիութիւն  Բիւզանդական Կայսրութիւն
Ազգութիւն հայ
Կրօնք քրոստոնիա
Երեխաներ Ադոլիուս

Ակակիուս (յուն․՝ Ἀκάκιος), հայազգի հռոմէական փոխ հիւպատոսլ Առաջին Հայքի մէջ (լատ.՝ Armenia Prima) մօտ 536-539 թթ-ին Հուստինիանոս I կայսրին օրով։ Կենսագրութեան հիմնական աղբիւրը Պրոկոպիոս Կեսարացին է[1]

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Վաղ շրջան[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Պրոկոպիոս Կեսարացին Ակակիուսին եւ անոր տղուն Ադոլիուսին կը համարէ հայ

Ադոլիուսը, Ակակիուսի տղան... Այս Ադոլիուսը հայ էր ծնունդով" (անգլ.՝ Adolius, the son of Acacius ... This Adolius was an Armenian by birth)
- Պրոկոպիոս Կեսարացի[2]


Ակակիուսը առաջին անգամ կը յիշուի, երբ դավաճանութեան մէջ մեղադրեց իր ընկեր Համազասպին։ Շուտով Հուստինիանոսի կարգադրանքով Ակակիուսը սպանեց վերջինիս[1]։

Առաջին Հայքի ղեկավար[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

14 Մարտ 536-ին, Հուստինիանոսի նոր օրէնքներու համաձայն տեղի ունեցաւ Հռոմէական Հայաստանի վարչական բաժանման փոփոխութիւն։ Հաւանաբար Ակակիուսը արդէն Ներքին Հայքի կառավարիչն էր եւ կ՝ ենթադրուի, որ ան կրած է Արմենիա Մագնայի (Ներքին Հայք) կոնսուլարիս տիտղոսը։ Համաձայն նոր օրէնքներու Ակակիուսը դարձաւ Առաջին Հայքի ղեկավար եւ ստացաւ պրոկոնսուլի տիտղոս։ 536 թ-ին Ակակիուսը պաշտօնական փաստաթուղթի լատիներէն տարբերակին մէջ կը նշուի որպէս Առաջին Հայքի պրոկոնսուլ, իսկ յունական տարբերակին մէջ Հայաստանի անտիպաթոս (յուն.՝ ἀνθύπατος ΄Αρμενίας)։ Այս օրէնքները հիմանականին ուղղուած էին խարխլելու հայ ազնուականութեան դիրքերը Հռոմէական Հայաստանի մէջ եւ հայ ժողովուրդի մօտ մեծացրեցին հակակրանքը դէպի Արհեւելահռոմէական կայսրութիւնը։

Մահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Իր դաժանութեան եւ ագահութեան համար Ակակիուսը սիրուած չէր նահանգի հայ բնակչութեան կողմէն։ Շուտով կայսրութեան հայաբնակ տարածքներուն մէջ սկսաւ հայկական ապստամբութիւն, որուն ընթացքին Ակակիուսը սպաննուեցաւ 538 կամ 539 թթ-ին։ Ըստ Պրոկոպիոսի, անոնց սպանեց հայ ազնուական Արտաուանը։

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. 1,0 1,1 Մարտինդալ, Ջոնաս եւ Մորիս (1992), էջ. 8-9
  2. Պրոկոպիոս, Պատերազմների պատմություն, գիրք 2, գլուխ 21

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]