Քուանտային մեգանիկ
Քուանտային մեգանիկա' Նիւթ եւ լոյսի, հիւլէ եւ ենդահիւլէական մակարդակնէրու վէրաբերմունգնէրը ուսումնասիրող գփտութիան ճիւղ: [1]Նոյնիսկ ալիգային մեգանիկայ[2] անունով ալ կը կոջուի:[3] Քուանտային մեգանիկան' մոլեքիւլներուն, բրոտոն, նէօդրօն, գուառգ, կլուօնի նման մասնիկնեռու յատկութիւնները բացատրելու կ'աշխատի:[4] Աշխատավայրն է, մասնիկնեռու զիրար եւ լոյսի հէտ, x ճարագայդի, (γ)կամա ճարագայդի նման ելեկտրամագնիսական շողաւորումներով ունեցած յարաբերութիւնները կը ընդգրկէ:
Անգլերէնը quantum, Լատիներէն quantus «մէծութիան գանակութիւնը» բարեն կուգայ[5] եւ տէսըւթիան յայտնի ֆիզիգական գանակութիան խամար գօրծածող միաորնէրուն կ'ակնարկէ: Անգլերէն 'mechanics' բարը «բանի մը գործածման հիմքը» կ'նշանակէ:[6] Քուանտային մեգանիկայի յիմգը Ի. դարի առաչին կեսին Մագս Բլէնգ, Ալպերթ Այնշթայն, Նէյլս Պօր, Վէրնըր Հայզնպէօրկ, Էրվին Շէօրտփնկէր, Մագս Պօրն, Ճոն Վոն Նէօրման, Բօլ Տինագ, Վոլֆկանկ Բօլիյի նման գիտնականներ զբաղուած են: Անորոշութիան սկզբունքը, Յակա նիւթ, Պլանկի հաստատուն, Բացարձակ սեւ մարմին, Ալիգի սկսպունգ, Դաշտի քվանտային տեսությունի նման հասկացողութիւն եւ սկզբունքներ այս գիտնաճիւղին զարգացած եւ դասական ֆիզիգայի ցնցուելու եւ փոխուելու պատճար եղած է:
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Դասական մեգանիկան շատ հաչող ըլլալու հանդերց, 1800ական տարիներուն վէրչերուն մոտ, Բացարձակ սեւ մարմին, Սպեկտրալ գիծերը, Ֆոդո էֆեկտի նման կարգ մը դէպգերը բացատրելու համար բավական չէր: Բացատրութիւններուն սխալութիւնը, գիտնականներու անբաւարարութիւնը չէր, այժմ դասական մէքանիկայի անբաւարարութիւնն էր: Ամենապարզ ցեւով դասական մէքանիկան տիէզերգը «տէվաականութիւն» ըլլալով կը տիպարեր:Կարգ մը փորձնական տէսութիւններ բացատրելու համար 1900 տարիին Մագս Բլէնգ էնէրժիի, իսկ 1905 տարիին Ալպերթ Այնշթայն լոյսի տուբիկներէ յարաջ գալը, այսինքն «անտէւականութիւն » ցոյց տալու տէսութիւնը գործածելու պայմանաորուած կ'ըլլան: Գիտնականները հեռաւոր ժամակէտի մէջ, անյարատեւութիան կարծիքները Դասական մեգանիկաի տեսութիւններէ ածանցելու համար աշխատեցաւ: Նորեն այդ տառիներուն, խիւլէի ներգին կազմի մասին կատաարուող փորձերը, իրականութիւնը յայտնուեցաւ. Էռնեստ Ռեզերֆորդ իր կատարած փորձով խիւլէին պցտիկ կորիզ մը ունենալը հայտնաբերեց:
ի գոյութիւնը աւելի առաջ 1897 տառիին Ջ. Ջ. Թոմսոնի կողմէ ապացուցանուած է: Այս պարագային, եթէ պակաս փէր ունեցող էլեկտրոնները, արաւել փէր ունեցող կորիզի շուրջ բոլորաձեւ կը շարժի, պահ մը վերջ էլեկտրոնի : Ասոր պատճարը, Էլեկտրամագնիսական տէսութիան հէտ կրնանք բացատրել՝ երագուող փէրերը ճառագայթում կը կատարէ, բոլորաձեւ շարժումն ալ երագուող շարժում մը ըլլալուն համար, էլեկտրոնը այս ճառագայթումով ուժ պիտի կորսնցնէ ու կորիզի մէջ պիտի իյնար: Արեւային դրութիան նման դասական տիպարը պիտի չխաջողիր:
- ↑ "Quantum mechanics." Britannica.com. 10 Ağustos 2014.
- ↑ Emine Çaykara, Oktay Sinanoğlu Kitabı / Türk Aynştaynı- TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI- (1964) s.178. ISBN, 9754582947)
- ↑ Nihat Taşpınar, Dalga mekaniği: stokes 3. mertebe dalga teorisi ve tabloları. Dokuz Eylül Üniversitesi, (1987) - 291 pages.
- ↑ "Quantum mechanics." Britannica.com. 10 Ağustos 2014.
- ↑ "quantum." Online Etymology Dictionary. 10 Ağustos 2014.
- ↑ Կաղապար:Oxford