Քապուլ

Քապուլ
	Քապուլ
	պարս․՝ کابل
Երկիր	Աֆղանիստան
Քաղաքապետ	Ապտուլ Ահատ Սահեպի
Հիմնադրուած է՝	1200
Տարածութիւն	275 քմ²
ԲԾՄ	1,790 մ
Բնակչութիւն	3 678 034 մարդ (2015)
Կը գտնուի ափին	Քապուլ գետի ափին
Ժամային գօտի	UTC+4:30?
Հեռախօսային ցուցանիշ	+93 20
Անուանուած է	Քաբուլ?

Տեսարան դէպի քաղաք

Քապուլը, Աֆղանիստանի մայրաքաղաքը, երկրի քաղաքական, տնտեսական, մշակութային եւ Քապուլ նահանգի վարչական կեդրոնն է։ Կը գտնուի Քապուլ գետի հովիտին մէջ, 1820 մ բարձրութեան վրայ։ Կլիման մերձարեւադարձային ցամաքային է, Յունուարի միջին ջերմաստիճանը 1 °C է, Յուլիսինը՝ 26 °C։ Տարեկան տեղումները 317 մմ են։

Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Առաջին յիշատակութիւնը (Քապուր, Քարուր) կը հանդիպի Քլավտիոս Պտղոմեոսի (II դ․) մօտ։ Գտնուեր է Քուշանական թագաւորութեան, այնուհետեւ հեփթաղներու ցեղային միաւորման կազմի մէջ։ Այդ միաւորման տրոհումէն (6-րդ դար) յետոյ Քապուլը կառավարեր են տեղական կառավարիչները՝ Քաուլշահերը։ Արաբական նուաճումներու ժամանակաշրջանին Քապուլը անուանապէս ենթարկուեր է Մուավիա I (661 - 680) խալիֆային։ IX դ․ Քապուլը նուաճեր են Սաֆարները, այնուհետեւ՝ Սամանները, Ղազնեւիները, Թեմուրները։

13-րդ դարուն քանդեր է Չենկիզ խանը։ Պարուրի օրոք (որը Քապուլը նուաճեր էր 1504 թուականին) Քապուլը դարձեր է Մեծ Մոնղոլներու պետութեան մայրաքաղաք։ 1738 թուականին նուաճեր է Քապուլը Նատիր շահը։ 1747 թուականէն Տուռանիներու պետութեան կազմին մէջ էր, 1773 թուականէն՝ մայրաքաղաքը։ Այդ պետութեան անկումէն (1818) յետոյ Քապուլը դարձեր է կեդրոն, որուն շուրջ հետագային ձեւաւորուեր է աֆղանական պետութիւնը։