Քանատայի Թեմ

Քանատայի Թեմ, կազմաւորուած է 1984 թուականին՝ Հայաստանեաց առաքելական եկեղեցւոյ, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս՝ Վազգէն Ա.ի կոնդակով։ Առաջնորդանիստը՝ Մոնրէալի Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցին է։ Թեմի կազմաւորումէն առաջ՝ Քանատայի հայ համայնքի հոգեւոր կարիքները հոգացած են՝ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու Արեւելեան թեմի առաջնորդարանը։

Սկզբնական շրջանին՝ կրօնական արարողութիւնները կատարած են այցելու հովիւները բնակարաններուն կամ վարձուած տաճարներուն մէջ։ Առաջին ազգական հոգաբարձութիւնը կազմակերպուած է 1918 թուականին, Ս. Կաթրինզի մէջ։ 1930 թուականին, կառուցուած է Քանատայի առաջին հայկական եկեղեցին՝ Գրիգոր Լուսաւորիչը (Ս. Կաթրինզի մէջ)։

Մոնրէալի հայ համայնքի եկեղեցական կեանքը պաշտօնապէս կազմակերպուած է՝ 1948 թուականին, երբ ԱՄՆ-ի Արեւելեան թեմի առաջնորդի՝ Տիրան եպիսկոպոս Ներսոեանի ներկայութեամբ կազմուած է եկեղեցական յանձնախումբ (6 հոգիէ բաղկացած)։ Այդ ժամանակաշրջանին, եկեղեցական արարողութիւնները կատարուած են՝ Ս. Յովհաննէս Մկրտիչ Անգլիկան եկեղեցիին մէջ։ 1957 թուականին՝ Քանատայի իշխանութիւնները ստորագրած են երկրին մէջ՝ Հայաստանեայց առաքելական եկեղեցւոյ պաշտօնական ճանաչման դիմումը։ 1967 թուականին, ԱՄՆ-ի Արեւելեան թեմի առաջնորդ՝ Թորգոմ Արք. եպս. Մանուկեանի եւ թեմական խորհուրդի որոշմամբ՝ ստեղծուած է Քանատայի Հայ եկեղեցւոյ փոխանորդութիւն։

Առաջնորդական փոխանորդ նշանակուած է Վաչէ եպիսկոպոս Յովսէփեանը։ 1970-ին, ծխական խորհուրդի որոշմամբ գնուած է եկեղեցի, որ նոյն թուականին Կ. Պոլսոյ պատրիարքը՝ Շնորհք Գալուստեանը օծած է իբրեւ առաջնորդանիստ՝ Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ անունով։ Առաջնորդարանի ենթակայութեամբ կը գործեն 10 ծուխ եւ 5 ծխական վիճակներ։ Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցւոյ կից՝ կը գործեն շաբաթօրեայ դպրոց (1957 թուականէն), մշակութական միութիւններ, տարեցներու, տիկնանց, երիտասարդական կազմակերպութիւններ։ 1964 թուականէն, եկեղեցւոյ նախաձեռնութեամբ կը հրատարակուի «Բուրաստան» երկամսեայ հանդէսը։

Թորոնթոյի հայ համայնքը սկսած է կազմաւորուիլ 1920-ական թուականներէն, առաջին եկեղեցական հոգաբարձութիւնը ստեղծուած է 1948 թուականին։ Կրօնական արարողութիւնները կատարուած են Ս. Ստեփանոս, 1930-1953 թուականներուն, Ս. Երրորդութիւն Անգլիկան եկեղեցիներուն մէջ։ 1953 թուականին, կատարուած է Թորոնթոյի հայկական առաջին՝ Ս. Երրորդութիւն եկեղեցւոյ օծումը։ Եկեղեցւոյ կից՝ 1956 թուականէն, կը գործէ Ս. Սահակ-Ս. Մեսրոպ դպրոցը, 1978 թուականէն՝ Ս. Խաչ ամենօրեայ ազգական վարժարանը, մշակութային յանձնախումբեր, տիկնանց, երիտասարդական կազմակերպութիւններ։

1987 թուականին, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս՝ Վազգէն Ա. Պալճեանը, օծած է հայկական ճարտարապետական ոճով կառուցուած (ճարտարապետ Թագւոր Յակոբեան) Ս. Երրորդութիւն եկեղեցին, որուն կից՝ կը գործեն ամենօրեայ վարժարան, մշակութային յանձնախումբեր («Կամար», կը գործէ 1992 թուականէն), տիկնանց, երիտասարդական կազմակերպութիւններ։ 1987 թուականէն, եկեղեցւոյ վարչութիւնը կը հրատարկէ «Նոր Սերունդ» պարբերաթերթը։ Առաջնորդարանի ենթակայութեամբ կը գործեն նաեւՎանգւըրի մէջ՝ Ս. Վարդան (կառուցուած է 1964 թուականին), Համիլթընի մէջ՝ Ս. Աստուածածին (1976), Օտտավայի մէջ՝ Ս. Մեսրոպ (1979), Միսիսոկայի մէջ՝ Ս. Վարդան (1990), Լաւալի Ս. Խաչ (1993) եկեղեցիները։ Վանգւըրի, Ս.Կաթրինզի, Համիլթընի, Լաւալի եկեղեցիները ունին մշտական հովիւներ։ Միւս եկեղեցիները, թէեւ օժտուած են ծխական մարմիններով, սակայն ունին միայն այցելու հովիւ։ Վերջին շրջանին, կազմուած են Նովա Սկոչիայի, Վիննիպեկի, Քինկսթընի, Էտմոնտընի եւ Քալկարիի ծխական վիճակները։ Այդ քաղաքներուն մէջ բնակող սակաւաթիւ հայ ընտանիքներու հոգւոր կարիքները կը հոգան այցելու հովիւները։ Կ. Թ. կը ներկայացնէ Հայ եկեղեցին՝ Եկեղեցիներու քանատական խորհուրդին մէջ (խորհուրդի փոխնախագահ՝ Յովնան արք. Տէրտէեան)։ Կ. Թ-ի առաջնորդն է Յովնան արք. Տէրտէրեանը (1990 թուականէն)։

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցուած է «Հայաստան» հանրագիտարանէն, որի նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։