«Կրիաներ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added

Գծային

18:53, 12 Ապրիլ 2016-ի տարբերակ

Կրիաներ (լատիներէն՝ Testudines) սողուններու դասին պատկանող զրահաւոր ցամաքի եւ ջուրի կենդանիներ են։ Կը տարածուին համարեայ ամբողջ երկրագունդով մէկ։ Յայտնի է, որ կրիաները գոյութիւն ունեցած են 220 միլիոն տարի առաջ^[1] եւ կը հանդիսանան սողուններու դասի ամենէ հին խումբը, աւելի հին, քան մողէզներու, օձերու կամ կոկորդիլոսներու խումբերը։

Կրիաները կը սերին ցամաքային հնագոյն, անհետացած սողուններու մէկ ճիւղէն՝ կատիլոզաւրերէն։ Դարաւոր զարգացման ընթացքին, անոնցմէ շատերը՝ աստիճանաբար, ընտելացած են անուշահամ ջուրերուն եւ ծովերուն մէջ ապրելու պայմաններուն։ Այժմ յայտնի է կրիաներու 210 տեսակ, որոնցմէ երեքը` միջերկրածովեան, կասպիական եւ ճահճային կրիաները, զորս կը հանդիպինք Հայաստանի տարածքին։

Կրիաները երկարակեաց կենդանիներ են։ Առանձին տեսակներու կեանքի տեւողութիւնը կը հասնէ մինչեւ 120 տարի։ Ամենաերկարակեացները, կրնան ապրիլ մինչեւ 170 տարի։

Սնունդը

Կրիաներուն սնունդը մեծապէս կախուած է այն միջավայրէն, ուր կ'ապրին։ Ցամաքային եւ ծովային կրիաները առաւելապէս բուսակեր են, բայց ծովային կրիաները երբեմն նաեւ ձուկ կ'որսան։ Անոնք նոյնիսկ կ'ուտեն սպունգներ եւ այլ փափկամարմիններ։ Կրիաները ունին նաեւ քանի մը ամիս անօթի մնալու կարողութիւնը։

Աղբիւրներ

«Ի՞նչ է, ո՞վ է» հանրագիտարան, 2-րդ հատոր։

Կատեգորիա:Սողուններ (արւմտ․) Կատեգորիա:Երկկենցաղ կենդանիներ

↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Footnotes/anchor_id_list' not found.

[Li-etal-1] Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Footnotes/anchor_id_list' not found.

[1]

@@ Տող 17. / Տող 17. @@
 | author = {{ստեղ|Linneaus 1758}}
 | wikispecies = Testudines
-| commons = Կատեգորիա:Testudines
+| commons = Testudines
 | itis =
 | ncbi =
@@ Տող 26. / Տող 26. @@
 }}
-'''Կրիաներ''' (<small>[[լատիներէն]]՝</small> Testudines) [[սողուններ]]ու դասին պատկանող զրահաւոր ցամաքի եւ ջուրի կենդանիներ են։ Կը տարածուին համարեայ ամբողջ [[երկրագունդ]]ով մէկ։ Յայտնի է, որ կրիաները գոյութիւն ունեցած են 220 միլիոն տարի առաջ<ref name="Li-etal">{{Harvnb|Li|Wu|Rieppel|Wang|2008}}</ref> եւ կը  հանդիսանան սողուններու դասի ամենէ հին խումբը, աւելի հին, քան [[մողէզներ]]ու, օձերու կամ [[կոկորդիլոսներ]]ի խումբերը։
+'''Կրիաներ''' (<small>[[լատիներէն]]՝</small> Testudines) [[սողուններ]]ու դասին պատկանող զրահաւոր ցամաքի եւ ջուրի կենդանիներ են։ Կը տարածուին համարեայ ամբողջ [[երկրագունդ]]ով մէկ։ Յայտնի է, որ կրիաները գոյութիւն ունեցած են 220 միլիոն տարի առաջ<ref name="Li-etal">{{Harvnb|Li|Wu|Rieppel|Wang|2008}}</ref> եւ կը  հանդիսանան սողուններու դասի ամենէ հին խումբը, աւելի հին, քան [[մողէզներ]]ու, օձերու կամ [[կոկորդիլոսներ]]ու խումբերը։
 Կրիաները կը սերին ցամաքային հնագոյն, անհետացած սողուններու մէկ ճիւղէն՝ կատիլոզաւրերէն։ Դարաւոր զարգացման ընթացքին, անոնցմէ շատերը՝ աստիճանաբար, ընտելացած են անուշահամ ջուրերուն եւ ծովերուն մէջ ապրելու պայմաններուն։ Այժմ յայտնի է կրիաներու 210 տեսակ, որոնցմէ երեքը` [[Միջերկրածովեան կրիաներ|միջերկրածովեան]], կասպիական եւ ճահճային կրիաները, զորս կը հանդիպինք [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստանի]] տարածքին։
@@ Տող 33. / Տող 33. @@
 == Սնունդը ==
 [[Պատկեր:Tortoise, Patara, Lycia, Turkey.jpg|mini|մինի|ձախից|240px|<small>Միջերկրածովեան կրիա</small>]]
+[[Պատկեր:00 Badalona - Parc de Can Solei i Ca l’Arnús 05.JPG|mini|մինի|ձախից|240px|<small>Քաղցրահամ ջուրերու կրիա</small>]]
 Կրիաներուն սնունդը մեծապէս կախուած է այն միջավայրէն, ուր կ'ապրին։ Ցամաքային եւ ծովային կրիաները առաւելապէս բուսակեր են, բայց ծովային կրիաները երբեմն նաեւ ձուկ կ'որսան։ Անոնք նոյնիսկ կ'ուտեն սպունգներ եւ այլ փափկամարմիններ։ Կրիաները ունին նաեւ քանի մը ամիս անօթի մնալու կարողութիւնը։