Սուրբ Աստուածածին Եկեղեցի (Նորաշէն)

Նորաշէն Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին, Հայ Առաքելական եկեղեցի ներկայիս Վրաստանի Հանրապետութեան մայրաքաղաք Թիֆլիսի կեդրոնական մասին մէջ՝ Լիսիձէ փողոցի եզրին։ Կառուցուած է 1467 թ.-ին հայազգի Սատաթի կողմէն իր հօր՝ պրն. Սուլթանի, պապի՝ պրն. Թաւաքալի, կողակցի՝ Լիշելի եւ այլոց յիշատակին։ Եկեղեցւոյ շուրջ եղած է նաեւ հայկական գերեզմանատուն, ուր ամփոփուած են Լիտիա Թամամշեանի, Վարդանովներու, քաղաքագլուխ Եղիա Փրիտոնեանցը, Կատարինէ Փրիտոնեանի եւ այլոց աճիւնները։

Եկեղեցին տարբեր ժամանակաշրջաններուն վերանորոգուած է Թիֆլիսի հայ ազգաբնակչութեան ջանքերով։ Մասնաւորապէս՝ 1650 թ.-ին Խոճա Նազարը վերակառուցած է քայքայուած հին եկեղեցին, իսկ գմբէթը՝ ուստա Պետրոսը։ 1795 թ.-ին Բեհբութեան Մելիք-Աւետիքի հրամանով եւ Գրիգոր քահանայի նախաձեռնութեամբ։ Նոյն թուականին Աղա-Մահմատ խանը արշաւած է Տփղիսի վրայ, որուն հետեւանքով տուժած է նաեւ Նորաշէն Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին։ 1808 թ.-ին դարձեալ նորոգուած է գործակալ Տէր-Ղազարի եւ պրն. Մունթոեանի գլխաւորութեամբ։ Աստուածածին եկեղեցին 1875 թ.-ին ամենայն հայոց կաթողիկոսի թոյլտուութեամբ նորոգուած է եկեղեցւոյ կղմինտրէ տանիքը։ Շէնքի ներսը նորոգումներ կատարուած են նաեւ 1897 եւ 1900 թ.-ներուն։

Հարիւրամեակներ շարունակ Նորաշէնի Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին հայ եւ օտար հեղինակներն ու այցելուները իրենց թողած գրաւոր աղբիւրներուն մէջ կը յիշեն որպէս Տփղիսի գլխաւոր հայկական եկեղեցիներէն մէկը։ Այդ փաստը չեն թաքցներ նաեւ վրաց ուսումնասիրողները, որոնք 1989 թ.-էն ետք որդեգրեցին եկեղեցւոյ բռնի վրացականացման քաղաքականութիւնը։

Խորհրդային ժամանակաշրջան[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Թիֆլիսի ոչնչացուած հայկական տասնեակ եկեղեցիներու թիւին էր նաեւ Նորաշէնի Սուրբ Աստուածածինը, որու քանդման համար «Արմեանսկիյ բազար» փողոցի վերակառուցման պատրուակով 1924-1925 թ.-ին կազմուած մասնագէտներու խորհուրդը (յուշարձաններու պահպանութեան բաժնի վարիչ Ս. Կակաբաձէ, Գ. Չուբինաշվիլի, Գ. Չիտաեայ, Ն. Սեւերով, Շ. Չխենկելի, քաղաքի բարեկարգման բաժնի պետ՝ Ս. Քուրդիեանի, վերահսկիչ՝ Աբաշիձէ եւ Ագլաձէ) 2 Յուլիս 1925-ին ձայներու մեծամասնութեամբ կ՝որոշէ քանդել Նորաշէնի Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին, բայց Ն. Սեւերովի համառութեան շնորհիւ որոշումը չի հաստատուիր։

Վրացականացման շրջան[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Վրաստանի անկախացումէն ետք նոր թափով սկսան Վրաստանի տարածքին գտնուող, մասնաւորապէս՝ մայրաքաղաք Թիֆլիսի հայկական եկեղեցիներու եւ այլ շինութիւններու բռնի վրացականացումը։

Պատկերներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Արտաքին Յղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]