Ուխտագնացութեան Երգեր

Ուխտագնացութեան երգեր, հայկական Ժողովրդական երաժշտութեան մեջ ընդհանուր առումով՝ ժողովրդական նոյնանուն ծեսի տարբեր պահերը արծարծող քնարական երգերու ամբողջութիւնը, որ կը կազմէ ծիսական ժանրի մէկ բաժինը։ Կ'երգէն սովորական քնարական բնոյթի եղանակներով։

Մասնաւոր առումով՝ զանազան ուխտատեղերու նկարագրութեան եւ գովքի երգերու ամբողջութիւնը, կը կազմէ վիպական ժանրի մէկ բաժինը։ Այդ բաժինին մէջ գլխաւոր տեղը կը գրաւեն «մուրազատու» «Մշո սուլթան» Սուրբ Կարապետ վանքին նուիրուած երգերը (կը կոչուին նաեւ «Սուրբ Կարապետի երգեր»), որոնցմով կարտացոլուի ազատ եւ բարեկեցիկ կեանքի համար աշխատաւոր ժողովուրդի դարաւոր երազանքը։ Սրանց մեղեդիական մարմնաւորումը երկտեսակ է․ հանդարտ-պատմողական բնոյթի կարճաշունչ եղանակով, որուն տարբերակուելով շարունակ կը կրկնուի (պարզ մեղեդիացուած արտասանութիւն), կամ տուն-տուն կառուցուած, վիպական բնոյթի անհատականացուած եղանակով, սկզբի պատմողական-նկարագրական մասին մէջ՝ ասերգային ոճի գերակշռութեամբ, կրկնակային մասին մէջ՝ լայնաշունչ երգային։

Առաջին տեսակը կը շարունակուի հայկական հնագոյն փոքրածաւալ վիպերգերի (օրինակ, «Կարոս խաչ») մեղեդիական ոճը, երկրորդը կը ներկայացնէ «Սասնա ծռեր» վեպի եղանակաւոր երգատեսակներուն զարգացումը (նման յայտնի «Մոկաց Միրզա» երգ-բալլադին)։

Ուխտագնացութեան երգերուն, մասնաւորապէս Ս․ Կարապետի երգերուն, բանաստեղծական տեքստերը բազմիցս կը հրատարակուին (Ա.Սեդրակեանի «Քնար մշեցուոց եւ վանեցուոց», 1874, էջ 6 - 9)։ Եղանակները կը հայտնաբերուին Կոմիտասը։ Կան նաեւ հատուկ ուխտագնացութեան պարեր, ինչպես Կոմիտասի գրառած ու մշակած հանդիսաւոր «Մշո Շորորը»։

Ուխտագնացութեան ան երգերը հայ գեղջկական եւ հին-գուսանական երգաստեղծութեան լավագոյն կը նմուշներուին։ Անոնց լաւատեսական բովանդակութիւնը ոգեշնչող աղբիւր կը դարնայ Բարսեղ Կանաչեանի՝ ժողովրդական խոսքերով գրուած «Նանոր» խմբերգային երաժշտա-դրամատիկական ընդարձակ պատկերուն համար։

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։