Ուխտագնացութեան Երգեր

Ուխտագնացութեան երգեր, հայկական Ժողովրդական երաժշտութեան մէջ ընդհանուր առումով՝ ժողովրդական նոյնանուն ծէսի տարբեր պահերը արծարծող քնարական երգերու ամբողջութիւնը, որ կը կազմէ ծիսական ժանրի մէկ բաժինը։ Կ'երգեն սովորական քնարական բնոյթի եղանակներով։

Մասնաւոր առումով՝ զանազան ուխտատեղիներու նկարագրութեան եւ գովքի երգերու ամբողջութիւնը, կը կազմէ վիպական ժանրի մէկ բաժինը։ Այդ բաժինին մէջ գլխաւոր տեղը կը գրաւեն «մուրազատու» «Մշոյ սուլթան» Սուրբ Կարապետ վանքին նուիրուած երգերը (կը կոչուին նաեւ «Սուրբ Կարապետի երգեր»), որոնցմով կ'արտացոլուի ազատ եւ բարեկեցիկ կեանքի համար աշխատաւոր ժողովուրդի դարաւոր երազանքը։ Ասոնց մեղեդիական մարմնաւորումը երկտեսակ է․ հանդարտ-պատմողական բնոյթի կարճաշունչ եղանակով, որ տարբերակուելով շարունակ կը կրկնուի (պարզ մեղեդիացուած արտասանութիւն), կամ տուն-տուն կառուցուած, վիպական բնոյթի անհատականացուած եղանակով, սկիզբի պատմողական-նկարագրական մասին մէջ՝ ասերգային ոճի գերակշռութեամբ, կրկնակային մասին մէջ՝ լայնաշունչ երգային։

Առաջին տեսակը կը շարունակուի հայկական հնագոյն փոքրածաւալ վիպերգներու (օրինակ, «Կարոս խաչ») մեղեդիական ոճը, երկրորդը կը ներկայացնէ «Սասնայ ծռեր» վէպի եղանակաւոր երգատեսակներուն զարգացումը (նման յայտնի «Մոկաց Միրզա» երգ-բալլադին)։

Ուխտագնացութեան երգերուն, մասնաւորապէս Ս․ Կարապետի երգերուն, բանաստեղծական թեքսթերը բազմիցս կը հրատարակուին (Ա.Սեդրակեանի «Քնար մշեցուոց եւ վանեցուոց», 1874, էջ 6 - 9)։ Եղանակները կը յայտնաբերեն Կոմիտասը։ Կան նաեւ յատուկ ուխտագնացութեան պարեր, ինչպէս Կոմիտասի գրառած ու մշակած հանդիսաւոր «Մշոյ Շորորը»։

Ուխտագնացութեան այդ երգերը հայ գեղջկական եւ հին-գուսանական երգաստեղծութեան լաւագոյն նմուշներն են։ Անոնց լաւատեսական բովանդակութիւնը ոգեշնչող աղբիւր կը դառնայ Բարսեղ Կանաչեանի ժողովրդական խօսքերով գրուած՝ «Նանօր» խմբերգային երաժշտա-տրամադիկական ընդարձակ պատկերին համար։

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։