Ծէս
Ծես, աւանդական կամ սահմանուած կանոններով կատարուող կրոնական արարողութիւն, որուն հաւատացեալները կը վերագրեն մոգական, խորհրդաւոր հատկութիւններ։ Ծագած է հնագոյն ժամանակներուն եւ դարձած է պաշտամունքային արարողութիւններու անբաժան մաս։
Ծիսակատարութիւնը, որու մեջ գլխաւոր դեր կը խաղայ հոգեւորականութիւնը, կ'ընթանէ աղօթատանը (տաճար, եկեղեցի), սահմանուած օրերուն ու ժամերուն՝ հաւատացյալներու մասնակցութեամբ։ Այն ուղեկցած է աղօքներով, խմբերգերով, երաժշտութեամբ։ Ծեսը հաւատացյալներու վրայ ներգործելու ազդու միջոց է։ Ծեսերը կ'արտահայտեն որոշակի հասարակական հարաբերութիւններ, ուստի ժամանակի ընթացքին փոխուածեն, վերամշակվուած եւ հարմարեցուած են իրադրութեան պահանջներուն։ Ծեսերու գիրքը հին հայոց մեջ կոչուած է Ծիսարան կամ Մաշտոց։ Հետագային քրիստոնեական եկեղեցին Մաշտոց անուանեց օրհնութիւններու գիրքը։