Հելսինքիի համալսարան

Հելսինքիի համալսարան
Հիմնադրուած է	1640
Հիմնադրիր	Քրիսթինա
Ռեկտոր	Sari Lindblom?
Անդամակցութիւն	Ութրեխթի ցանց, «Օրսիտ» ոչ հասութաբեր հաստատութիւն, Եւրոպայի համալսարաններու միութիւն, Առցանց թուայնացած արխիւ, Հետազօտական համալսարաններու եւրոպական միաւորում, FinELib? եւ Կոալիցիա հանուն հետազոտությունների գնահատման առաջխաղացման?
Երկիր	Ֆինլանտա
Կայք	helsinki.fi/en
	University of Helsinki Վիքիպահեստում

Հելսինքիի համալսարան (ֆին.՝ Helsingin yliopisto, շուէտ.՝ Helsingfors universitet, լատ.՝ Universitas Helsingiensis), Ֆինլանտայի հնագոյն եւ խոշորագոյն համալսարանը: Համալսարանի մէջ կ'ուսանին մօտաւորապէս 38 հազար ուսանող (այդ կ'ընդգրկէ՝ 5500 թեկնածու):

Պոլոնիայի հռչակագիրի եւրոպական չափանիշերու համապատասխան՝ համալսարանը 2005 թուականի Օգոստոս 1-էն կ'առաջարկէ ուսուցում Պսակաւոր, Մագիստրոս եւ Գիտութիւններուդոկտորի աստիճաններու համար: Համալսարանը Եւրոպական հետազօտական համալսարաններու միութեան, «Unica»-ի (Եւրոպայի մայրաքաղաքներու համալսարաններ) անդամ է: Համալսարանը ընդգրկուած է Եւրոպական համալսարաններու Ութրեխթի ցանցի միութեան մէջ։ Համալսանի շրջակայքը կայ բուսաբանական այգի^[7]: 2012 թուականի Յունուարէն համալսարանին կից բացուեր է Ռուսաստանի հետազօտութիւններու նոր կեդրոն^[8]: 2017 թուականէն համալսարանի Քանցլերը Քաարլէ Հիամերին է:

Ըստ 2018 թուականի տուեալների՝ Հելսինքիի համալսարանը «Times Higher Education»-ի համալսարաններու համաշխարհային վարկանիշի մէջ զբաղեցուցած է 48-րդ հորիզոնականը^[9]:

Պատմութիւն

Համալսարանը հիմնադրուեր է 1640 թուականին (Տուրկու) Ապօ քաղաքում՝ որպէս թագաւորական ակադեմիա:

1809 թուականին՝ Ռուսական կայսրութեանը Ֆինլանտայի դքսութեան միանալէն յետոյ, համալսարանը սկսեր է կոչուիլ Ապոյի կայսերական ակադեմիա:

Ալեքսանդրի կայսերական համալսարան (1828-1917)

1827 թուականին տեղի ունեցած աւերիչ հրդեհէն յետոյ կայսր Նիկոլայ I-ի հրամանով համալսարանը տեղափոխուեր է Հելսինքֆորս եւ ստացեր Ալեքսանդրի կայսերական համալսարան (ի պատիւ կայսեր հանգուցեալ եղբոր՝ Ալեքսանդր I-ի) անուանումը: Համալսարանի գլխաւոր շէնքը նախագծեր է ճարտարապետ Քարլ Լիութվիք Էնկելը (1832):

Հելսինքիի համալսարան (2017-ներկայ ժամանակներ)

Ֆինլանտայի անկախութեան հռչակումէն յետոյ (1917) ուսումնական հաստատութիւնը ստացեր է Հելսինքիի համալսարան անուանումը:

1944 թուականին համալսարանի շինութիւններու մասը մը ոչնչացեր է Հելսինքիի խորհրդային ռմբակոծութեան ժամանակ։

1990 թուականի Օգոստոսի 28-ին՝ ԽՍՀՄ պատմութեան մեջ առաջին անգամ, խորհրդային «Ռելկոմ» գիտական ցանցը Հելսինքիի համալսարանի գիտնականներու հետ հեռախօսային մոտեմի կապ հաստատեր է, որ Ռունետի զարգացման ելակետերէն մէկն է:

Համալսարանին մէջ կայ դոցենտներ Արթո Լուկանենից եւ Փեքքի Քաուփալայից կազմուած խումբ, որ կը զբաղուի ԽՍՀՄ-ի եւ Ռուսաստանի կողմէն Ֆինլանտայի տարածքին հետախուզական գործունէութեան պատմութեան ուսումնասիրութեամբ^[10]:

1990 թուականին Ֆինլանտայի մէջ համալսարանի հիմնադրման 350-ամեակի առթիւ 150 հազար տպաքանակով թողարկուեր է «350 տարեկան Հելսինքիի համալսարան» անուանումով 100 նամականիշ:

2015 թուականի նոյեմբերին համալսարանի դասախօսները կ'որոշեն կայացնել գործադուլ յայտարարել՝ ի նշան կառավարութեան կողմէն ծրագրուող ֆինանսաւորման զգալի կրճատման դէմ բողոքի^[11]:

2016 թուականին համալսարանի վարչական բաժնի կառուցուածքը փոփոխութիւններու ենթարկուեր է, կրճատուեր է 200-300 աշխատակից^[12]:

2017 թուականին համալսարանը ստացեր է իր գոյութեան պատմութեան մէջ ամենամեծ դրամական նուիրատուութիւնը։ Ընդհանուր գրականագիտութեան եւ գեղագիտութեան նախկին Փրոֆեսոր Մայա Լեհտոնենը համալսարանին 4 միլիոն եւրո կտակեր է՝ նպատակ ունենալով դրանք օգտագործել ֆրանսերէնի, ֆրանսական գրականութեան, Ֆրանսայի պատմութեան, ֆինն-ֆրանսական մշակութային յարաբերութիւններու եւ ֆիննական գրականութեան ուսումնասիրութեանը աջակցելու համար^[13]:

Վարկանիշ

2015 թուականին համաշխարհային կարգի համալսարաններու հետազօտութեան կեդրոնը (CWCU) Շանհայի Ցզեաո Տունի համալսարանի մէջ Հելսինքիի համալսարանին շնորհեր է 67-րդ տեղը (500-ից), որ վեց հորիզոնականով աւելի բարձր է, քան 2014 թուականին^[14]:

«Times Higher Education»-ի վարկանիշի մէջ.

Տարի	2011^[15]	2012^[16]	2013	2014	2015^[17]	2016^[17]	2018^[9]
Հորիզոնականը լաւագոյն հարիւրեակին մէջ	91	-			67	-	48

Բրիտանական հեղինակաւոր «Quacquarelli Symonds» (QS) ընկերութեան վարկանիշի մէջ.

Տարի	2011	2012	2013^[18]	2014^[19]	2015	2016	2017^[20]
Հորիզոնականը լաւագոյն հարիւրեակին մէջ			69	67		91	102

Դասախօսներ

Լէօ Աարիօ, աշխարհագրագէտ
Ուիլհելմ Պոլին, փիլիսոփայ
Վիքտոր Աքսել Հաքման, երկրաբան
Եաքով Քարլովիչ Կրոթ, բանասէր
Հեյքի Քլեմեթի, գիտությունների դոկտոր, երաժշտահան, խմբավար, ֆիննական երգչախմբային երաժշտութեան դպրոցի հիմնադիր
Իոսիֆ Եմելեանովիչ Մանտելշթամ, ռուսաց լեզուի եւ գրականութեան փրոֆեսոր
Կունար Միքվից, պատմաբան
Օքոնեն Օնի, ակադեմիկոս, արուեստագէտ
Աննա-Մարի Սարայաս, ակադեմիկոս գրականագէտ
Ֆրետերիք Սիկնէուս, գեղագիտութեան եւ գրականութեան փրոֆեսոր
Իլմարի Սուսիլուոթո, քաղաքագէտ
Ֆրետերիք Էլվինկ, բուսաբան
Թոյվո Հաափանեն, երաժշտագէտ
Եուլի Քարլովիչ Շիմանովսքի, վիրաբոյժ

Ռեքթորներ

1640-1641, 1649-1650 Էսքիլ Փետրէուս
1647-1648, 1652-1653 Գէորգ Ալանուս
1676-1677, 1683-1684 Էլիաս Թիլանտս
1729-1730 Դանիել Եուլենիուս
1755-1756 Քարլ Աբրահամ Քլեւպերկ
1756-1757, 1765-1766, 1772-1773 Փեռ Քալմ
1767-1768 Մարթին Վալենիուս
1786-1787, 1798-1799 Հենրիխ Գաբրիէլ Փորթան
1803-1804, 1811-1812, 1825-1827 Եուհան Կատոլին
1806-1807, 1813-1814, 1827-1828, 1829-1832 Կուստաւ Գաբրիէլ Գիոլսթրիոմ
1824-1825 Քարլ Ռեյնկոլտ Զալպերկ
1828-1829 Դանիիլ Միրեն
1832-1833 Էրիք Գաբրիէլ Մելարթին
1833-1839 Ֆրետերիք Ուիլհելմ Փիփինկ
1839-1845 Նիլս Ապրամ ֆոն Ուրսին
1845-1848 Ուիլհելմ Գաբրիէլ Լակուս
1848-1858 Կավրիիլ Ռեյն
1859-1869 Ատոլֆ Էտուարտ Արփե
1869-1872 Լոուրենս Լինտելիոֆ
1872-1875 Ատոլֆ Մոպերկ
1875-1878 Սակարիաս Տոպելիուս
1878-1884 Ուիլհելմ Գաբրիէլ Լակուս
1884-1887 Ավկուսթ Ալքվիսթ
1887-1896 Թէոտոլֆ Ռեյն
1896-1899 Եաքո Ֆորսման
1899-1905, 1905-1907 Էտուարտ Հիելթ
1905 Ռապպէ Աքսել Վրետէ
1907-1911, 1920-1922 Իվաեւ Հեյքել
1911-1915 Անտերս Սեւերին Տոներ
1915-1920 Վալտեմար Ռուին
1926-1930 Անտի Թուլենհեյմօ
1941-1945 Ռոլֆ Հերման Նեւանլինա
1956-1962 Էտուին Լինկոմիես
1971-1973 Միքքո Եուվա
2003-2008 Իլքա Նիյնիլուոթօ
2008-2013 Թոմաս Ուիլհելմսոն
2013-2018 Եուքա Քոլա^[21]
Եարի Նիեմելիա (2018 թուականէպ)^[22]

Արտաքին յղումներ

Ծանօթագրութիւններ

↑ https://orcid.org/members/001G000001zUlVeIAK-university-of-helsinki
↑ https://web.archive.org/web/20231020113811/https://orcid.org/members
↑ https://eua.eu/about/member-directory.html
↑ Our Members / Tier 4
↑ https://www.kiwi.fi/pages/viewpage.action?pageId=50169951
↑ https://web.archive.org/web/20231109092552/https://coara.eu/coalition/membership/
↑ Կաղապար:YLE-N
↑ Կաղապար:YLE-N
↑ ^9,0 ^9,1 «Хельсинкский университет вошел в топ-50 лучших университетов мира»։ Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle։ 2018-11-15։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2018-11-18-ին։ արտագրուած է՝ 2018-11-18
↑ Կաղապար:YLE-N
↑ Կաղապար:YLE-N
↑ Կաղապար:YLE-N
↑ «Гуманитарии университета Хельсинки получили крупное денежное пожертвование»։ արտագրուած է՝ 2017-03-15
↑ «Университет Хельсинки поднимается в мировом рейтинге»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04
↑ «Университет Хельсинки — в числе 100 лучших вузов в мире»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04
↑ «Университет Хельсинки больше не входит в сотню престижных университетов мира»։ Фонтанка.Fi։ արտագրուած է՝ 2017-06-04
↑ ^17,0 ^17,1 «Университет Хельсинки лишился места в списке ста лучших университетов мира»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04
↑ «Рейтинг лучших вузов по версии QS: Хельсинкский университет на 69-ом месте»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04
↑ «Хельсинкский университет занял 67-ое место в рейтинге лучших мировых вузов»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04
↑ «Позиция университета Хельсинки в рейтинге QS ухудшилась»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04
↑ «Выбран новый ректор Университета Хельсинки»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-10-17
↑ «Professor Jari Niemelä appointed as rector of the University of Helsinki | University of Helsinki»։ University of Helsinki (անգլերեն)։ 2018-04-25։ արտագրուած է՝ 2018-08-01

[[https://orcid.org/members/001G000001zUlVeIAK-university-of-helsinki_https://orcid.org/members/001G000001zUlVeIAK-university-of-helsinki]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] ttps://orcid.org/members/001G000001zUlVeIAK-university-of-helsinki

[[https://web.archive.org/web/20231020113811/https://orcid.org/members_https://web.archive.org/web/20231020113811/https://orcid.org/members]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttps://web.archive.org/web/20231020113811/https://orcid.org/members

[[https://eua.eu/about/member-directory.html_https://eua.eu/about/member-directory.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-3] ttps://eua.eu/about/member-directory.html

[[https://web.archive.org/web/20211129171645/https://arxiv.org/about/ourmembers_Our_Members_/_Tier_4]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] Our Members / Tier 4

[[https://www.kiwi.fi/pages/viewpage.action?pageId=50169951_https://www.kiwi.fi/pages/viewpage.action?pageId=50169951]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] ttps://www.kiwi.fi/pages/viewpage.action?pageId=50169951

[[https://web.archive.org/web/20231109092552/https://coara.eu/coalition/membership/_https://web.archive.org/web/20231109092552/https://coara.eu/coalition/membership/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] ttps://web.archive.org/web/20231109092552/https://coara.eu/coalition/membership/

[7] Կաղապար:YLE-N

[8] Կաղապար:YLE-N

[автоссылка1-9] 9,0 ^9,1 «Хельсинкский университет вошел в топ-50 лучших университетов мира»։ Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle։ 2018-11-15։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2018-11-18-ին։ արտագրուած է՝ 2018-11-18

[10] Կաղապար:YLE-N

[11] Կաղապար:YLE-N

[12] Կաղապար:YLE-N

[13] «Гуманитарии университета Хельсинки получили крупное денежное пожертвование»։ արտագրուած է՝ 2017-03-15

[14] «Университет Хельсинки поднимается в мировом рейтинге»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04

[15] «Университет Хельсинки — в числе 100 лучших вузов в мире»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04

[16] «Университет Хельсинки больше не входит в сотню престижных университетов мира»։ Фонтанка.Fi։ արտագրուած է՝ 2017-06-04

[autogenerated1-17] 17,0 ^17,1 «Университет Хельсинки лишился места в списке ста лучших университетов мира»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04

[18] «Рейтинг лучших вузов по версии QS: Хельсинкский университет на 69-ом месте»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04

[19] «Хельсинкский университет занял 67-ое место в рейтинге лучших мировых вузов»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04

[20] «Позиция университета Хельсинки в рейтинге QS ухудшилась»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-06-04

[21] «Выбран новый ректор Университета Хельсинки»։ YLE։ արտագրուած է՝ 2017-10-17

[22] «Professor Jari Niemelä appointed as rector of the University of Helsinki | University of Helsinki»։ University of Helsinki (անգլերեն)։ 2018-04-25։ արտագրուած է՝ 2018-08-01

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]