Եզնիկ Ա. Քհնյ. Ապահունի

Եզնիկ Ա. Քհնյ. Ապահունի
Ծնած է 1895
Մահացած է 1962
Երեխաներ եօթ զաւակ

Տ. Եզնիկ ա. Քհնյ. Ապահուի (1895 - 1962), աւ ազանի անունով՝ Նազարէթ, որդի Պետրոսի եւ Եւայի, ծնած է Տէօրթ-Եօլ, 1895-ին։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հայրը ունեցած է երկու զաւակներ՝ Նազարդթ եւ Գէորգ։

1909-ի Ատանայի կոտորածին, Նազարէթ կորսնցուցած է իր ծնողքը եւ որբ մնացած։ Իր Գէորգ հօրեղբայրը ասանձնացած է անոր հոգածոպթիւնը քանի մը տարիներ։ Երբ դժուարութեանց հանդիպած է, զայն պատըսպարած է Տէօրթ-Եօլի Հայոց Ազգ. Որբանոցը։

Իր նախնական ուսումը ստացած է որբանոցի վարժարանը, զորս աւարտելէ ետք, իբրեւ։ Աջողակ աշակերտ, ան ընտրուած է չորս հարիւր որբերուն մէջէն եւ տնօրէնութեան ջանքերով, 1911-ին ուղարկուած Մեծի Կանն Կիլիկիոյ Կաթոցիկոսութեան Սիսի դպրեվանքը՝ ուսումը շարունակելու եւ եկեղեցական ըլլալու։

Նազարէթ օրինաւորապէս աւարտած է դպրեւանքի ժառանգաւորաց բաժինը եւ ստացած համապատասխան վկայական։ Երբ սկսած է ընծայարանի դասընթացքին հետեւելու, կը պայթի համաշխարհային Ա. Պատերազմը։ Անապահով պայմաններուն մէջ, դպրեվանքի ուսումը կ՝ ընդհատուի։ Սահակ կաթողիոկոս Խապայեան կը կանչէ բոլոր ուսանողները, կը պարզէ կացութիւնը եւ կը թելադրէ, որ իւրաքանչիւր ուսանող վերադառնայ իր տունը։

Այս պատճառով հեռացած է դպրըվանքէն ու յանձնուած ճակատագրին։ Վերադառձած է Տէօրթ-Եօլ՝ հօրեղբօր միանալու, բայց չէ գտած զայն . ան մահացած էր արդէն։ Թարգմանիչի պաշտօն վարած է Ֆրանսացիներուն քով եւ սիրուած իր մեծերէն։ Պատասխանատուն՝ Լիոթնան Պոն, երբ իմագցած է, որ Նազարէթ կ՝ ուզէ Հալէպ տեղափոխուիլ, յանձնարարագիր մը կու տայ իրեն, որ կարենայ շուտով գործ ապահովել։ Իրապէս ալ նպատակին կը ծառայէ այդ նամակը։ Շուտով գործ գտած ու Հալյպի փոստ-Հեռագրատան մէջ պաշտանեալ նշանակուած է։

Սակայն այս բոլոր պաշտօններն ու տարած աշխատանքները չեն գոհացուցած իր ազգային զգացումները։ ան ձգտած է աւելի բարձր ծառայութեան։ Իբրեւ դպրեւանեցի, երազած է վերադառնալ իր ժողովուրդին եւ նուիրուիլ սերունդի դաստիարակութեան գործին։ այդպէս՝ 1918-ին, հրաժարէլով պաշտօնէն, լքած է Հալէպը եւ տեղափոխուած Իսկէնտէրուն ու տեղւոյն Նուպարեան Ազգ. Վարժարանին մէջ ուսուցչական պաշտօն խարած է։ Ապա անցած է Տէօրթ-Եօլ եւ Հ.Բ.Ը.Միւթեան բրբանոցին մէջ ուսուցչութիւնը շարունակած է մինչեւ 1920 թուականը։

Երկու տարիով հեռացած է կրթական կեանքէն ու նետուած՝ ազատ ասպարէզ, որպէսզի կարենայ նիգթական խնայողութեամբ ամուսնանալ, եւ ապա վերադառնալ դպրոց։

Նազարէթ իր կեանքի ընկեր ընտրած է Յովհաննէս եւ զարմինէ Մետոյեանի դուստրը՝ Սիրվարդը, որուն հետ պսակուած է 1923-ին, Իսկէնտէրունի մէջ։ Ունեցած է եօթ զաւակներ՝ Քնարիկ, Եւա-Գէորգ, Պետրոս, Մելինէ, Վեհանոյշ եւ Մարի:

Ամուսնութենէն ետք, վերադառնալով կրթական կեանքին, ուսուցչական պաշտօն վարածէ Պէյրութի Մեսրոպեան (1924-1925),Ւսկէնտէրունի Նուպարեան (1925-1928) եւ Ազդային (1928-1931)վարժարաններուն մէջ։ Նազարէթի եկեղեէցական պատրաստութիւնն ու կրթական կեանքի փորձառութիւնր չեն վրիպիր Տ. Խադ Վրդ. Աջապահեանի եւ տեղւոյն ազգայիններու ուշադրութենէն։ Անոնք ամէն ճիգ կը թափեն զինք Համոզելու, որ քահանայ ձեռնադրուի։

Ձեռնադրութիւնը տեդի ունեցած է Բերիոյ Թեմի Առաջորդ՝ Տ. Արտաւազդ Եպ. Սիւրմէեանի ձեռամբ, Հալէպի Ս. Քառասնից Մանկանց եկեղեցւոյ մէջ, Կիրակի, 21 Նոյեմբեր 1931-ին, վերակոչելով Տէր եզնիկ։

Առաջնորդ. Սրրաղանր, շատ լաւ տպաւորուած իրմէ, արտօնածէ Տ. եզինկին Հալէպ քահանայագործել։ Բայց Տէր Հայրը խոստացածէր վերապառնալ Իսկէնտէրուն եւ տեղւոյն Առաջնորդին որոշածշրջանին մէջ քահանայագործել։

Տէր հայրը երբեք հանգիստ չէր սակայն, անոր միտքէն ուրիշ մտածումներ կ՝ անցնին. -Առանց դպրոցի, գաղութին ազգապահպանման նախաձեռնութիւնները թերի են։ Մանուկներուն համար անհրաժեշտ է դպրոց։

Առանց ձգձգելու, տեղւոյն ուժերով, կազմած է ուսուցչական կազմ, ծնողներուն բացատրած է իր նպատակը, աշակերտներ արձանագրած եւ իր գլխաւորութեամր բացած է նոր դպրոցր, զայն մկրտելով «Ռէհանիէի Աղգ. Վարժարան» անունով։

Եւ ինք իբրեւ տնօրէն եւ ուսուցիչ լծուած է դաստիարակութեան գործին։ Մի հարցնէք՝ ի'նչ պայմաններով։ ան այս երկու նախադասութիւններով յաջողած է վերականգնել գաղութը, վերաշխուժացնել եկեղեցական-կրթական կեանքը ու վերակազմակերպել ժողովուրդին հաւաքական կեանքը։

Շնորհիւ տիրապետաղ ըլլալուն ֆրանսերէն եւ Օսմաներէն լեզուներուն, եկեղեցիին, եպրոցին ու համայնքին գիրծերը դիւրութեամբ կատարած է պետական գրասենեակներուն մէջ։ Հովունական, վարչական այս գործերը վարած է մինչեւ 1936 թուականը։

Բայց ափսոս, 1936 թուականին, յանկարծ իր առողջական վիճակը խանգարուած է. Աչքի հիւադութեան պատճառով, տկարացած է տեսողութիւնը եւ դժուարացած է քահանայագործութիւնը։ Երբ բժիշկներու դարմանումներր ի զուր կ՝ անցնին. Առաջնորդին ու Աղգ. Իշխանութեան միջոցներով մեկնած է Պէյրութ եւ ներկայացած Կաթողիկոսարան։ Սահակ Բ. կաթողիկոսի տնօրինութեամբ, հիւանդանոցի մէջ Տէր Եղնիկ աչքի վիրաբուժութեան ենթարկուած է։ Բուժուելէ ետք, վերադարձած է իր հօտին ու շարունակած՝ հովուական գործը։

Երբ 1938-ին, ֆրանսացիներու կողմէ կը պարպոգին Իսկէնտէրունն ու շրջակայ գիւղերը, ան բազմահազար հայերու հետ, ընտանեօք զաղթած է Հալէպի մէջ քահանայագործելու արտօնութիւն։ Սրբազանն ու Բերիոյ Թեմի Ագգ. Ւշխանութիւնը իրեն համար բարւոք կարգագրութիւն մը ըրած են։ Զինք նշանակած են հոգեւոր հովիւ Հալէպի Ս. Քառասնից Մականց Եկեղեցւով եւ թելադրծ տէօրթելոցի հայրենակիցներուն ու պատասխանատուներուն, որ ռգտակար դառնան հայրենակիցներուն ծխատէր քահանան եւ զանոնք հովուած՝ մինչեւ 1962 թուականը։

Դժբախտաբար, աչքի գործողութեանէ ետք, տեսողութինը չէ վերագտած նախկին վիճակը, ընդհակառակը, հետզհետէ աւելի տկարանալով, դժուարացուցած է հովուական աշխատանքի իր թափը, սահմանափակուած է իր եկամուտը եւ ապրած է նիւթական համեստ պայմաններու մէջ։ Նիւթական անձուկ այս վիճակը այնքան տագնապեցուցած է զինք, որ հոգեպէս դարմանումներով վերագտածէ առողջութիւնը, բայց քաշուած է հրապարակէն ու դադրած՝ քահանայագործելէ։

Այնուհետեւ, վայելած է զաւակներուն հոգածութիւնը։ Բայց շատ եղած են իր կեանքի վերջալոյսին հանգիստ օրերը։ Յանկարծ ուղեղի կաթուած ունենալով՝ երեք օրեր անկողինին ծառայելէ ետք, աչքերը յաւիտենապէս փակած է աշխարհին, երեքշաբթի՝ 24 Յուլիս 1962-ին։

Թաղման կարգն ու վերջին օծումը տեղի կ՝ ունենան Բերիոյ Թեմի Առաջնորդ՝ Տ. Ղեւոնդ Արք. Չէպէեանի ձեռամբ, 25 յուլիս 1962-ին, Ս. Քառասնից Մանկանց Եկեղեցւոյ մէջ. Եւ մարմինը կ՝ ամփոփուի Ազգ. Գերեզմանատան մէջ[1]:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Յուսիկ Ա. քնյ. Սեդրակեան, Վարք Քահանայից Բերիոյ թեմի, հ. Ա, Հալէպ, էջ 189-194։