Թոբոլ Մ
Թոբոլ Մ, (ՆԱՏՕ զեկոյցի անուանումը SS-27 (Sickle B), այլ նշանակումներ։ RS-12M2.RS-12M2.RT-2PM2) միջմայրացամաքային Պալիստիկ հրթիռ է։ Արտադրուած է Ռուսաստանի մէջ եւ առաջին միջմայրացամաքային հրթիռն է Խորհրդային Միութեան անկումէն յետոյ։ Ռուսերէն անունն է ракета твердотопливная," Raketa Tverdotoplivnaya (պինդ վառելանիւթով հրթիռ), իսկ ռուսերէն իմաստը (Սպիտակ Հռչակաւոր)։ Ան նախագծուած եւ արտադրուած է բացառապէս Մոսկուայի ջերմային տեխնոլոգիաների ինստուտի եւ Վոտկինսկի հաստոցաշինական գործարանի մէջ։[1][2][3]
Բնութագիր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Թոբոլ Մ-ը երեք փուլի կոշտ վարելանիւթով աշխատող հրթիռ է։ Գետնի տակ գտնուող արձակման կայաններ ունի եւ ճանապարհային բջջային պալիստիկական հրթիռ է։[4]
Երկարութիւնն է 22.7 մ., մարմինի տրամագիծն է 1.9 մ., ծանրութիւնն է 47.200 Քկ., իսկ իրեն ծանրաբեռնութիւնը 1200 Քկ.։ Թոբոլ Մ-ի ամէն մէկ մարտագլխիկը կը կշռէ 800 Քթ., սակայն նախագծողները կ՝ըսեն թէ MIRV մարտագլխիկներ կրնան շալկել ըստ գլխաւոր նախագործող Yury Solomonov։ Թոբոլը կրնայ շալկել վեց մարտագլխիկներ. իրենցմէ չորս հատը իսկական են, իսկ երկու հատը թակարդ են, որպէսզի թշնամի հակահրթիռային զէնքերը անցնին իրենց նուազագոյն միջակայքը 2000 Քմ. իսկ առաւելագոյն միջակայքը 10500 Քմ.: Ան ունի երեք պինդ հրթիռային փուլերու շարժիչներ իսկ ինքնակառավարման թռիչքի համար կ՝օգտագործէ GLONASS Ռուսական առաջնորդութեան համակարգը։ GLONASS-ը յայտնի է որ ամենաճշգրիտ Ռուսական առաջնորդութեան համակարգն է. իրեն սխալելու միջուկը 200 մեթր է։
Թոբոլ Մ-ը կարելի է արձակել գետնի տակ գտնուող արձակման կայաններէն։ Թոբոլ Մ-ը կրնայ շալկել միջուկային զէնքեր եւ հաղորդել իրէն դիրախներուն APU 15U168 կամ անուաւոր բջիջային MZKT-79221 արձակման կայաններէն: Այս ճանապարհային բջիջային արձաման կայանը կրնայ շարժիլ ամենաճանպարհային տեղեր եւ ցանկացած կէտէն կրնայ իր հրթիռը արձակել: Թոբոլ Մ-ի գետնի տակ գտնուող արձակման կայանները կը կոչուին RS-12MS իսկ բջիջային տարբերակը կը կոչուի RS-12M1։
Առաջին փուլը բաղկացած է երեք հրթիռային շարժիչներէ: Պատրաստուած է Սույուզ դաշնային կեդրոնի կրկնակի օգտագործման տեխնոլոգիաներով: Այս տեխնոլոգիան առիթ կու տայ իրականացնել մինչեւ 7320 մեթր մէկ երկվայրկեանի մէջ եւ հասնիլ մինչեւ 10000 Քմ. հերաւորութեան։
Զարգացում եւ տեղակայումը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Հակահրթիռային զարգացումը սկսաւ 1980-ի վերջին: Յայտարարուեցաւ RS-12M Topol (SS-25 Sickle) իսկ հրթիռը կրկին նախագծուեցաւ 1992 թուականին։ Առաջին փորձի թռիչքը տեղի ունեցաւ Դեկտեմբեր 1994-ին իսկ երկրորդ փորձը տեղի ունեցաւ 1997-ին, որ 2 հրթիռ արձակեցին, իսկ գետնի տակ գտնուող արձակման կայանները ծառայութեան սկսան 2000-ին նախագահի հրամանագրով: Երրորդ, չորրորդ եւ հինգերորդ գունդերը մնացին ծառայութեան մէջ 2000, 2003 եւ 2005-ի վերջին: Գունդը մտաւ ծառայութեան 12 Դեկտեմբեր 2012-ին: 2006-ին առաջին երեք բջիջային Թոբոլ Մ հրթիռներու համակարգերը մտան ծառայութեան Թեյքովօ (Teykovo) քաղաքին մօտ։
Ըստ 2010 Ռուսական ռազմավարական հրթիռային ուժերու 70 Թոբոլ Մ համակարգը կայ ծառայութեան մէջ։ 52 գետնի տակ գտնուող արձակման կայաններ եւ 18 բջիջային համակարգեր։ 8 հրթիռ մտաւ ծառայութեան 2012-ին, իսկ 2020-ին ամենայն հաւանութեամբ հրթիռներու քանակը կը հասնի 177 Թոբոլ Մ բջիջայինի եւ տակը գտնուող արձակման կայաններու, ինչպէս նաեւ 30 հատ UR-100NUTTKh (SS-19) եւ 108 RS-24 «Yars» (SS-29) կը մտնեն ծառայութեան։
Հրթիռային պաշտպանութեան խուսափելու առիթները[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ըստ Ռուսաստանի՝ հրթիռային ուժերու նախատեսուած է ամերիկեան հակահրթիռային պաշտպանութեան համակարգերը անցնիլ։ Թոբոլ Մ-ը մեծ կարողութիւն ունի ճկուն շարժումներ ընել եւ թակարդներ օգտագործել իրեն թիրախներուն ճամբին վրայ։ Թոբոլ Մ-ը պաշտպանուած է լէյզրային, EMP, միջուկային պայթումներէն եւ ազդեցութիւններէն նաեւ առաւել եւս առանձնայատկութիւն ունի որ ինքը կրնայ կարճ ժամանակի մէջ իրեն շարժիչը այրել եւ արձակում գործել։ Այս յատկութեան նպատակն է նուազագոյն ժամանակի մէջ հասնիլ երկրագունդէն դուրս եւ այսպիսով ինքը պաշտպանուած կ՝ըլլայ հակահրթիռային պաշտպանութեան համակարգերէն։ Իսկ թշնամի պաշտպանութիւնները խթանելու փուլի մէջ հրթիռը ունի բարդ պալիստիկ հետագիծ եւ բազմաթիւ թակարդներ այսպիսով իրեն արգիլելը շատ բարդ կ՛ըլլայ։
Ըստ The Washington Times, Ռուսաստանը իրականացուցած է յաջող փորձ որ իր մարտագլխիկը փոխուեցաւ եւ իր արձակման կայանը զարգացաւ, նաեւ շարժիչը մեծ ձեւով զարգացաւ այսպիսով Թոբիլ Մ-ի արգիլել շատ աւելի բարդացաւ սարքաւորումներ Թոպոլ Մ եւ MIRV-ը:
Նոր Թոբոլ Մ-ը հիմնուած է բազմաթիւ առաջնորդութեան մեքենաներ (MIRV) տեսակէն, որ կը կոչուի RS-24։ Ռուսական աղբիւրները կ՝ըսեն թէ Թոբոլ Մ-ի բջիջային տեսակի արտադրութիւնը պէտք է փակուի 2009-ին, որ նոր տեսակի MIRV եւ RS-24 տարբերակներով պիտի փոխարինուի։
Օգտագործողներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Կաղապար:Ռուսաստան Ռուսաստանը միակ օգտագործողն է։