Քթաըմբանային Ուռեր
Քթաըմբանը, (nasopharynx) կը գտնուի քիթին յետսամասը: Ան կը նմանի տուփի մը, որուն առաստաղը կը կազմէ գանկին ստորոտը: Անոր երկու պատերուն վրայ կը տեսնուին երկու լսափողերու եւստաքեան (Eustachian tubes) խողովակներուն բերանները: Ըմբանը կ'ըլլայ քթաըմբանին շարունակութիւնը:
Քթաըմբանը եւստաքեան խողովակներու միջոցով շարունակ հաղորդակցութեան մէջ է միջին ականջին հետ: Որեւէ մէկ անբնական երեւոյթ քթաըմբանին մէջ իր անդրադարձը կ'ունենայ միջին ականջին եւ ներքին ականջին վրայ եւ մասնաւորապէս` լսողութեան վրայ:
Յառաջացում
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Քթաըմբանային ուռերը սկիզբ կ'առնեն քթաըմբանին մէջ եւ կամ քթաըմբանէն դուրս, այսինքն` քիթին մէջ եւ կամ ուղեղին վրայ:
Անչափահասներու մօտ անոնք կրնան ըլլալ ընդոծին (congenital), այսինքն՝ կը տեսնուին ծնունդէն անմիջապէս ետք: Այս ուռերը ընդհանրապէս կը ծագին ուղեղէն եւ կը կոչուին ուղեղային ճողուածք-տոպրակ (encephalocele) եւ կամ` մակուղեղէն (pituitary), ու կը կոչուին մակուղեղային ուռ:
Քթաըմբանի ուռերը կը պատահին ամէն տարիքի մարդոց` առանց սեռի խտրութեան: Սակայն անոնք առաւելաբար կը պատահին 50 տարեկանէն ետք:
Քթաըմբանին ուռերը երկու տեսակ են` լաւորակ (benign) եւ վատորակ-չարաղէտ (malignant): Լաւորակ ուռերն են.
- ցցօններ (polyps),
- գեղձուժռուսք (adenoids),
- անօթաթելային (angiofibroma),
- թելային (fibroma),
- լորձնային,
- աճառային,
- ոսկրային
- աւշագեղձային ուռեր:
Վատորակ Ուռեր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Վատորակ ուռերը մեծ մասամբ կը կազմեն քաղցկեղը, որ կը պատահի առաւելաբար տղամարդոց, ծխողներու, ալքոլ գործածողներու եւ տարեցներու մօտ:
Լաւորակ ուռերուն ախտանշաններն են` քիթի խցում եւ բերանային շնչառութիւն, իսկ վատորակ ուռերուն ախտանշաններն են` տեղայնական ցաւ, քիթի արիւնահոսութիւն, ծամելու դժուարութիւն, ծնօտային ցաւ, լսողութեան տկարացում եւ վիզի աւշագեղձերու ուռեցք:
Քթաըմբանային ուռերու ախտաճանաչումին համար կօգտագործուին` հիւանդին պատմականը, բժշկական քննութիւնը, քթաըմբանի զանազան տեսակի նկարումները, ինչպէս` Քէ ճառագայթային սովորական նկարումը, համակարգչային շերտագրական նկարում (CT scan) եւ մագնիսարձագանգային նկարում (MRI): Կենսահերձումը խիստ կարեւոր է ունենալու համար ուռին ճշգրիտ ախտաճանաչումը:
Չարաղէտ ուռերու պարագային, ենթական բժիշկին կը ներկայանայ ընդհանրապէս շատ ուշ, երբ արդէն ուռը որոշ չափով ծաւալած կ'ըլլայ: Յառաջացած ըլլալու պարագային, ենթական կը ներկայանայ գլխացաւով, քիթի խցումով եւ արիւնահոսութեամբ, լսողութեան տկարութեամբ, ականջաբզզիւնով, վիզի կարծր աւշագեղձերով եւ երկտեսողութեամբ (diplpia):
Դարմանում
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Չարաղէտ ուռերուն դարմանումը կը կատարուի ընդհանրապէս Քէ ճառագայթային դարմանումով եւ քիմիադարմանումով: Որոշ պարագաներու, ուռին վիրահատումը, այլ դարմանամիջոցներու կողքին, պարտաւորիչ է:
Վատորակ ուռերու պարագային, Քէ ճառագայթային եւ կամ քիմիադարմանումի պատճառով կրնան պատահիլ որոշ բարդութիւններ, ինչպէս` լորձնագեղձերու եւ դէմքի մկաններու հիւծում, ինչպէս նաեւ` ուղեղային զանազան աստիճանի վնաս:
Լաւորակ ուռերը կը դարմանուին վիրաբուժութեամբ, այսինքն ուռը ամբողջութեամբ կը վիրահատուի[1]:
Լաւորակ ուռերէն է նաեւ, շատ հազուադէպ, օսլայակերպ (amyloid) կոչուած ուռը: Անիկա առաւելաբար կը տեսնուի 60-70 տարիքի տղամարդոց մօտ: Անիկա ընդհանրապէս կ'ըլլայ մեծ եւ կը գրաւէ ամբողջ քթաըմբանը: Անիկա կը ճնշէ լսափողին եւստաքեան խողովակին սկզբնաւորութեան վրայ եւ կը յառաջացնէ լսողութեան տկարացում, քթաըմբանի ամբողջական խցում, բերանային մնայուն շնչառութիւն: Անոր ախտաճանաչումը եւ դարմանումը կը կատարուի քթաըմբանի լաւորակ ուռերուն նման[2],[3]: