Խորհրդային Միութիւն

Խորհրդային Միութիւն
Խորհրդային Միութեան դրօշակ	Զինանշանը
;	;
Կը ներառնէ	ՌԽՖՍՀ?, Ուկրաինական ԽՍՀ?, Բելառուսական ԽՍՀ?, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Վրացական Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Ազրպէյճանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւն, Լիտվական ԽՍՀ?, Լատվիական ԽՍՀ?, Էստոնական ԽՍՀ?, Մոլդովական ԽՍՀ?, Ղազախական ԽՍՀ?, Ղրղզական ԽՍՀ?, Ուզբեկական ԽՍՀ?, Թուրքմենական ԽՍՀ?, Տաջիկական ԽՍՀ?, Կարելո-Ֆիննական ԽՍՀ? եւ Անդրկովկասի ԽՖՍՀ?
Պետական լեզու	ռուսերէն
Մայրաքաղաք	Մոսկուա
Օրէնսդիր մարմին	Գերագույն խորհուրդ?
Երկրի ղեկավար	Միխայիլ Գորբաչով?
Կառավարութեան ղեկավար	Իվան Սիլաև?
Ազգաբնակչութիւն	293 047 571 մարդ (1989)
Կրօնք	Աշխարհիկ պետություն?
Օրհներգ	ԽՍՀՄ հիմն?
Կարգախօս	Пролетарии всех стран, соединяйтесь!, Пролетарі всіх країн, єднайтеся!, Пралетарыі ўсіх краін, яднайцеся!, Бутун дунё пролетарлари, бирлашингиз!, Барлық елдердің пролетарлары, бірігіңдер!, პროლეტარებო ყველა ქვეყნისა, შეერთდით!, Бүтүн өлкәләрин пролетарлары, бирләшин!, Visų šalių proletarai, vienykitės!, Пролетарь дин тоате цэриле, униць-вэ!, Бардык өлкөлөрдүн пролетарлары, бириккиле!, Пролетарҳои ҳамаи мамлакатҳо, як шавед!, Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացե՜ք։, Әхли юртларың пролетарлары, бирлешиң! եւ Kõigi maade proletaarlased, ühinege!
Հիմնադրուած է	30 Դեկտեմբեր 1922 թ.
Արժոյթ	ԽՍՀՄ ռուբլի?
Ազգային տօն	Հոկտեմբերյան հեղափոխության օր?
Համացանցի յղում	.su?

Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւննրու Միութիւն (ԽԸՀՄ, կամ Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւններու Միութիւն (ԽՍՀՄ)), ինչպէս նաեւ ծանօթ իբր պարզապէս Սովետական Միութիւն եւ կամ Խորհրդային Միութիւն^[3], նախկին դաշնային համայնավար, ընկերվար երկիր Եւրասիական ենթաերկիրներէ բաղկացած, 1922էն 1991: Իր գոյութեան ընթացքին, ամէնէն մեծ երկիրն էր^[4]^[5], ունէր 11 տարբեր ժամային հատուածներ, ունէր սահմանային 12 դրացի երկիրներ եւ երրորդ ամէնէն մարդաշատ երկիրն էր։ Կազմակերպուած էր իբր ազգային պետութիւններու միութիւն, ամէնէն մեծն ու մարդաշատը ըլլալով Ռուսական Խորհրդային Ընկերվար Հանրապետութիւնը։^[6] Կառավարական ու տնտեսական ընթացքը գրեթէ բոլորովին կեդրոնացուած էր Ռուսական ազդեցութեամբ։ Իբր մէկ կուսակցութեան երկիր, կը կառավարուէր Խորհրդային Միութեան Համայնավար Կուսակցութեան կողմէ. համայնավար երկիր էր։^[7] Մայրաքաղաքն ու ամէնամեծ քաղաքը Մոսկուան էր։

ԽՍՀՄ ղեկավարներ^[8]

Ֆորմալ առումով՝ երկրի ղեկավարը (բարձրագոյն պաշտօնատար անձը) կը հանդիսանար. 1922 թուականէն ԽՍՀՄ կեդրոնական գործադիր կոմիտէի նախագահութեան ղեկավարը, 1938 թուականէն՝ ԽՍՀՄ Գերագոյն խորհուրդի նախագահութեան ղեկավարը, 1989 թուականէն՝ ԽՍՀՄ Գերագոյն խորհուդի նախագահը, 1990 թուականէն՝ ԽՍՀՄ նախագահը։ Կառավարութեան ղեկավարը կը հանդիսանար Ժողովրդական կոմիսարներու խորհուրդի նախագահը, իսկ 1946 թուականէն՝ ԽՍՀՄ նախարարներու խորհուրդի նախագահը, որ ի պաշտօնէ ԽՄԿԿ ԿԿ Քաղբիւրոյի անդամ էր։

Պետութեան ղեկավար	Կառավարութեան ղեկավար
ԽՍՀՄ կեդրոնական գործադիր կոմիտէի նախագահներ Միխայիլ Կալինին (1922-1938) (Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆետերաթիվ Սոցիալիստական Հանրապետութենէն) Գրիգորի Պետրովսկի (1922-1938) (Ուքրանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութենէն) Նարիման Նարիմանով (1922-1925), Գազանֆար Մուսաբեկով (1925-1937) (Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետութենէն) Ալեքսանդր Չերվյակով (1922-1937) (Պելառուսական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութենէն) Նետիրպայ Այդակով (1925-1937) (Թուրքմէնական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութենէն) Ֆայզուլա Խոջաեւ (1925-1937) (Ուզպեքական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութենէն) Նուսրատուլո Մակսում (1931-1934), Ապտուլօ Ռախիմբաեւ (1934-1937) (Տաճկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութենէն) ԽՍՀՄ Գերագոյն խորհուրդի նախագահութեան ղեկավարներ Միխայիլ Կալինին (1938-1946) Նիկոլայ Շվերնիկ (1946-1953) Կլիմենտ Վորոշիլով (1953-1960) Լեոնիդ Բրեժնեւ (1960-1964) Անաստաս Միկոյեան (1964-1965) Նիկոլայ Պոդգոռնի (1965-1977) Լեոնիդ Բրեժնեւ (1977-1982), 1964-1982 թուականներուն ԽՄԿԿ ԿԿ առաջին (գլխաւոր) քարտուղար Եուրի Անդրոպով (1983-1984), 1982-1984 թուականներուն ԽՄԿԿ ԿԿ գլխաւոր քարտուղար Կոնստանդին Չեռնենկօ (1984-1985), 1984-1985 թուականներուն ԽՄԿԿ ԿԿ գլխաւոր քարտուղար Անդրեյ Գրոմիքօ (1985-1988) Միխայիլ Գորբաչով (1988-1990), 1985-1991 թուականներուն ԽՄԿԿ ԿԿ գլխաւոր քարտուղար ԽՍՀՄ նախագահ Միխայիլ Գորբաչով 1990 թուականի Մարտ 15-էն 1991 թուականի Դեկտեմբեր 25	ԽՍՀՄ Ժողովրդական կոմիսարներու խորհուրդի նախագահներ (1946 թուականի Մարտ15-էն՝ Մինիստրներու խորհրդի) Վլադիմիր Լենին (1922-1924) Ալեքսեյ Ռիկով (1924-1930) Վյաչեսլավ Մոլոթով (1930-1941) Եոսիֆ Ստալին (1941-1953), 1922-1934 թուականներուն Համամիութենական կոմունիստական բանուորական կուսակցութեան (ԽՄԿԿ) գլխաւոր քարտուղար Գէորգի Մալենկով (1953-1955) Նիքոլայ Բուլկանին (1955-1958) Նիքիթա Խրուշչով (1958-1964), 1953-1964 թուականներուն ԽՄԿԿ ԿԿ առաջին քարտուղար Ալեքսեյ Կոսիգին (1964-1980) Նիքոլայ Տիխոնով (1980-1985) Նիքոլայ Ռիժկով (1985-1991) ԽՍՀՄ վարչապետ Վալենթին Բավլով (1991) ԽՍՀՄ ժողովրդական տնտեսութիւններու օպերատիվ կառավարման կոմիտէի ղեկավար, ԽՍՀՄ միջհանրապետական տնտեսական կոմիտէի նախագահ Իվան Սիլաեւ (1991)

Բնակչութիւն

Տարի	Բնակչութիւն
1989	293 047 571 մարդ

Ծանօթագրութիւններ

↑ Декларация об образовании Союза Советских Социалистических Республик — 1922.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5249463"></a>
↑ https://novynarnia.com/2022/12/26/100r-srsr/
↑ Dewdney John C., Conquest Robert, Pipes Richard E., McCauley Martin։ «Soviet Union»։ Encyclopædia Britannica։ արտագրուած է՝ 27 December 2022
↑ Television documentary from CC&C Ideacom Production, "Apocalypse Never-Ending War 1918–1926", part 2, aired at Danish DR K on 22 October 2018.
↑ "Russia" – Encyclopædia Britannica. Archived 26 April 2008 at the Wayback Machine.. Retrieved on 29 July 2013.
↑ F. Triska, Jan, Slusser, Robert M. (1962)։ The Theory, Law, and Policy of Soviet Treaties։ Stanford University Press։ էջեր 63–64։ ISBN 978-0-8047-0122-8։ արտագրուած է՝ 20 June 2015
↑ Sakwa, Richard. Soviet Politics in Perspective. 2nd ed. London – N.Y.: Routledge, 1998.
↑ (հայերեն) Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն, 2024-07-26, https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6, վերցված է 2024-11-22

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q820655_citetype_Q46337_citetype_Q170584"_data-entity-id="Q5249463">[[:ru:s:Декларация_об_образовании_Союза_Советских_Социалистических_Республик|Декларация_об_образовании_Союза_Советских_Социалистических_Республик]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1922.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5249463"></a></div>-1] Декларация об образовании Союза Советских Социалистических Республик — 1922.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5249463"></a>

[[https://novynarnia.com/2022/12/26/100r-srsr/_https://novynarnia.com/2022/12/26/100r-srsr/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttps://novynarnia.com/2022/12/26/100r-srsr/

[br1-3] Dewdney John C., Conquest Robert, Pipes Richard E., McCauley Martin։ «Soviet Union»։ Encyclopædia Britannica։ արտագրուած է՝ 27 December 2022

[:0-4] Television documentary from CC&C Ideacom Production, "Apocalypse Never-Ending War 1918–1926", part 2, aired at Danish DR K on 22 October 2018.

[5] "Russia" – Encyclopædia Britannica. Archived 26 April 2008 at the Wayback Machine.. Retrieved on 29 July 2013.

[6] F. Triska, Jan, Slusser, Robert M. (1962)։ The Theory, Law, and Policy of Soviet Treaties։ Stanford University Press։ էջեր 63–64։ ISBN 978-0-8047-0122-8։ արտագրուած է՝ 20 June 2015

[sakwa-7] Sakwa, Richard. Soviet Politics in Perspective. 2nd ed. London – N.Y.: Routledge, 1998.

[8] (հայերեն) Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն, 2024-07-26, https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6, վերցված է 2024-11-22

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

ԽՍՀՄ ղեկավարներ[8]

Բնակչութիւն

Ծանօթագրութիւններ

ԽՍՀՄ ղեկավարներ^[8]