Իսգանտեր
9K720 Իսգանտեր, (ռուս.՝ 9K720 ИскандерՆԱԹՕ-ի զեկոյցի անունը SS-26 Stone)՝ Ռուսիոյ Դաշնութեան մէջ բջիջային մարտավարական բալիստիկ հրթիռանետ համակարգ մըն է:
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Իսգանտերը թաքթիքական բջիջային հրթիռի երկրորդ ռուսական փորձն է, որ «Սքատին» տեղը եկաւ։ «Օքան»ը առաջին փորձն է այս դաշտին մէջ։ Իսքանտեր անունը դրուած է նախկին Սովետական բանակի ճեներալ եւ միջուկային զէնքերու մասնագէտ Իսքանտեր Հուսէյնովի անունով։ Իսգանտերը ունի քանի մը տեսակ մարտագլխիկ (օդային, ջերմային, վառելանիւթային, պայթուցիկներ, բեկորներով պայթուցիկներ եւ մագնիսական հարուածային մարտագլխիկներ, նաեւ հրթիռը կրնայ շալկել միջուկային մարտագլխիկ։
2004 ի Սեպտեմբերին բարձրաստիճան պաշտպանութեան պաշտօնեաներու հանդիպման ժամանակ յայտարարուեցաւ նախագահ Վլատիմիր Փութինի թաքթիքական հրթիռը, որ կոչուեցաւ Իսգանտեր, իսկ 2005 ի ռազմական պիւտճէի մշակման ժամանակ պաշտպանութեան նախարար Սերգէյ Իվանովը ըսաւ թէ նոր թաքթիքական հրթիռային համակարգի փորձերը վերջացան եւ այդ հրթիռը պաշտօնապէս կոչուեցաւ Իսգանտեր։ Նախարարը ըսաւ թէ 2005 ի վերջը համակարգը քանակային արտադրութեան պիտի մտնէ եւ մէկ տարի ետք Ռուսաստանը պիտի ունենայ մէկ գունդ Իսգանտերէն։ 2005 ի Մարտին ռուսական պաշտպանական արդիւնաբերութեան աղբիւրը Interfax-AVN-ին տեղեկացուց թէ Ռուսաստանը կը զարգացնէ նոր տեսակի Իսգանտերներ, որ իր միջակայքը կը գերազանցէ 500-600 քմ, որ կը կոչուի Իսգանտեր-E։ 2006-ին քանակային արտադրութիւնը սկսաւ Իսգանտեր-M թաքթիքական հրթիռի համակարգը եւ ընդունուեցաւ ծառայութեան ռուսական բանակին մէջ։[1][1][2]
Նկարագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Իսգանտերը կը գերազանցէ իր նախորդը` Oka-ն։ Իսկ Իսգանտեր-M համակարգը ունի երկու պինդ վառելանիւթով հրթիռային շարժիչ, առաջինը կ'աշխատի ամբողջ թռիչքի ժամանակ, իսկ երկրորդը՝ իր թիրախին վրայ յարձակելու ատեն կ'աշխատի։ Իւրաքանչիւր հրթիռ կը վերահսկուի ամբողջ թռիչքի ժամանակ։
Իսգանտերի թիրախները պայման չէ որ միայն արբանեակային եւ օդանաւներու առաջնորդութեամբ ըլլան, այլապէս հետախուզական կեդրոնէն, որ մէկ զինուոր կը ղեկավարէ այդ հրթիռը օգտուելով օդային լուսանակարներով որ արդէն դերսածրուած նկարներ որ հակարգիչին անցուած էն։ Իսգանտեր-ը նաեւ կրնայ բջիջաին կամ շարժող թիրախներու հանդեպ հարձակումներ իրակացնել։ Իսգանտեր-ի առավէլ առանձնահատկութիւնը Իսգանտեր-M եւ Իսգանտեր-E որ օպտիկապէս կ'առաջնորդուի եւ կրնայ նաեւ աջակցութիւն ստանայ AWACS կամ անօդաչու թռչող օդանաւերէն։ Իսկ Էլկտրա-օպտիկական համակարգերը կը յանձնարարէ ինքնակառավարութիւն, հրթիռը կը ստանայ թիրախներու պատկերները եւ յետոյ կը համեմատէ իր տեսած պատկերը եւ իր մտքին մէջ եղած պատկերը: Եթէ համեմատութիւնը ճիշդ է, կը փակէ թիրախին վրայ եւ գերձայնանին արագութեամբ կը սլանայ անոր վրայ։
Արագացումի փուլին մէջ Իսգանտերը կը հետեւի թաքթիքական բալիստիկ հրթիռներու ուղիին V-2 եւ Scud ի նման, իսկ թռիչքի վերջին հատուածին մէջ ինքը արդէն կը մտնէ ոչ բալիստիկական ուղի եւ կը գործածէ օդային թակարդներ, խուսափելու համար թշնամի հակահրթիռաին պաշտպանութեան համակարգերէն։ Հրթիռը կը հետեւի բարդ յետագիծի եւ այսպիսով աւելի կը բարդանայ զինք արգիլելը։ Ինքը կ'օգտագործէ ցրող մակերես եւ յատուկ ծածկանիւթ, որպէսզի ռատարային ստորագրութիւնը նուազեցնէ։
Ռուսական Իսգանտեր-Mը գերձայնային արագութեան կը հասնի 2100-2600 մ/երկվայրկեանի մէջ, որ կը հասնի 7 անգամ ձայնի արագութեամբ եւ բարձրութեան 50 քմ։ Իսկ Իսգանտեր-M կը կշռէ 4615 քկ, կը շալկէ 710-800 քկ, իսկ իր սխալելու միջոցը 5-7 մեթր է։
Իսգանտերը արդէն հասաւ բաւարար ճշգրտութեան, այսինքն կրնայ իրականացնել բարձր ճշգրտութեամբ ռմբակոծումներ, որ օդային ուժերը եւ թեւաւոր չեն կրնար իրականացնել։
Իսգանտեր թաքթիքական հրթիռային համակարգը նախագծուած է օգտագործուելու պատերազմի դաշտի ծանր պայմաններուն մէջ։ Իսգանտեր համակարգը կրնայ ոչնչացնել գործող զօրամասեր եւ հակառակորդին պատերազմելու կարողութիւնները։
2007 թուականին նոր հրթիռային համակարգ նախագծուեցաւ եւ նոր փոխադրման միջոց, որ կոչուեցաւ R-500, իսկ հրթիռը կոչուեցաւ Իսգանտեր-K կը նշանակէ krylataya (թեւերով), եւ ծառայութեան մէջ մտաւ ռուսական բանակին կողմէ 2013-ին, իբր կրուզ հրթիռ։[3][4]
Տեղակայումը եւ մարտական պատմութիւնը
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Մոսկուայի ռազմավարութեան եւ տեխնոլոգիաներու վերլուծութեան կեդրոնը յայտարարեց, որ Իսգանտերը փորձուեցաւ 2008-ին Հարաւային Օսիայի մէջ, Վրաստանի հետ պատերազմի ատեն։ Եւ Իսգանտերը մէծ արդիւնաւէտութիւն ապացուցեց ոչնչացնելու ռազմական թիրախները։ Մոսկուայի պաշտպանութեան կեդրոնը, ուր Իսգանտերը բարձր ճշգրտութիւն ցոյց տուաւ, որ 28 դանկ ոչնչացուց։ 2008 թուականի Նոյեմբերին Ռուսաստանի նախագահ Տմիդրի Մետվետեւը յայտարարեց թէ առաջին պետութեան ազգային ժողովին նշեց, որ Ռուսաստանը տեղեկացուց թէ Իսգանտեր հրթիռները Ռուսաստանի արեւմտեան շրջանին մէջ Կալինինգրատի մէջ գտնուող Իսգանտերները անհրաժեշտութեան պարագային ՆԱԹՕ-ի հակահրթիռային պաշտպանութեան համակարգերը չէզոքացնել։ Սակայն 2009-ի Սեպտեմբերին ԱՄՆ-ի նախագահ Պարաք Օպաման յայտարարեց թէ պաշտպանութեան ծրագիրը չեղեալ յայտարարուեցաւ։ 2009-ի Սեպտեմբերին Ռուսական ռազմական նախարարութիւնը յայտարարեց մտադիր է ստեղծել լայն ցանց Իսգանտեր հրթիռներէն ամբողջ երկրին մէջ, որպէս լայն ռազմական բարեփոխումներ։ Նոյեմբեր 23-ին 2011-ին նախագահ Տմիդրի Մէտվետեւը կրկին յայտարարեց թէ Ռուսաստանը կրնայ տեղակայել Իսգանտեր թաքթիքական հրթիռները Կալինինգրատի մէջ, որովհետեւ ԱՄՆ վերաձեռնարկեց հակահրթիռային պաշտպանութեան ծրագիրը։ 2013 Յունիսին Ռուսաստանը պարզեց թէ տեղադրած է քանի մը Իսգանտեր-M բալիստիկ հրթիռներու համակարգեր Հայաստանի մէջ, որոնք ներկայիս տեղադրուած են, բայց իրենց տեղերը չեն բացայայտուած։[5]
Տարբերակներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Իսգանտեր-M տարբերակը Ռուսական զօրքերուն, որ իր միջակայքը կը հասնի 400 քմ, իսկ Իսգանտեր-E-ն արտահանման տարբերակը, որ յատուկ նախագծուած է MTCR սահմանափակումներու համեմատ որ իր միջակաքը կը հասնի ~ 280 քմ։
Մանրամասն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Տեխնիկական
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Արտադրող։ Վոտկինսկի մէջ գործարանը պետական արտադրական ընկերութիւն (Վոտկինսկ) հրթիռներ արտադրական միաւորը (Վոլկոկրատ) գետնի սարքաւորումներ KB Mashynostroyeniya (KBM, Kolomna) մշակողը համակարգը
- Արձակման միջակայք։
- Առաւելագոյն 500 Քմ (Իսգանտեր-M), 280 Քմ (արտահանումի տարբերակ)
- Նուազագոյն 50 Քմ
- Ճշգրտութիւնը 30-70 Մ (արտահանումի տարբերակ Իսգանտեր-E առանց որոնումի համակարգի)
- 5-7 Մ Էլէկտրոլուսաին որոնման համակարգով (Իսգանտեր-M)
- Արձակման ժամանակ 4-16 րոպէ
- Երկու հրթիռներու արձակման ժամակամիջոց մէկ րոպէ
- Աշխատելու ջերմաստիճան -50 °C մինչեւ +50 °C
- Արագութիւն ~ 2100 մ / երքվարկեանի մէջ
- հրթիռներու թիվը։
- 9P78E է փոխադրիչը 1 (արտահանումի տարբերակ)
- 9T250E է փոխադրիչը 2
- Ծառայութեան կեանքը 10 տարի (Իսգանտեր-E)
- Խումբը։ 3 (բեռնատար)
Համակարգի բաղադրիչներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ամբողջ Իսգանտեր համակարգը կը բաղկանայ
- Ճանապարհային փոխադրման մեքենան (chassis 8x8 MZKT-79306 Astrolog բեռնատար)
- Փոխադրող եւ Բեռնող ավտոմեքենան (chassis 8x8 MZKT-79306 Astrolog բեռնատար)
- Հրամանատարաշտաբային փոխադրման մեքենան (chassis ԿԱՄԱԶ վեց անիւի բեռնատար)
- Տեղեկութիւն պատրաստելու կայան (chassis ԿԱՄԱԶ վեց անիւի բեռնատար)
- Առողջապահական աջակցութեան մեքենան (chassis ԿԱՄԱԶ վեց անիւի բեռնատար)
- Պահեստ սարքաւորումներու հաւաքածու
- Սարքաւորումներու մէքէնա փորձերու համար
- Սարքաւորումներու CSV փորձերու համար
- Ուսումնական պաստառներ
- Փորձերու հրթիռ նախատեսուող թիրախները
- Համակարգը նախատեսուած է օգտագործել սովորական մարտագլխիկ
- Թշնամական կրակի աղբիւրները (հրթիռային համակարգեր, հեռահար հրետանի)
- Օդային եւ հրթիռային պաշտպանութեան զէնքեր
- Հրամանը հաղորդագրութիւններ եւ կապի հանգոյցներ
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ 1,0 1,1 9K720 Iskander-M (SS-26 Stone) GlobalSecurity Retrieved on 11-15-08
- ↑ http://en.ria.ru/world/20131217/185654740/NATO-Members-Alarmed-by-Russian-Nuclear-Missile-Deployment.html
- ↑ http://arms-tass.su/?page=article&aid=125546&cid=25
- ↑ Iskander Missile System
- ↑ 9K720 Iskander-M (SS-26 Stone) – Program GlobalSecurity retrieved on 11-15-08