Գիշատիչ թռչուններ

Ոսկէ արծիւ

Գիշատիչ թռչուններ, բազէանմաններու կարգի (Falconiformes) թռչուններ։ Հայաստանի մէջ կը հանդիպինք 37 տեսակի, գլխաւորաբար տարածուած են կիսաանապատներէն մինչեւ ալպիական գօտիները։

Բնորոշ է ուժեղ, սուր, կտրող եզրերով, կարթաձեւ կտուցը։ Վերնակտուցի հիմքին մէջ մաշկը մերկ է։ Թեւերը երկար են, մագիլները՝ սուր եւ թրանման կեռուած։ Կրծքի եւ ոտքերու մկանները լաւ զարգացած են։ Սովորաբար էգերը արուներէն խոշոր են։ Փետրաւորումը կոշտ է, սրճագոյն, մոխրագոյն, սպիտակ կամ սեւ։ Տեսողութիւնը եւ լսողութիւնը խիստ զարգացած են։ Կը բնադրեն առանձին զոյգերով։ Կը բազմանան տարին 1 անգամ։

Խոշոր տեսակները (անգղներ) կը դնեն 1-2, մանրերը՝ 6-7 ձու։ էգը եւ արուները կը թխսեն՝ 28-էն (բազէներ) - 60 (անգղներ) օր։ Կը բնադրեն ծառերու, ժայռերու, գետնի վրայ։ Կան չուող եւ նստակեաց տեսակներ։ Գլխաւորաբար ցերեկային կեանք կը վարեն։ Կը սնանին մկնակերպ կրծողներով, այլ թռչուններով, սողուններով, լէշերով։ Որոշ տեսակներ (ճուռակներ, բազէներ) վնասատու կրծողներու դէմ կենսաբանական պայքարի լաւագոյն միջոց են, միւսները (անգղներ, խոշոր արծիւներ)՝ բնական սանիտարներ։

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցուած է «Հայաստանի բնաշխարհ» հանրագիտարանէն, որի նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։