Աստուածամայրը Մանկան Հետ (Վրուպէլ)
Աստուածամայրը մանկան հետ, սրբապատկեր` ստեղծուած Միքայէլ Վրուպէլի կողմէ Քիեւի Կիրիլեան եկեղեցիի միայարկ մարմարէ միջնապատի համար 1884-1885 թուականներուն[1]։ Վրուպէլին յատկապէս այս աշխատանքը լայն ճանաչում բերաւ հասարակութեան մէջ եւ ծառայեց որպէս հիմնական նշաձող նկարչի յետագայ յաջողութեան համար: Չնայած այն բանին, որ կերպարը կատարուած է ուղղափառ սրբապատկերագրման բոլոր կանոններուն համաձայն, արուեստաբանները եւ նկարիչները կը մատնանշեն անոր արտայայտչականութիւնը եւ անսովորութիւնը: Որպէս Աստուածածնի եւ Քրիստոս-մանկան դէմքեր Վրուպէլը օգտագործել էր արուեստաբան Ատրիան Պրախովի կնոջ եւ կրտսեր աղջկայ դէմքերը:
Նկարագրութիւն եւ Պատկերագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
.png)
Սրբապատկերը նկարուած է ցինկէ թիթեղի վրայ իւղաներկով, ոսկեզօծ մասնիկներով: Չափերը 202 х 87սմ:
Ըստ պատկերագրութեան այս սրբապատկերը պատկանում է Բախարանդա ձեւին: Այս ձեւին բնորոշ է մանուկ Քրիստոսը ծնկներին, գահին բազմած Մարիամ Աստուածածնի պատկերը: Գահը խորհրդանշում է Աստուածամօր արքայական վեհութիւնը: Պատկերի այս տեսակը ստեղծուել է Բիւզանդիայում 11-12-րդ դարերում[2]:
Մայր Աստուածածինը պատկերուած է չարչարանքներ եւ արքայական ծագում խորհրդանշող կարմիր հագուստով: Ճակատին եւ ուսերուն պատկերուած են երեք ոսկի աստղեր, որպէս նշան անոր կուսութեան. ըստ աւանդութեան, Աստուածածինը մինչեւ Քրիստոսի ծննդեան օրը, ծնած օրը եւ ծննդեան օրից ետք եղած է կոյս: Երեք աստղը կը խորհրդանշէ նաեւ Սուրբ Երրորդութիւնը: Ըստ Մայր Աստուածածնի ուղղափառ պատկերագրութեան, անոր գլխուն վերեւը նախշագրուած են յունարէն տառեր ΜΡ ΘΥ-յապաւում` «Աստուծոյ մայրը:
Ստեղծման Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Նկարչի Ընտրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Բոլորին անծանօթերիտասարդ նկարիչ Միքայէլ Վրուպէլին աշխատանքի մէջ ներգրաւած է Կայսերական գեղարուեստի ակադեմիայի յայտնի դասաւանդող եւ արուեստաբան Ատրիան Պրախովը[3][4]: Պրախովին յանձնարարուած էր հետեւիլ Քիեւի մէջ կառուցուող Վլադիմիրեան տաճարի յարդարման: Միաժամանակ Պրախովը սկսաւ ղեկավարել Կիրիլեան եկեղեցիի ներքին յարդարման աշխատանքները:
Պրախովը յանձնարարուած աշխատանքին լրջութեամբւկը վերաբերէր էր եւ 1981-1982 ինչպէս նաեւ 1986-1987 թուականներուն նախատեսեց մի քանի ճամբորդութիւններ Եգիպտոս, Պաղեստին, Սուրիա, Յունաստան, Թուրքիա եւ Իտալիա, Բիւզանդական աւանդոյթները ուսումնասիրելու համար[3]։:
Իր յուշերուն մէջ ԱՅ. Վ.Պրախովը կը գրէ[4], որ մտահոգ էր, թէ իր բացակայութեան ժամանակ այն կոմիտէն, որ կը տնտեսէր դրամական միջոցները, կը յանձնարարէր պատկերը նկարել «ինչ-որ տեղաբնակ նկարչի: Այդ պատճառով Պրախովը որոշեց Սենթ – Բեթերսպուրկի մէջ գտնել գեղարուեստի Ակադեմիայի երիտասարդ տաղանդաւոր աշակերտ մը, որ պիտի կարենար կատարել այդ պատուէրը Քիեւի մէջ` «առանց դուրս գալու ժլատօրէն բաց ձգուած դրամական միջոցներու սահմաններէն: Պրախովը աշնան Բեթերսպուրկ ժամանելով գնաց գեղարուեստի Ակադեմիա իր հին ընկերոջ՝ Փաւել Չիստեակովին մօտ[3].
Պրախովը Չիստեակովին կը պատմէ Կիրիլլեան վանքին մէջ իր յայտնաբերած ու առանց վերականգնման ձգած որմնանկարներուն մասին ու կը խնդրէ խորհուրդ տալ աշակերտներէն որեւէ մէկուն, «որ կը համաձայնէր երթալ Քիեւ եւ 1200 ռուբլիով, իր նիւթերով զինկէ սկաւառակներու վրայ բիւզանդական ոճով նկարէր չորս պատկեր միայարկ մարմարէ նկարակալի վրայ[4]: Այդ ժամանակ մէկը դուռը կը թակէ.
|
_Մտէք, _կանչեց Պ.Պ.Չիստյակովը:
Արուեստանոցի դուռը կը բացուի, եւ ներս կը մտնէ , նիհար, , բարեկազմ, միջին հասակի երիտասարդ մը, մեծ թղթապանակը ձեռքին: Ոչ ռուսական ձեւի դէմքով: Ան հագած էր խնամքով, ուսանողական համազգեստով, նոյնիսկ սուսերով, որը ուսանողները այդ ժամանակ դժկամութեամբ կը կրէին: _Գազանը ինքը որսորդին մօտ կը վազէ: Ահա եւ քեզ նկարիչ: Աւելի լաւ, տաղանդաւոր եւ աւելի յարմար քո պատուերի կատարումին համար` ես ոչ մէկուն չեմ կրնար առաջարկել...[3]. |
|
Պրախովը պէտք չունեցաւ երկար համոզել դասուսուցմամբ դրամ շահող ու բոլորին անյայտ 27-ամեայ Միքայէլին, Վրուպէլին համար 1200 ռուպլին մեծ գումար էր, իսկ Պրախովի համար «դրամական միջոցներէն կծծիօրէն բաց մնացած գումար»:
Նախապատրաստական աշխատանքներ, էսքիզներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
.png)
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ Гомберг-Вержбинская Э. П., Подкопаева Ю. Н., Новиков Ю. В. +что+в+моё+отсутствие+комитет, +ведавший+денежными+средствами+%22&dq=%22Боясь, +что+в+моё+отсутствие+комитет, +ведавший+денежными+средствами+%22&hl=en&sa=X&ei=tkXwT5LDEZP14QSi2qnhDQ&redir_esc=y Михаил Александрович Врубель, М.: Искусство, 1976 — С. 383.
- ↑ Власов В. Г. «Византийское и древнерусское искусство». Словарь терминов.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Прахов Н. А. +что+в+моё+отсутствие+комитет, +ведавший+денежными+средствами+%22&dq=%22Боясь, +что+в+моё+отсутствие+комитет, +ведавший+денежными+средствами+%22&hl=en&sa=X&ei=tkXwT5LDEZP14QSi2qnhDQ&redir_esc=y Страницы прошлого: очерки — воспоминания о художниках, // под общ. ред. В. М. Лобанова. — К.: Мистецтво, 1958. — 308 с.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Прахов А. В. Воспоминания о Врубеле // Московская городская художественная галерея П. М. и С. М. Третьяковых / Под общ. ред. И. С. Остроухова. — М., 1909. — Кн. 1, ч. 2. — С. 157—168.