Ալեքսանդր Քէմուրճեան

Ալեքսանդր Քէմուրճեան;
Ծնած է	4 Հոկտեմբեր 1921
Ծննդավայր	Վլադիկավկազ, Խորհրդային Ռուսաստան
Մահացած է	24 Փետրուար 2003 (81 տարեկանին) կամ 25 Փետրուար 2003 (81 տարեկանին)
Մահուան վայր	Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսիա
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Միութիւն; Ռուսիա
Ուսումնավայր	Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան?
Մասնագիտութիւն	aeronautical engineer, ակադեմիկոս, գիւտարար
Աշխատավայր	Mobile Vehicle Engineering Institute?

Ալեքսանդր Քէմուրճեան (4 Հոկտեմբեր 1921(1921-10-04), Վլադիկավկազ, Խորհրդային Ռուսաստան - 24 Փետրուար 2003(2003-02-24) կամ 25 Փետրուար 2003(2003-02-25), Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսիա), հայ ականաւոր գիտնական, գիւտարար, աշխարհի մէջ առաջին լուսնագնաց եւ մարսագնաց սարքերու ստեղծող ճարտարագէտ^[1]: Քէմուրճեանի ստեղծած է աշխարհի առաջին լուսնագնացներն ու մոլորակագնացները:

Կենսագրական գիծեր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է Ռուսաստանի Վլատիքաւքաս քաղաքը: Անոր հայրը Տրապիզոնէն գացած հայ ընտանիքէ մը կը սերէր: Ապագայ գիտնական Ալեքսանդր Քէմուրճեանը իր մանուկ եւ երիտասարդ տարիները անցուցած է Պաքու^[2]:

1941 թուականին Մոսկուայի մէջ համալսարան ընդունուած է: Բ. Աշխարհամարտին ընթացքին ուսանողները կը տարհանուէին եւ համալսարանական դասընթացքները կը կազմակերպուէին Իժեւսք քաղաքին մէջ։ Այստեղ Ալեքսանդր Քէմուրճեան իբրեւ ուսանող կը ներգրաւուի հրասայլերու վերանորոգման ճարտարագիտական խումբին մէջ։

Մահացած է 2003 թուականին՝ Սեն Փեթերսպուրկ: Յուղարկաւորուած է այնտեղի հայկական գերեզմանատան մէջ:

Գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

1942-ին, իբրեւ Խորհրդային բանակի կամաւորական, ան կը մեկնի Արեւելեան ռազմաճակատ եւ հերոսական մարտական ուղի մը կ՚ունենայ: Պատերազմի աւարտէն անմիջապէս ետք, ուսման վերադառնալով, Քէմուրճեան 1951-ին գերազանցութեամբ աւարտած է համալսարանը, ապա աշխատանքի անցած՝ Սեն Փեթերսպուրկի փոխադրամիջոցներու մեքենաշինութեան գիտահետազօտական հիմնարկին մէջ^[2]:

Ան 1969-1991 թուականներուն նոյն հիմնարկին փոխ-տնօրէնն էր եւ գլխաւոր սարքաշինարարը, իսկ 1991 թուականին նշանակուած է այդ հիմնարկին գլխաւոր խորհրդականը։

Գիտնական Քէմուրճեանը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

20-րդ դարու երկրորդ կէսին, գիտնականը աշխատելով Խորհրդային Միութեան յառաջատար գիտական հաստատութիւններէն ներս, իր աննախադէպ գործունէութեան ընթացքին, հեղինակած է աւելի քան 200 գիտական հրապարակում եւ արտօնագրած յիսուն գիւտ։

Երկար տարիներ Ալեքսանդր Քէմուրճեանի եւ անոր գործունէութեան վերաբերեալ փաստաթուղթերը գաղտնի պահուած են, իսկ Քէմուրճեանի աշխատութիւնները հրապարակուած են Ալեքսանդրով, Լէոնովիչ, Ուկլեւ կեղծանուններով^[3]։

Պարգեւներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

1942-1945 թուականներու պատերազմին ընթացքին կատարած սխրանքներուն համար պարգեւատրուծ է․

«Արիութեան» շքանշանով,
«Կարմիր աստղի» շքանշանով (1944),
«Հայրենական պատերազմի» շքանշանով (1945, 1995),
«Պատուոյ նշանի» շքանշանով,
«Մարտական վաստակի համար» մետալով։

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ MօESCS R. A.։ «From the Moon to Mars: “Kemurdzhian-100” Conference is held»։ RA MօESCS (անգլերէն)։ արտագրուած է՝ 2021-12-23
↑ ^2,0 ^2,1 «The Creator Of The First Planet Rovers – Alexander Kemurdzhian»։ Art-A-Tsolum (անգլերէն)։ 2019-12-28։ արտագրուած է՝ 2021-12-23
↑ «ԼՈՒՍԻՆԷՆ ԴԷՊԻ ՀՐԱՏ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2021-12-23

[1] MօESCS R. A.։ «From the Moon to Mars: “Kemurdzhian-100” Conference is held»։ RA MօESCS (անգլերէն)։ արտագրուած է՝ 2021-12-23

[:0-2] 2,0 ^2,1 «The Creator Of The First Planet Rovers – Alexander Kemurdzhian»։ Art-A-Tsolum (անգլերէն)։ 2019-12-28։ արտագրուած է՝ 2021-12-23

[3] «ԼՈՒՍԻՆԷՆ ԴԷՊԻ ՀՐԱՏ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2021-12-23

[1]

[2]

[3]