Փրիտիեշ Րիս

Փրիտիեշ Րիս
Ծնած է 22 Յունուար 1880(1880-01-22)[1][2][3]
Ծննդավայր Դյոր, Աւստրո-Հունգարիա[4]
Մահացած է 28 Փետրուար 1956(1956-02-28)[4][1][2][…] (76 տարեկանին)
Մահուան վայր Պուտափեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն[4]
Քաղաքացիութիւն  Հունգարիա
Ուսումնավայր Զիւրիխի Համալսարան
Գյոթինգենի համալսարան?
Բուդապեշտի համալսարան?
Երկեր/Գլխաւոր գործ Riesz's lemma?, Denjoy–Riesz theorem?, F. and M. Riesz theorem?, Radon–Riesz theorem?, Riesz representation theorem?, Riesz–Fischer theorem?, Riesz–Markov–Kakutani representation theorem?, Riesz completness theorem? եւ Functional Analysis?
Մասնագիտութիւն թուաբանագէտ, համալսարանի դասախօս
Աշխատավայր Ֆրանց Յոզեֆի համալսարան?[2]
Սեգեդի համալսարան?[2]
Բուդապեշտի համալսարան?[2]
Անդամութիւն Պաւարեան գիտութիւններու եւ բանասիրութեան կաճառ եւ Հունգարիոյ գիտութիւններու կաճառ[2]

Փրիտիեշ Րիս (22 Յունուար 1880(1880-01-22)[1][2][3], Դյոր, Աւստրո-Հունգարիա[4] - 28 Փետրուար 1956(1956-02-28)[4][1][2][…], Պուտափեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն[4])՝ հունկար[5][6] թուաբանագէտ եղած է, գործունէական վերլուծութեան մէջ հիմնային ներդրումներ ըրած է:

Կեանքը Եւ Գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ան նած է հրէական ընտանիքի մը մէջ Աւստրիա-Հունկարիոյ Տեէօր (հունգարերէն՝ Győr) քաղաքին մէջ։ 1911-ի եւ 1919-ի միջեւ փրոֆեսոր եղած է Փրանց-Եոսէփի համալսարանէն ներս: Այնուհետեւ, Սեկէտի համալսարանէն ներս, ինչպէս նաեւ՝ Հունկարիոյ Գիտութիւններու աքատեմիոյ[7] Լեհական Կրթութեան աքատեմիոյ անդամ: Ան հունկար-շուէտացի թուաբանագէտ Մարսել Րիսին աւագ եղբայրն էր:

Րիսը ըրած է հիմնային աշխատանքներ գործունէական վերլուծութեան զարգացման գործի մէջ եւ անոր աշխատանքը կարգ մը կարեւոր կիրառութիւններ ունեցած է բնագիտութեան մէջ։ Ան հաստատած է սփեքթրալ տեսութիւնը հիմնելու համար համաչափ գործողները ձեւին մէջ մը, որուն ներկայիս կը վերաբերին որպէս սթանտարթ: Ան նաեւ շատ ներդրումներ ըրած է այլ բնագաւառներու մէջ, ներառեալ էրկոտիք տեսութիւնը եւ տուած է տարրական ապացոյց մը երկոտիք անունով թէորէմին:

Ալփրէտ Հարին հետ միասին հիմնած է Acta Scientiarum Mathematicarum հանդէսը:

Ան ունեցած է դասախօսութիւններ կարդալու անսովոր եղանակ մը, երբ լսարան կը մտնէր օգնականի մը եւ տոցէնթին մը հետ: Տոցէնթը այնուհետեւ կը սկսէր կարդալ պատրաստի պարբերութիւններ Րիսի ձեռագիր գիրքէն եւ օգնականը կը գրէր համապատասխան հաւասարումները գրատախտակին վրայ, այնժամ, երբ Րիսն ինքը կողքի կանգնած երբեմն գլխով կ'ընէր:[8]

Փրիտիեշ Րիս մահացած է 1956-ին, թաղուած է Պուտափեշտի Քերէփեշի գերեզմանատանը:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  3. 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Рис Фридьеш // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. Eberhard Zeidler: Nonlinear Functional Analysis and Its Applications: Linear monotone operators. Springer, 1990 [1]
  6. Calendar of Historical Events, Births, Holidays and Observances
  7. János Horváth: A Panorama of Hungarian Mathematics in the Twentieth Century, Volume 1, Springer, 2006 [2]
  8. Wróblewski Andrzej Kajetan (September 2008)։ «Czyściec, niebo i piekło»։ Wiedza i Życie: 65