Լէօ

Լէօ;
Ծնած է	26 Ապրիլ (8 Մայիս) 1860
Ծննդավայր	Շուշի, Պաքուի նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	14 Նոյեմբեր 1932 (72 տարեկանին)
Մահուան վայր	Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն; Խորհրդային Միութիւն
Ուսումնավայր	Շուշիի Թեմական դպրոց
Կոչում	փրոֆեսոր
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Անցեալից
Մասնագիտութիւն	պատմաբան, գրագէտ, գրականագէտ, հրապարակախօս, Խմբագիր, արձակագիր, համալսարանի դասախօս
Աշխատավայր	Երեւանի Պետական Համալսարան

Լէօ (Առաքել Գրիգոր Բաբախանեան) (26 Ապրիլ (8 Մայիս) 1860, Շուշի, Պաքուի նահանգ, Ռուսական Կայսրութիւն - 14 Նոյեմբեր 1932(1932-11-14), Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն), հայ պատմաբան, գրող, գրականագէտ, հրապարակախօս, ՀԽՍՀ գիտութիւններու եւ արուեստի հիմնարկի իսկական անդամ։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է 1860-նի ապրիլի 26-ին, Շուշի (Արցախ)։ Հետեւած է Շուշիի Թեմական եւ Քաղաքային վերակազմեալ վարժարաններուն։ 1878 թուականին աւարտած է Շուշիի քաղաքային վերակազմեալ դպրոցը։ Շուշիի եւ Պաքուի մէջ աշխատած է իբրեւ նոտարային գրագիր, հեռագրիչ, «Արօր» տպարանի կառավարիչ։

Գրական գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Պատանեկան տարիներէն Լէոն աշխատակցած է «Մշակին» ձգելով պատմագիտական, գրական եւ հրապարակախօսական մեծ ժառանգութիւն, հայոց պատմութեան մեծահատոր գործեր եւ բազմաթիւ հրապարակախօսական յօդուածներ։

1877 թուականէն աշխատակցած է «Մշակ», «Արձագանք», «Արմենիա», «Մուրճ», «Հանդես ամսօրյա», «Տարազ», «Հորիզոն», «Համբավաբեր» եւ այլ պարբերականներու, տպագրած հարիւրաւոր քննադատ, յօդուածներ, վիպակներ, պատմագիտական ու գրականագիտական ուսումնասիրութիւններ։ Մինչեւ պատմագիտական իր աշխատութիւնները, Լէոն իր գրական գործունէութեան առաջին տաս

ամեակին զբաղած է գրական–հրապարակախօսական աշխատանքներով, գրած է վէպեր, պատմուածքներ, վիպակներ որոնք յաջորդաբար լոյս տեսած են՝ Թիֆլիսի, Պաքուի, Շուշիի, Վենետիկի, Ս. Ղազարի եւ Պոլսոյ հայ մամուլի էջերուն մէջ^[1]։

1906–1907 թուակններուն դասաւանդած է Էջմիածնի Գէորգեան ճեմարանէն ներս, ապա տեղափոխուախ է Թիֆլիս եւ նուիրուած գիտական աշխատանքի։

1924 թուականին Խորհրդային Հայաստանի կառավարութեան հրաուէրով ան Թիֆլիսէն եկած է Երեւան եւ աշխատանքի անցած իբրեւ Պետական համալսարանի աւագ դասախօս (ուր դասախօսած է հայոց պատմութիւն)։ Անոր դասախօսութիւնները տպագրուած են ձեռագիրի իրաւունքով եւ Յակոբ Մանանդեանի դասախօսութիւններուն հետ միասին դարձած հայոց պատմութեան համալսարանական առաջին դասագիրքերը։

ԵՊՀ-ի մէջ հայագիտական առարկաներու դասաւանդումը գիտական մակարդակի վրայ դնելու գործին մէջ Յակոբ Մանանդեանի, Մանուկ Աբեղեանի, Հրաչեայ Աճառեանի եւ ուրիշներու հետ միասին մեծ երախտիք ունի նաեւ Լէոն։

1925 թուականին Լէոյին շնորհուած է փրոֆէսորի կոչում։ Նոյն թուականին ան դարձած է ՀԽՍՀ գիտութեան եւ արուեստի հիմնարկի (1930 թուականէն՝ ՀԽՍՀ գիտութիւններու ինստիտուտ) իսկական անդամ։

Վախճանած է 1932-ի Նոյեմբեր 14-ին՝ Երեւան։

Լէոյի անունով Երեւանի մէջ անուանուած են դպրոց եւ փողոց։ Լէոյի պրոնզաձոյլ կիսանդրին կը գտնուի ԵՊՀ կեդրոնական մասնաշէնքի նախասրահին մէջ։