Թէոտոր Հերզլ
| Թէոտոր Հերզլ գերմաներէն՝ Theodor Herzl | |
|---|---|
 | |
| Ծննդեան անուն | եբր.՝ בִּנְיָמִין זְאֵב הֶרְצֵל |
| Ծնած է | 2 Մայիս 1860 |
| Ծննդավայր | Փեշտ Հունկարիա |
| Մահացած է | 3 Յուլիս 1904 (44 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Ռայխենաու ան դեր Ռակս, Neunkirchen District, Ստորին Աւստրիա, Աւստրո-Հունգարիա[1] |
| Քաղաքացիութիւն |
.svg){kind=small} Աւստրո-Հունգարիա[1] |
| Ազգութիւն | Հրեա |
| Մայրենի լեզու | գերմաներէն[2] |
| Կրօնք | յուդայականութիւն |
| Ուսումնավայր | Վիեննայի Համալսարան |
| Մասնագիտութիւն | Իրաւաբան |
| Աշխատավայր | Լրագրող, թատերագիր |
| Վարած պաշտօններ | Նախարարութեանց խորհուրդի նախագահ |
| Ամուսին | Julie Naschauer (ամ.1889-1904) |
| Ծնողներ | մայր՝ Ժանետ Հերցլ? |
| Երեխաներ | Հանս Հերցլ?[1] |
Ստորագրութիւն | |
Թէոտոր Հերզլ (եբր.՝ תאודור הרצל, հունգարերէն՝ Herzl Tivadar, 2 Մայիս 1860, Փեշտ Հունգարիա - 3 Յուլիս 1904, Աւստրիա), ծննդեան անուն՝ Պենիամին Զէեւ Հերզլ (եբր.՝ בִּנְיָמִין זְאֵב הֵרצְל, Հուզէհ ՀաՄէտինահ, թարգմանաբար՝ "Պետութեան կանխագուշակ"), հրեայ ազգութեամբ աւստրիա-հունգարացի լրագրող, հասարակական եւ քաղաքական գործիչ, սիոնականութեան հիմնադիր եւ Իսրայէլի պետութեան ստեղծման գաղափարի հեղինակներէն մէկը։
Հերզլին անունը յատուկ նշուած է Իսրայէլի Անկախութեան հռչակագիրին մէջ:[3]
Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Թէոտոր Հերզլ ծնած է ներկայի Հունգարիոյ Փեշտի հրէական թաղամասին մէջ ապրող աշխարհիկ ընտանիքի մը մէջ:[4] Անոր հօր ընտանիքը ծագումով Սերպիայէն էր:[5] Անոնք այլասերած եւ գերմանախօս հրեաներ էին: Հայրը՝ Եաքոպ Հերզլը (գերմաներէն՝ Jakob Herzl, 1838-1902) շատ յաջողակ գործարար մը եղած է:Պատանի տարիքին Հերզլ ձգտած է երթալ Սուէզի ջրանցքը կառուցած Ֆերտինան տը Լեսըփսի (ֆրանսերէն՝ Ferdinand de Lesseps) հետքերով[6], սակայն գիտութիւններուն մէջ յաջողութիւն չգտնելով, զարգացում ապրած է մարդասիրական բնագաւառներուն մէջ:
Ուսում եւ Աշխատանք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Այս ձգտումը հետագային զինք հասցուցած է լրագրողի յաջողակ զբաղումին:[7] Ամոս Էլոն զինք կը բնութագրէր իբրեւ եռանդուն գերմանասէր երիտասարդ մը [8], որ գերմանացիները կը տեսնէր իբրեւ Կեդրոնական Եւրոպային մէջ Kulturvolk (մշակութային ժողովուրդ) եւ կ'ընդունէր գերմանական Bildung գաղափարը եւ որմով կը պայմանաւորուէր տարուածութիւնը Կէօթէի եւ Շէյքսփիրի գործերու ընթերցանութեամբ, ինչ որ կրնար թոյլ տալ գնահատելու կեանքի լաւագոյն կողմերը եւ դառնալու բարոյապէս առաւել բարձր անձնաւորութիւն մը (Bildung տեսութիւնը հակած էր գեղեցկութիւնը բարիութեան նոյնացնելուն):[9] Bildung-ի միջոցաւ Հերցլ կը հաւատայ, որ Հունգարիոյ հրեաները կրնան մէկ կողմ նետել «ամօթալի հրէական բնոյթը», ինչ որ հետեւանք էր բազմադարեան աղքատութեան եւ ճնշումներու, եւ դառնալ քաղաքակիրթ եւրոպացիներ, իրական Kulturvolk, ինչպէս գերմանացիները:
1878-ին իր քրոջ յանկարծակի մահէն ետք, ընտանիքը կ'անցնի Վիեննա, հոն, Վիեննայի համալսարանէն ներս Հերզլ իրաւագիտութիւն կ'ուսանի: Իբրեւ երիտասարդ իրաւաբան, Հերզլ կը դառնայ գերմանական ազգայնական Burschenschaft (եղբայրութիւն) միութեան անդամ, որուն նշանաբանն էր՝ Ehre, Freiheit, Vaterland (Պատիւ, Ազատութիւն, Հայրենիք): Հետագային իբրեւ բողոքի նշան, ան կը հրաժարի կազմակերպութեան հակահրէականութեան դէմ:[10]
Վիեննայի համալսարանէն ներս եւ Սալզպուրկին մէջ կարճատեւ իրաւաբանական զբաղումէ ետք [11] ան կը հրապուրուի լրագրութեամբ եւ գրականութեամբ, իբրեւ լրագրող աշխատելով վիեննական լրագիրի մը մէջ եւ իբրեւ փարիզեան Neue Freie Presse-ի թղթակից, երբեմն յատուկ ուղեւորութիւններ կատարելով դէպի Լոնտոն եւ Կոստանդնուպոլիս: Հետագային ան կը դառնայ Neue Freie Presse-ի գրական խմբագիր եւ կը գրէ քանի մը կատակերգութիւններ եւ ողբերգութիւններ՝ Վիեննայի բեմերուն համար: Անոր վաղ աշխատանքները չէին արտացոլեր հրեաներու կեանքը: Անոնք ունէին թերթոնի բնոյթ, աւելի շատ նկարագրական, քան՝ քաղաքական:[12]
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ https://szombat.org/politika/4116-a-magyar-kapcsolat
- ↑ http://www.mfa.gov.il/mfa/foreignpolicy/peace/guide/pages/declaration%20of%20establishment%20of%20state%20of%20israel.aspx
- ↑ Theodor Herzl: Founder of Political Zionism, Israel Cohen
- ↑ Theodor's father and grandfather were born in Zemun. See Loker Zvi (2007)։ «Zemun»։ in Berenbaum Michael, Skolnik Fred։ Encyclopedia Judaica 1 (2nd հրտրկթն․)։ Detroit: Macmillan Reference։ էջեր 507–508։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2018-06-21-ին։ արտագրուած է՝ 2013-11-01
- ↑ Chouraqui, André. A Man Alone: The Life of Theodor Herzl. Keter Books, 1970, p. 11.
- ↑ Elon, Amos (1975). Herzl, pp. 21–22, New York: Holt, Rinehart and Winston. 978-0-03-013126-4.
- ↑ Elon, Amos (1975). Herzl, p. 23, New York: Holt, Rinehart and Winston. 978-0-03-013126-4.
- ↑ Buruma, Ian Anglomania: A European Love Affair, New York: Vintage Books, 1998 page 180.
- ↑ Herzl Museum: Herzl – A Man of His Times
- ↑ «Theodor Herzl (1860–1904)»։ Jewish Agency for Israel։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2009-09-30-ին։ արտագրուած է՝ 2009-08-08։ «He received a doctorate in law in 1884 and worked for a short while in courts in Vienna and Salzburg.»
- ↑ M. Reich-Ranicki, Mein Leben, (München 2001, DTV GmbH & C0. - 3-423-12830-5), p. 64.
| ||||||||||
