Բարբարոսա (ռազմական գործողութիւն)

Բարբարոսա
Մեծ հայրենական պատերազմ
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ
Barbarossa. Drang nach Osten.
«Բարբարոսա» գործողութիւն
Թուական 22 Յունիս - 30 Սեպտեմբեր 1941
Վայր ԽՍՀՄ Ուքրանիոյ ԽՍՀ, Պելառուսի ԽՍՀ, Մոլդովայի ԽՍՀ, Լիթուայի ԽՍՀ, Լատվիոյ ԽՍՀ, Էսթոնիոյ ԽՍՀ; ՌԽՖՍՀ: Պսկովի մարզ, Սմոլենսկի մարզ, Կուրսկի մարզ, Օրյոլի մարզ, Լենինգրադի մարզ, Բելգորոդի մարզ
Արդիւնք գործողութիւն - խորհրդային զօրքերու պարտութիւնը սահմանային կռիւներուն մէջ եւ նահանջ դէպի երկրի խորքը փոքր կորուստներու դէպքին;

ռազմավարական արդիւնք - ԽՍՀՄ գրաւելու ծրագրի կործանում - Երրորդ Ռայխի բլիցկրիգ

Հակառակորդներ

աջակից
Կաղապար:Դրօշաւորում/Անգլիա
Կաղապար:Դրօշաւորում/Երրորդ Ռայխ
Իտալիա Իտալիա
Կաղապար:Դրօշաւորում/Հունգարիա (27 Յունիսէն)
Կաղապար:Դրօշաւորում/Ֆինլանդիա (25 Յունիսէն)
Կաղապար:Դրօշաւորում/Ռումինիա
Կաղապար:Դրօշաւորում/Սլովակիա (23 Յունիսէն)
Իսպանիոյ կամաւորներ (24 Յունիսէն)
աջակից
Կաղապար:Դրօշաւորում/Ուքրանիա
Հրամանատարներ
Իոսիֆ Ստալին
Սիմյոն Տիմոշենկո
Գէւորգի Ժուկով
Ֆյոդոր Կուզնեցով
Դմիտրի Պաւլով
Միքայէլ Կիրպոնոս
Իվան Տիւլենեւ Իոսիֆ Ստալին
Կաղապար:Դրօշաւորում/Երրորդ Ռայխ Ադոլֆ Հիտլեր

Կաղապար:Դրօշաւորում/Երրորդ Ռայխ Վալտեր ֆոն Բրաուխիչ
Կաղապար:Դրօշաւորում/Երրորդ Ռայխ Վիլհելմ Լիտեր ֆոն Լեեբ
Կաղապար:Դրօշաւորում/Երրորդ Ռայխ Ֆյոդոր ֆոն Բոկ
Կաղապար:Դրօշաւորում/Երրորդ Ռայխ Հերդ ֆոն Ռունդշտրեդ
Կաղապար:Դրօշաւորում/Ռումինիա Իոն Անտոնեսկու
Կաղապար:Դրօշաւորում/Ֆինլանդիա Գուստավ Մաներհեյմ
Իտալիա Իտալիա Ջովանի Մասսոնի
Իտալիա Իտալիա Իտալո Հարիբոլի
Կաղապար:Դրօշաւորում/Հունգարիա Միկլոշ Հորթի
Կաղապար:Դրօշաւորում/Սլովակիա Շոզեֆ Տիսո
Մունյոս Ագուստին

Կողմերու ուժեր
4,05 մլն մարդ + 619 հազար Պահեստային (ՎՍԷ)
13 981 թանկեր


9397 ինքնաթիռ
(7758 սարքին)

52 666 գործիք ու ականանետ[1]
2,74 մլն մարդ
+ 0,85 մլն Գերմանիոյ դաշնակիցներ
4215 տանկեր
+ 402դաշնակիցներու թանկեր
3909 ինքնաթիռ
+ 964 դաշնակիցներու ինքնաթիռներ
43 812գործիք ու ականանետ
+ 6673դաշնակիցներու գործիք ու ականանետ[2]
Կորուստներ
2 630 067 սպանուած եւ գերուած
877 815 վիրաւոր եւ հիւանդ
Մոտ 1,000,000 զինւորական կորուստ

Վերմախտ - 790,000
գերմանական կամակատարներ - 220,000 Վիրաւորուածներու թիւ անյայտ

«Բարբարոսա» գործողութիւն (գերմ.՝ Weisung Nr. 21. Fall Barbarossa, Գերմանիոյ թագաւոր եւ Հռոմէական Սրբազան կայսրութեան կայսր Ֆրիդրիխ Բարբարոսա I-ի պատուին), Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ արեւելաեւրոպական ռազմական թատերաբեմին վրայ ԽՍՀՄ ներխուժելու Երրորդ Ռայխի ծրագիր եւ Հայրենական մեծ պատերազմի նախնական փուլին մէջ այդ ծրագրին համապատասխան իրականացուող ռազմական գործողութիւն։ Ծրագիրը իրականացնելու Հիտլերի որոշումը շրջադարձային էր Երրորդ Ռայխի պատմութեան մէջ, որ 4 տարի ետք բերաւ անոր լիակատար փլուզման։

Քաղաքական իրավիճակ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Փաստաթուղթի օրինակ

Գերմանիոյ նացիոնալ-սոցիալիստներու կառավարման ժամանակ երկրին մէջ կը սկսին մեծանալ ռեւանշիստական տրամադրութիւնները։ Նացիստական քարոզչամեքենան կը հորդորէր Գերմանիոյ ղեկավարութեան գրաւել արեւելքի տարածքները։ Դեռ 1930-ական թուականներու կէսերուն գերմանական կառավարութիւնը կը յայտարարէր ԽՍՀՄ-ի հետ պատերազմի անխուսափելիութեան մասին։ Պլանաւորելով հարձակած է Լեհաստանի վրայ՝ գերմանական կառավարութիւնը որոշեց ապահովել իրեն արեւելքէն (հնարաւոր է՝ պատերազմի մէջ մտնէին Անգլիան եւ Ֆրանսան): Օգոստոս 1939 թուականին Գերմանիոյ եւ ԽՍՀՄ-ի միջեւ կնքուեցաւ չյարձակելու պայմանագիր, որ Արեւելեան Եւրոպան կը կիսէր իր հետ կապուած անոնց փոխադարձ շահերը։[3]

1 Սեպտեմբեր 1939 թուականին Գերմանիա յարձակեցաւ Լեհաստանի վրայ, որուն արդիւնքին 3 սեպտեմբերին Մեծ Բրիտանիան եւ Ֆրանսան պատերազմ հայտարարեցին Գերմանիոյ վրան։ ՌԿԿԱ լեհական արշաւանքի ժամանակ Խորհրդային Միութիւնը իր զօրքերը մտցուց Լեհաստան եւ բռնագրաւեց Արեւմտեան Ուքրաինան եւ Արեւմտեան Պելառուսիան: Գերմանիոյ եւ ԽՍՀՄ-ի միջեւ յայտնուեցաւ ընդհանուր սահման։

Գրականութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Боевой и численный состав Вооруженных Сил СССР в период Великой Отечественной войны (1941-1945 гг.). Статистический сборник № 1 (22 июня 1941 г.)
  2. М. И. Мельтюхов. Упущенный шанс Сталина. Советский Союз и борьба за Европу: 1939-1941. - М.: Вече, 2000
  3. Մելտուխով. Ստալինի բաց թողած հնարավորություն. ԽՍՀՄ, պայքար Եւրոպայի համար: 1939-1941. - М.: Вече, 2000 - с.453-454.

Արտաքին յղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]