«Հելէն Քելլըր» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added

Գծային

21:10, 28 Նոյեմբեր 2018-ի տարբերակ

Կաղապար:Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն) Հելէն Ատամս Քելլըր (անգլերէն՝ Helen Adams Keller, 27 Յունիս 1880, Տասկամբիա - 1 Յունիս 1968, Իսթըն), կոյր եւ խուլ ամերիկացի գրող, հասարակական գործիչ, ուսուցչուհի։ Ան եղած է առաջին կոյր եւ խուլ անձնաւորութիւնը, որ ստացած է պաքալորէայի աստիճան արուեստի բնագաւառին մէջ^[1]: Քելլըրի ուսուցչուհի Էնն Սալիւանը սորվեցուց աղջնակին հաղորդակցիլ արտաքին աշխարհի հետ։ Այս պատմութիւնը ներկայացուած է հանրայայտ The Miracle Worker (Հրաշքներ Գործողը) ֆիլմին մէջ։

Վաղ Մանկութիւն

Հելէն Ատամս Քելլըրը ծնած է 27 Յունիս 1880 - ին, Տասկումբիայի մէջ (Ալապամա, ԱՄՆ), Արթուր եւ Քէյթ Ատամս Քելլըրներու ընտանիքին մէջ։ Անոր ընտանիքը կ'ապրէր Այուի Կրին կալուածքին վրայ^[2], որ կառուցած էր Հելէնի պապը տասնամեակներ առաջ^[3]։

Հելէն Քելլըրը չէր ծնած կոյր եւ խուլ։ 19 ամսու հասակին ան հիւանդացաւ հիւանդութեամբ մը, որ բժիշկները ախտորոշեցին իբրեւ «ստամոքսի ու գլխուղեղի անօթներու խցանում»։ Ամէնայն հաւանականութեամբ խօսքը քութեշի կամ ալ ուղեղի կարծր թաղանթի բորբոքման (մենինժիթ) մասին էր։ Հիւանդությունը կարճատեւ էր, սակայն անոր մօտ յառաջացուց կուրութիւն եւ խլութիւն։ Այդ ժամանակ ան քիչ թէ շատ կը հաղորդակցէր վեցամեայ Մարթա Ուաշինկթընի^[4] հետ, ոդ ընտանեկան խոհարարի դուստրն էր. Մարթան կը հասկնար Հելէնի նշանները։ Եօթը տարեկան հասակին ան ունէր մօտ 60 նշաններ, որոնց օգնութեամբ կը հաղորդակցէր իր ընտանիքի անդամներուն հետ։

1886-ին, անոր մայրը, ոգեշնչուած Չարլզ Տիքընսի Ամերիկեան պատմութիւններ ստեղծագործութեան կերպարներէն մէկով` Լաուրա Պրիտմանով, որ նոյնպէս խուլուհամր էր, սակայն յաջողութեամբ ստացած էր կրթութիւն, Հելէնին հօր ուղեկցութեամբ ուղարկեց ԼՕՌ մասնագետ, բժիշկ Ճուլիան Քիսոլմի մօտ^[5]: Վերջինս անոնց ծանօթացուց Ալեքսանդր Պելի հետ, որ այդ ժամանակ կ'աշխատէր խուլ երեխաներու հետ։ Պելը խորհուրդ տուաւ դիմել Փերքինսի կոյրերու դպրոց (Հարաւային Պոսթոն, Պոսթոն, Մասաչուսեթս), ուր կրթութիւն ստացած էր նաեւ Լաուրա Պրիտմանը։ Մայքլ Անականոսը` դպրոցի տնօրէնը, խնդրեց դպրոցի շրջանաւարտ, քսանամեա Էնն Սալիւանին, որ նոյնպէս տեսողութեան հետ խնդիրներ ունէր, դառնալ Հելէնի ուսուցչուհին։ Ատիկա 49 տարի տեւած բարեկամութեան սկիզբն էր։

Էնն Սալիւանը ժամանեց Քելլըրի տուն 1887-ի Մարտին եւ անմիջապէս սկսաւ ուսուցանել Հելէնին հաղորդակցիլ` բառերը նշաններու միջոցով ափի մէջ հաղորդելով։ Քելլըրը սկիզբէն չէր հասկնար, որ ամէն մէկը ունի իր անուանումը։ Քելլըրի մօտ բեկումնային եղաւ յաջորդ ամիսը, երբ ան հասկցաւ, որ շարժումները, որոնք ուսուցչուհին կ'ընէր Հելէնի ձեռքի ափի մէջ` միաժամանակ միւս ձեռքի վրայ պաղ ջուր լեցնելով, կը նշանակէր «ջուր»։ Այդ օրէն սկսած Հելէնը կը պահանջէր ուսուցչուհիէն իրեն սորվեցնել նորանոր իրերու անուանումներ։

Ձախ աչքի ներընկածութեան պատճառով Հելէնը միշտ կը լուսանկարուէր աջ կողմէն։ Հասուն տարիքին անոր երկու աչքերն ալ փոխարինուեցան ապակեայ ակնագնդերով` «բժշկական եւ գեղեցկագիտական պատճառներով»^[6]:

Կրթութիւն

1888 թ. - ի Մայիսէն Քելլըրը յաճախեց Փերքինսի Կոյրերու Դպրոց։ 1894-ին Հելէնը եւ Էնն Սալիւանը տեղափոխուեցան Նիւ Եորք, որպէսզի Հելէնը յաճախի Ռայթ-Հիւմասոնի խուլերու դպրոց։ 1896-ին անոնք վերադարձան Մասաչուսեթս եւ Հելէնը ընդունուեցաւ Ուեսթոնի քեմպրիճեան իգական դպրոց։ 1900-ին ան ընդունուեցաւ Ռետքլիֆի դպրոց։ Անոր երկրպագու Մարք Թուէնը Հելէնը ներկայացուց «Սթանտարտ Օյլ» ընկերութեան բաժնետէր Հէնրի Ռոճըրսին, որ իր կնոջ հետ միասին վճարեց Հելէնի կրթութեան համար։ 1904-ին 24 տարեկան հասակին Քելլըրը աւարտեց Ռետքլիֆի դպրոցը` դառնալով առաջին կոյր եւ խուլ անձնաւորութիւնը, որ ստացաւ պաքալորէայի աստիճան արուեստի բնագաւառին մէջ։ Ան կը թղթակցէր աւստրիացի փիլիսոփայ եւ մանկավարժ Վիլհելմ Երուսաղէմի հետ, որ առաջիններէն էր, որ բացայայտեց Հելէնի գրական տաղանդը^[7]:

Աղբիւրներ

↑ «Helen Keller FAQ»։ Perkins School for the Blind
↑ Virtual tour of [http://en.wikipedia.org/wiki/Ivy_Green Ivy Green], Helen Keller's birthplace
↑ Nielsen, Kim (2007), «The Southern Ties of Helen Keller», Journal of Southern History 73 (4)
↑ «The Story of My Life, by Helen Keller - discusses Martha Washington»։ Project Gutenberg։ էջ 11։ արտագրուած է՝ 2010 թ․ մարտի 7
↑ Worthington W. Curtis։ A Family Album: Men Who Made the Medical Center (Medical University of South Carolina հրտրկթն․)։ ISBN 978-0-87152-444-7
↑ Herrmann Dorothy։ Helen Keller: A Life։ New York, NY: Knopf։ ISBN 978-0-679-44354-4
↑ Herbert Gantschacher "Back from History! - The correspondence of letters between the Austrian-Jewish philosopher Wilhelm Jerusalem and the American deafblind writer Helen Keller ", Gebärdensache, Vienna 2009, p. 35ff.

Կատեգորիա:Ամերիկացի գրողներ (արւմտ.) Կատեգորիա:Ամերիկացի հասարակական գործիչներ (արւմտ.) Կատեգորիա:Ամերիկացի ուսուցչուհիներ (արւմտ.) Կատեգորիա:27 Յունիսի ծնածներ Կատեգորիա:1 Յունիսի մահացածներ

[1] «Helen Keller FAQ»։ Perkins School for the Blind

[2] Virtual tour of [http://en.wikipedia.org/wiki/Ivy_Green Ivy Green], Helen Keller's birthplace

[Nielsen2007-3] Nielsen, Kim (2007), «The Southern Ties of Helen Keller», Journal of Southern History 73 (4)

[4] «The Story of My Life, by Helen Keller - discusses Martha Washington»։ Project Gutenberg։ էջ 11։ արտագրուած է՝ 2010 թ․ մարտի 7

[5] Worthington W. Curtis։ A Family Album: Men Who Made the Medical Center (Medical University of South Carolina հրտրկթն․)։ ISBN 978-0-87152-444-7

[Herrman-6] Herrmann Dorothy։ Helen Keller: A Life։ New York, NY: Knopf։ ISBN 978-0-679-44354-4

[7] Herbert Gantschacher "Back from History! - The correspondence of letters between the Austrian-Jewish philosopher Wilhelm Jerusalem and the American deafblind writer Helen Keller ", Gebärdensache, Vienna 2009, p. 35ff.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Տող 29. / Տող 29. @@
 | ստորագրութիւն = Helen_keller_signature.svg
 }}
-'''Հելէն Ատամս Քելլըր''' ({{Լեզու en|Helen Adams Keller}}, [[27 Յունիս]] [[1880]], Տասկամբիա - [[1 Յունիս]] [[1968]], [[Իսթըն]]), կոյր եւ խուլ ամերիկացի գրող, հասարակական գործիչ, ուսուցչուհի։ Ան եղած է առաջին կոյր եւ խուլ անձնաւորութիւնը, որ ստացած է պաքալորէայի աստիճան [[արուեստ]]ի բնագաւառին մէջ։<ref>{{cite web| title=Helen Keller FAQ| publisher=[http://en.wikipedia.org/wiki/Perkins_School_for_the_Blind Perkins School for the Blind]| url=http://www.perkins.org/vision-loss/helen-keller/
+'''Հելէն Ատամս Քելլըր''' ({{Լեզու en|Helen Adams Keller}}, [[27 Յունիս]] [[1880]], Տասկամբիա - [[1 Յունիս]] [[1968]], [[Իսթըն]]), կոյր եւ խուլ ամերիկացի գրող, հասարակական գործիչ, ուսուցչուհի։ Ան եղած է առաջին կոյր եւ խուլ անձնաւորութիւնը, որ ստացած է պաքալորէայի աստիճան [[արուեստ]]ի բնագաւառին մէջ<ref>{{cite web| title=Helen Keller FAQ| publisher=[http://en.wikipedia.org/wiki/Perkins_School_for_the_Blind Perkins School for the Blind]| url=http://www.perkins.org/vision-loss/helen-keller/
-}}</ref> Քելլըրի ուսուցչուհի [[Էնն Սալիւան]]ը սորվեցուց աղջնակին հաղորդակցիլ արտաքին աշխարհի հետ։ Այս պատմութիւնը ներկայացուած է հանրայայտ ''[http://en.wikipedia.org/wiki/The_Miracle_Worker The Miracle Worker]'' (''[[Հրաշքներ Գործողը (արեւմտահայերէն)|Հրաշքներ Գործողը]]'') ֆիլմին մէջ։
+}}</ref>: Քելլըրի ուսուցչուհի [[Էնն Սալիւան]]ը սորվեցուց աղջնակին հաղորդակցիլ արտաքին աշխարհի հետ։ Այս պատմութիւնը ներկայացուած է հանրայայտ ''[http://en.wikipedia.org/wiki/The_Miracle_Worker The Miracle Worker]'' (''[[Հրաշքներ Գործողը (արեւմտահայերէն)|Հրաշքներ Գործողը]]'') ֆիլմին մէջ։
 == Վաղ Մանկութիւն ==
 [[Պատկեր:Helen Keller with Anne Sullivan in July 1888.jpg|մինի|Քելլըրը [[Էնն Սալիւան]]ի հետ, Յուլիս 1888]]
-Հելէն Ատամս Քելլըրը ծնած է 27 Յունիս 1880&nbsp;-&nbsp;ին, Տասկումբիայի մէջ ([[Ալապամա]], [[ԱՄՆ (արեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]]), Արթուր եւ Քէյթ Ատամս Քելլըրներու ընտանիքին մէջ։ Անոր ընտանիքը կ'ապրէր Այուի Կրին կալուածքին վրայ<ref>[http://immersiveimagingsolutions.com/helenkeller.html Virtual tour of &#91;http://en.wikipedia.org/wiki/Ivy_Green Ivy Green&#93;, Helen Keller's birthplace]</ref>, որ կառուցած էր Հելէնի պապը տասնամեակներ առաջ։<ref name="Nielsen2007">{{Citation| title = The Southern Ties of Helen Keller| year = 2007 | author = Nielsen, Kim| journal = Journal of Southern History | volume=73 | issue=4}}</ref>։
+Հելէն Ատամս Քելլըրը ծնած է 27 Յունիս 1880&nbsp;-&nbsp;ին, Տասկումբիայի մէջ ([[Ալապամա]], [[ԱՄՆ (արեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]]), Արթուր եւ Քէյթ Ատամս Քելլըրներու ընտանիքին մէջ։ Անոր ընտանիքը կ'ապրէր Այուի Կրին կալուածքին վրայ<ref>[http://immersiveimagingsolutions.com/helenkeller.html Virtual tour of &#91;http://en.wikipedia.org/wiki/Ivy_Green Ivy Green&#93;, Helen Keller's birthplace]</ref>, որ կառուցած էր Հելէնի պապը տասնամեակներ առաջ<ref name="Nielsen2007">{{Citation| title = The Southern Ties of Helen Keller| year = 2007 | author = Nielsen, Kim| journal = Journal of Southern History | volume=73 | issue=4}}</ref>։
 Հելէն Քելլըրը չէր ծնած կոյր եւ խուլ։ 19 ամսու հասակին ան հիւանդացաւ հիւանդութեամբ մը, որ բժիշկները ախտորոշեցին իբրեւ «ստամոքսի ու գլխուղեղի անօթներու խցանում»։ Ամէնայն հաւանականութեամբ խօսքը [[քութեշ (արեւմտահայերէն)|քութեշ]]ի կամ ալ ուղեղի կարծր թաղանթի բորբոքման ([[մենինժիթ]]) մասին էր։ Հիւանդությունը կարճատեւ էր, սակայն անոր մօտ յառաջացուց կուրութիւն եւ խլութիւն։ Այդ ժամանակ ան քիչ թէ շատ կը հաղորդակցէր վեցամեայ Մարթա Ուաշինկթընի<ref>{{cite web
@@ Տող 42. / Տող 42. @@
 }}</ref> հետ, ոդ ընտանեկան խոհարարի դուստրն էր. Մարթան կը հասկնար Հելէնի նշանները։ Եօթը տարեկան հասակին ան ունէր մօտ 60 նշաններ, որոնց օգնութեամբ կը հաղորդակցէր իր ընտանիքի անդամներուն հետ։
--ին, անոր մայրը, ոգեշնչուած ''[[Չարլզ Տիքընս]]ի'' ''[[Ամերիկեան պատմութիւններ]]'' ստեղծագործութեան կերպարներէն մէկով` Լաուրա Պրիտմանով, որ նոյնպէս խուլուհամր էր, սակայն յաջողութեամբ ստացած էր կրթութիւն, Հելէնին հօր ուղեկցութեամբ ուղարկեց ԼՕՌ մասնագետ, բժիշկ Ճուլիան Քիսոլմի մօտ։<ref>{{Cite book
+-ին, անոր մայրը, ոգեշնչուած ''[[Չարլզ Տիքընս]]ի'' ''[[Ամերիկեան պատմութիւններ]]'' ստեղծագործութեան կերպարներէն մէկով` Լաուրա Պրիտմանով, որ նոյնպէս խուլուհամր էր, սակայն յաջողութեամբ ստացած էր կրթութիւն, Հելէնին հօր ուղեկցութեամբ ուղարկեց ԼՕՌ մասնագետ, բժիշկ Ճուլիան Քիսոլմի մօտ<ref>{{Cite book
 | last = Worthington | first = W. Curtis
 | title = A Family Album: Men Who Made the Medical Center
 | url=http://www.muschealth.com/about_us/history/chislom.htm
 | edition = Medical University of South Carolina | page=
-| isbn = 978-0-87152-444-7}}</ref> Վերջինս անոնց ծանօթացուց [[Ալեքսանդր Պել]]ի հետ, որ այդ ժամանակ կ'աշխատէր խուլ երեխաներու հետ։ [[Ալեքսանդր Պել|Պելը]] խորհուրդ տուաւ դիմել Փերքինսի կոյրերու դպրոց (Հարաւային Պոսթոն, [[Պոսթոն]], [[Մասաչուսեթս (արեւմտահայերէն)|Մասաչուսեթս]]), ուր կրթութիւն ստացած էր նաեւ Լաուրա Պրիտմանը։ Մայքլ Անականոսը` դպրոցի տնօրէնը, խնդրեց դպրոցի շրջանաւարտ, քսանամեա [[Էնն Սալիւան]]ին, որ նոյնպէս տեսողութեան հետ խնդիրներ ունէր, դառնալ Հելէնի ուսուցչուհին։ Ատիկա 49 տարի տեւած բարեկամութեան սկիզբն էր։
+| isbn = 978-0-87152-444-7}}</ref>: Վերջինս անոնց ծանօթացուց [[Ալեքսանդր Պել]]ի հետ, որ այդ ժամանակ կ'աշխատէր խուլ երեխաներու հետ։ [[Ալեքսանդր Պել|Պելը]] խորհուրդ տուաւ դիմել Փերքինսի կոյրերու դպրոց (Հարաւային Պոսթոն, [[Պոսթոն]], [[Մասաչուսեթս (արեւմտահայերէն)|Մասաչուսեթս]]), ուր կրթութիւն ստացած էր նաեւ Լաուրա Պրիտմանը։ Մայքլ Անականոսը` դպրոցի տնօրէնը, խնդրեց դպրոցի շրջանաւարտ, քսանամեա [[Էնն Սալիւան]]ին, որ նոյնպէս տեսողութեան հետ խնդիրներ ունէր, դառնալ Հելէնի ուսուցչուհին։ Ատիկա 49 տարի տեւած բարեկամութեան սկիզբն էր։
 [[Էնն Սալիւան]]ը ժամանեց Քելլըրի տուն 1887-ի Մարտին եւ անմիջապէս սկսաւ ուսուցանել Հելէնին հաղորդակցիլ` բառերը նշաններու միջոցով ափի մէջ հաղորդելով։ Քելլըրը սկիզբէն չէր հասկնար, որ ամէն մէկը ունի իր անուանումը։ Քելլըրի մօտ բեկումնային եղաւ յաջորդ ամիսը, երբ ան հասկցաւ, որ շարժումները, որոնք ուսուցչուհին կ'ընէր Հելէնի ձեռքի ափի մէջ` միաժամանակ միւս ձեռքի վրայ պաղ ջուր լեցնելով, կը նշանակէր «ջուր»։ Այդ օրէն սկսած Հելէնը կը պահանջէր ուսուցչուհիէն իրեն սորվեցնել նորանոր իրերու անուանումներ։
-Ձախ աչքի ներընկածութեան պատճառով Հելէնը միշտ կը լուսանկարուէր աջ կողմէն։ Հասուն տարիքին անոր երկու աչքերն ալ փոխարինուեցան ապակեայ ակնագնդերով` «բժշկական եւ գեղեցկագիտական պատճառներով»։<ref name="Herrman">{{Cite book
+Ձախ աչքի ներընկածութեան պատճառով Հելէնը միշտ կը լուսանկարուէր աջ կողմէն։ Հասուն տարիքին անոր երկու աչքերն ալ փոխարինուեցան ապակեայ ակնագնդերով` «բժշկական եւ գեղեցկագիտական պատճառներով»<ref name="Herrman">{{Cite book
 | last = Herrmann | first = Dorothy
 | title = Helen Keller: A Life | publisher=Knopf
-| location = New York, NY | isbn = 978-0-679-44354-4}}</ref>
+| location = New York, NY | isbn = 978-0-679-44354-4}}</ref>:
 == Կրթութիւն ==
-թ.&nbsp;-&nbsp;ի Մայիսէն Քելլըրը յաճախեց [[Փերքինսի Կոյրերու Դպրոց]]։ 1894-ին Հելէնը եւ Էնն Սալիւանը տեղափոխուեցան Նիւ Եորք, որպէսզի Հելէնը յաճախի Ռայթ-Հիւմասոնի խուլերու դպրոց։ 1896-ին անոնք վերադարձան Մասաչուսեթս եւ Հելէնը ընդունուեցաւ Ուեսթոնի քեմպրիճեան իգական դպրոց։ 1900-ին ան ընդունուեցաւ Ռետքլիֆի դպրոց։ Անոր երկրպագու [[Մարք Թուէն]]ը Հելէնը ներկայացուց «Սթանտարտ Օյլ» ընկերութեան բաժնետէր Հէնրի Ռոճըրսին, որ իր կնոջ հետ միասին վճարեց Հելէնի կրթութեան համար։ 1904-ին 24 տարեկան հասակին Քելլըրը աւարտեց Ռետքլիֆի դպրոցը` դառնալով առաջին կոյր եւ խուլ անձնաւորութիւնը, որ ստացաւ պաքալորէայի աստիճան արուեստի բնագաւառին մէջ։ Ան կը թղթակցէր աւստրիացի փիլիսոփայ եւ մանկավարժ Վիլհելմ Երուսաղէմի հետ, որ առաջիններէն էր, որ բացայայտեց Հելէնի գրական տաղանդը։<ref>[[Herbert Gantschacher]] "Back from History! - The correspondence of letters between the Austrian-Jewish philosopher Wilhelm Jerusalem and the American deafblind writer Helen Keller ", Gebärdensache, Vienna 2009, p. 35ff.</ref>
+թ.&nbsp;-&nbsp;ի Մայիսէն Քելլըրը յաճախեց [[Փերքինսի Կոյրերու Դպրոց]]։ 1894-ին Հելէնը եւ Էնն Սալիւանը տեղափոխուեցան Նիւ Եորք, որպէսզի Հելէնը յաճախի Ռայթ-Հիւմասոնի խուլերու դպրոց։ 1896-ին անոնք վերադարձան Մասաչուսեթս եւ Հելէնը ընդունուեցաւ Ուեսթոնի քեմպրիճեան իգական դպրոց։ 1900-ին ան ընդունուեցաւ Ռետքլիֆի դպրոց։ Անոր երկրպագու [[Մարք Թուէն]]ը Հելէնը ներկայացուց «Սթանտարտ Օյլ» ընկերութեան բաժնետէր Հէնրի Ռոճըրսին, որ իր կնոջ հետ միասին վճարեց Հելէնի կրթութեան համար։ 1904-ին 24 տարեկան հասակին Քելլըրը աւարտեց Ռետքլիֆի դպրոցը` դառնալով առաջին կոյր եւ խուլ անձնաւորութիւնը, որ ստացաւ պաքալորէայի աստիճան արուեստի բնագաւառին մէջ։ Ան կը թղթակցէր աւստրիացի փիլիսոփայ եւ մանկավարժ Վիլհելմ Երուսաղէմի հետ, որ առաջիններէն էր, որ բացայայտեց Հելէնի գրական տաղանդը<ref>[[Herbert Gantschacher]] "Back from History! - The correspondence of letters between the Austrian-Jewish philosopher Wilhelm Jerusalem and the American deafblind writer Helen Keller ", Gebärdensache, Vienna 2009, p. 35ff.</ref>:
 == Աղբիւրներ ==