Կրիաներ

Կրիաներ (լատիներէն՝ Testudines, անգլերէն՝ turtle), սողուններու դասին պատկանող զրահաւոր ցամաքային եւ ջրային կենդանիներ։ Տարածուած են՝ գրեթէ, երկրագունդի բոլոր տարածաշրջաններու մէջ։ Յայտնի է, որ կրիաները գոյութիւն ունեցեր են 220 միլիոն տարի առաջ եւ կը հանդիսանան սողուններու դասին ամենահին խումբը, աւելի հին, քան մողէզներու, օձերու կամ կոկորդիլոսներու խումբերը։

Կրիաները կը սերին ցամաքային հնագոյն, անհետացած սողուններու մէկ ճիւղէն՝ կատիլոզավրերից։ Դարաւոր զարգացման ընթացքին, անոնցմէ շատերը՝ աստիճանաբար, ընտելացած են անուշահամ ջուրերուն ու ծովերուն մէջ ապրելու պայմաններուն։ Այժմ յայտնի է կրիաներու 210 տեսակ, որոնցմէ երեքը` միջերկրածովեան, կասպիական եւ ճահճային կրիաները, զորս կը հանդիպինք Հայաստանի տարածքին։

Կրիաները երկարակեաց կենդանիներ են։ Առանձին տեսակներու կեանքի տեւողութիւնը կը հասկնի մինչեւ 120 տարի։ Ամենաերկարակեացները, կրնան ապրիլ մինչեւ 170 տարի։

Սնունդը

Կրիաներուն սնունդը մեծապէս կախուած է այն միջավայրէն, ուր կ՛ապրին։ Ցամաքային և ծովային կրիաները առաւելապէս բուսակեր են, բայց ծովային կրիաները երբեմն նաեւ ձուկ կ՛որսան։ Անոնք նոյնիսկ կ՛ուտեն սպունգներ եւ այլ փափկամարմիններ։ Կրիաները ունին նաեւ քանի մը ամիս անօթի մնալու կարողութիւնը։