«Արուսեակ (մոլորակ)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
No edit summary |
|||
| Տող 44. | Տող 44. | ||
|title=Հրաբխային աշխարհները. Հետազոտելով Արեգակնային համակարգի հրաբուխները|publisher=Սփրինգեր|year=2004 |
|title=Հրաբխային աշխարհները. Հետազոտելով Արեգակնային համակարգի հրաբուխները|publisher=Սփրինգեր|year=2004 |
||
|isbn=3-540-00431-9|page=61}}</ref>։ Վեներայի տրամագիծը կը կազմէ 12,092 Ք.մ. (միայն 650 Ք.մ.-ով փոքր, քան Երկրինը), իսկ անոր զանգուածը կը կազմէ Երկրի զանգուածին 81,5% (4,87{{e|24}}Ք.կ.)։ Վեներայի մակերեւոյթին վրայ պայմանները արմատապէս կը տարբերին Երկրի պայմաններէն, անոր խիտ [[ածխաթթու կազ]]ով հարուստ [[մթնոլորտ]]ին պատճառով։ Վեներայի մթնոլորտին մեծ մասը կը կազմէ ածխաթթու կազը՝ 96.5%, իսկ մնացած մասին մեծամասնութիւնը կը կազմէ [[ազոտ]]ը՝ 3.5%<ref>{{cite web |url= http://www.daviddarling.info/encyclopedia/V/Venusatmos.html|title=Վեներայի մթնոլորտը |
|isbn=3-540-00431-9|page=61}}</ref>։ Վեներայի տրամագիծը կը կազմէ 12,092 Ք.մ. (միայն 650 Ք.մ.-ով փոքր, քան Երկրինը), իսկ անոր զանգուածը կը կազմէ Երկրի զանգուածին 81,5% (4,87{{e|24}}Ք.կ.)։ Վեներայի մակերեւոյթին վրայ պայմանները արմատապէս կը տարբերին Երկրի պայմաններէն, անոր խիտ [[ածխաթթու կազ]]ով հարուստ [[մթնոլորտ]]ին պատճառով։ Վեներայի մթնոլորտին մեծ մասը կը կազմէ ածխաթթու կազը՝ 96.5%, իսկ մնացած մասին մեծամասնութիւնը կը կազմէ [[ազոտ]]ը՝ 3.5%<ref>{{cite web |url= http://www.daviddarling.info/encyclopedia/V/Venusatmos.html|title=Վեներայի մթնոլորտը |
||
|work=Աստղակենսաբանության հանրագիտարան, Աստղագիտություն և տիեզերական թռիչք|accessdate=2007 թ․ ապրիլի 29}}</ref>։ Վեներայի միջին խտութիւնը կը կազմէ 5,24 գ/սմ³<ref name="surdin" />։ Մակերեւոյթին մօտ ազատ անկման արագացումը կը կազմէ 8,87 մ/վ², իսկ [[երկրորդ տիեզերական արագութիւնը]]՝ 10,46 Ք.մ./վ։ |
|work=Աստղակենսաբանության հանրագիտարան, Աստղագիտություն և տիեզերական թռիչք|accessdate=2007 թ․ ապրիլի 29}}</ref>։ Վեներայի միջին խտութիւնը կը կազմէ 5,24 գ/սմ³<ref name="surdin">{{cite book |
||
|title = Արեգակնային համակարգ |
|||
|author = Վ. Գ. Սուրդին |
|||
|place = Մոսկվա |
|||
|publisher = Ֆիզմաթլիտ |
|||
|year = 2008 |
|||
|page = 126 |
|||
|pages = 400 |
|||
|isbn=978-5-9221-0989-5 |
|||
}}</ref>։ Մակերեւոյթին մօտ ազատ անկման արագացումը կը կազմէ 8,87 մ/վ², իսկ [[երկրորդ տիեզերական արագութիւնը]]՝ 10,46 Ք.մ./վ։ |
|||
== Ծանօթագրութիւններ == |
== Ծանօթագրութիւններ == |
||
06:45, 29 Մարտ 2017-ի տարբերակ
Վեներա, կամ Արուսեակ (լատիներէն՝ Venus), (այլ հայերէն անուանումներ՝ Լուսաբեր, Աստղիկ, Այգաբեր, Այգաստղ, Գիշերավար, Լուսաստղ, Առաւօտեան աստղ, Երեկոյեան աստղ), Արեգակնային համակարգերկրորդ մոլորակն է։ Պտոյտի պարբերութիւնը 224,7[1] երկրային օր։ Մոլորակը իր լատիներէն, անունը ստացած է Վեներա աստուածուհիին անունով, սիրոյ աստուածուհին Հռովմէական դիցաբանութեան մէջ:
Վեներան Երկիր (արեւմտահայերէն) երկնակամարին վրայ երեւցող մարմիններէն պայծառութեամբ երրորդն է Արեւ-էն եւ [[Լուսին (արեւմտահայերէն)]]էն ետք, անոր տեսանելի աստղային մեծութիւնը կը հասնի −4,6 բաւարար պայծառ, որպէսզի ստուերներ ստեղծէ[2]։ Քանի որ Վեներան աւելի մօտ կը գտնուի Արեւին, քան Երկիրը, անիկա երկնակամարէն երբեք չի հեռանար Արեւէն աւելի քան 47,8(երկրի մակերեւոյթէն դիտողին համար)։ Իր առաւելագոյն լուսատուութիւնը կը հասնի արեւածագէն անմիջապէս առաջ կամ որոշ ժամանակ արեւամուտէն ետք, ուրկէ կը ծագին Առաւօտեան եւ Երեկոյեան աստղ անուանումները։
Վեներան կը դասակարգուի որպէս Երկրային խումբի մոլորակ, եւ երբեմն զայն կ'անուանեն «Երկրի քոյր», քանի որ երկու մոլորակները իրարու նման են չափերով, ձգողութեան ուժով եւ կազմութեամբ։ Սակայն պայմանները այս երկու մոլորակներուն վրայ չափազանց տարբեր են։ Վեներայի մակերեւոյթը թաքնուած է չափազանց խիտ ծծմբաթթու ամպ երով, որոնք ունին բարձր արտացոլման գործակից, որ հնարաւորութիւն չի տար տեսնելու մակերևոյթը տեսանելի լուսապատկերէն (սակայն Վեներայի մթնոլորտը թափանցիկ է «ռատիօալիքներ»ու համար, որոնց միջոցով ալ կը հետազօտուի մոլորակին մակերեւոյթը)։
Վեներան ունի ամէնէն խիտ մթնոլորտը, որ գլխաւորաբար բաղկացած է ածխաթթու կազէ։ Ատիկա կը բացատրուի անով, որ Վեներայի վրայ կեանք գոյութիւն չունի, որ կրնայ զայն վերամշակել կենսազանգուածի։
Խորքին մէջ անցեալին, ինչպէս կ'ենթադրուի , Վեներան այնքան տաքցած է, որ երկրայինի նման ովկիանոսները, որոնք կ'ենթադրուին որ այնտեղ կային[3], ամբողջութեամբ գոլորշիացած են երբ ջերմաստիճանը աճած է ջերմոցային ազդեցութեան հետեւանքով[4], իրենց ետեւ երկարելով անապատային տեսարան մը՝ բազմաթիւ ժայռերով։ Տեսութիւններէն մէկը կ'ենթադրէ, որ ջրային գոլորշին մագնիսական թոյլ դաշտի պատճառով այնքան բարձրացած է , որ քշուած է Արեգակնային քամիին կողմէ միջմոլորակային միջավայր[5]։
Մթնոլորտային ճնշումը Վեներայի մակերեւոյթին 92 անգամ մեծ է, քան Երկիրինը։ Մանրամասն մակերեւոյթի հեռահար քարտէսագրումը կատարուած է վերջին 22 տարուան ընթացքին, մասնաւորապէս «Մագելան» ծրագիրի շրջանակներուն մէջ։ Վեներայի մակերեւոյթը կը կրէ վառ արտայայտուած հրաբխային գործունէութեան հետքեր, իսկ մթնոլորտը կը պարունակէ մեծ քանակով ծծումբ։ Որոշ փորձագէտներ կը կարծեն, որ հրաբխային գործունէութիւնը Վեներայի վրայ կը շարունակուի մինչեւ այսօր։ Սակայն այս պնդման բացայայտ ապացոյցներ չկան, քանի որ ոչ մէկ հրաբխային խորխորատներու մէջ չէ նկատուած լավային հոսանքներ։ Զարմանալիօրէն քիչ քանակի հարուածային խառնարանները կը փաստեն մոլորակի մակերեւոյթի երիտասարդ ըլլալուն մասին, անիկա ունի մօտաւորապէս 500 միլիոն տարուան պատմութիւն։ Վեներայի վրայ չէ նկատուած նաեւ յօրինուածական աշխոյժութիւն, թերեւս այդ պատճառով է, որ մոլորակին կեղեւը առանց ջուրի է, որ մակերեւոյթին կպչունութիւն կու տայ եւ շարժունութիւն չ'ունենար։ Նոյնպէս կ'ենթադրուի, որ Վեներան աստիճանաբար կը կորսնցնէ ներքին բարձր ջերմաստիճանը։
Վեներան միակն է Արեգակնային համակարգի ութ մոլորակներէն, որ անուանուած է աստուածուհիին անունով։
Հիմնական տուեալներ
Վեներայէն Արեւ ինկած միջին հեռաւորութիւնն է 108 միլիոն Ք.մ. (0,723 ա. մ.)։ Վեներայէն Երկիր հեռաւորութիւնը կը փոխուի 40-էն 259 միլիոն Ք.մ. միջակայքին մէջ[6]։ Անոր ուղեծիրը շատ մօտ է շրջանաձեւին, արտակեդրոնութիւնը կը կազմէ ընդամէնը 0,0068։ Անոր պտոյտի պարբերութիւնը Արեգակին շուրջ կը կազմէ 224,7 երկրային օր, միջին ուղեծրային արագութիւնը 35 Ք.մ./վ։ Ուղեծիրի թեքումը խաւարածիրի հարթութեան հաւասար է 3,4°։
Վեներան կը պտտի իր առանցքին շուրջ 2° շեղումով ուղեծիրի հարթութեան ուղղահայեաց, արեւելքէն արեւմուտք ուղղութեամբ, այսինքն մոլորակներու մեծամասնութեան պտոյտի ուղղութեան հակառակ։ Առանցքին շուրջ մէկ պտոյտը Վեներան կը կատարէ 243,02 երկրային օրուա ընթացքին։ Մոլորակին արեւային օրը կը կազմէ 116,8 երկրային օր։ Հետաքրքրական է, որ Երկրին հանդէպ Վեներան մէկ պտոյտ կը կատարէ իր առանցքին շուրջ 146 օրուան ընթացքին։
Վեներան մէկն է չորս երկրային խումբի մոլորակներէն, այսինքն անիկա կը նմանի Երկիրին, եւ ունի ժայռային մարմին։ Չափերով և զանգուածով անիկա շատ մօտ է Երկիրին, եւ յաճախ զայն կ'անուանեն Երկիրի "քոյր" կամ "երկուորեակ"[7]։ Վեներայի տրամագիծը կը կազմէ 12,092 Ք.մ. (միայն 650 Ք.մ.-ով փոքր, քան Երկրինը), իսկ անոր զանգուածը կը կազմէ Երկրի զանգուածին 81,5% (4,87Կաղապար:EՔ.կ.)։ Վեներայի մակերեւոյթին վրայ պայմանները արմատապէս կը տարբերին Երկրի պայմաններէն, անոր խիտ ածխաթթու կազով հարուստ մթնոլորտին պատճառով։ Վեներայի մթնոլորտին մեծ մասը կը կազմէ ածխաթթու կազը՝ 96.5%, իսկ մնացած մասին մեծամասնութիւնը կը կազմէ ազոտը՝ 3.5%[8]։ Վեներայի միջին խտութիւնը կը կազմէ 5,24 գ/սմ³[9]։ Մակերեւոյթին մօտ ազատ անկման արագացումը կը կազմէ 8,87 մ/վ², իսկ երկրորդ տիեզերական արագութիւնը՝ 10,46 Ք.մ./վ։
Ծանօթագրութիւններ
- ↑ «Վեներա. Փաստեր եւ թիւեր»։ ՆԱՍԱ։ արտագրուած է՝ 2007-04-12
- ↑ Լոուրենս Պիտի (2005)։ «Վեներայի ստուերը»։ արտագրուած է՝ 13 Յունիս 2012
- ↑ Հաշիմոտօ, Գ. Լ.; Ռուս-Սերոտ, Մ.; Սուկիտա, Ս.; Կիլմոր, Մ. Ս.; Քամբ, Լ. Վ.; Քարլսըն, Ռ. Վ.; Պեյնս, Կ. Հ. (2008)։ «Կալիլէոյի մօտ ինֆրակարմիր քարտէսագրման լուսապատկերաչափի տուեալները Վեներայի մասին»։ Գեոֆիզիկական հետազոտությունների ամսագիր, մոլորակներ 113: E00B24։ Bibcode:2008JGRE..11300B24H։ doi:10.1029/2008JE003134
- ↑ Բ. Մ. Յակոսկի, "Երկրային խմբի մոլորակների մթնոլորտները", Բիթի, Պետերսոն և Չայկին (խմբ.), Արեգակնոյին համակարգ 4-րդ հրատարակություն 1999, Սքայ Փաբլիսհինգ քոմփանի (Բոստոն) և Քեմբրիջի համալսարանի հրատարակչություն (Քեմբրիջ), էջեր՝ 175–200
- ↑ «Որսացվել է Արևից եկող քամու կողմից»։ ԵՏԳ (Venus Express)։ 2007-11-28։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2011-08-21-ին։ արտագրուած է՝ 2008-07-12
- ↑ Վեներան, ամէն ինչ տիեզերքի մասին
- ↑ Լոպես, Ռոզալի Մ. Ս.; Գրեգ, Թրեյսի Կ. Պ. (2004)։ Հրաբխային աշխարհները. Հետազոտելով Արեգակնային համակարգի հրաբուխները։ Սփրինգեր։ էջ 61։ ISBN 3-540-00431-9
- ↑ «Վեներայի մթնոլորտը»։ Աստղակենսաբանության հանրագիտարան, Աստղագիտություն և տիեզերական թռիչք։ արտագրուած է՝ 2007 թ․ ապրիլի 29
- ↑ Վ. Գ. Սուրդին (2008)։ Արեգակնային համակարգ։ Մոսկվա: Ֆիզմաթլիտ։ էջ 126 ։ ISBN 978-5-9221-0989-5
Կատեգորիա:Արուսեակ մոլորակ Կատեգորիա:Երկրային խումբի մոլորակներ Կատեգորիա:Արեգակնային համակարգի մոլորակներ