«Վալերի Սարուխանով» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 29. Տող 29.
| ստորագրութիւն =
| ստորագրութիւն =
}}
}}
'''Վալերի Արմենի Սարուխանով''' ([[12 Սեպտեմբեր]] [[1938 թուական|1938]], [[Դաշքենդ]], [[Ուզպեքական ԽՍՀ]] - [[21 Փետրուար]] [[2005 թուական|2005]]), խորհրդային հայ ֆիլմ պատրաստող, բեմավար, երաժշտահան, երկրաբան-նաւաշինարար, գեղազարդիչ, նկարիչ, թատերագիր, ձեւաւորող-բեմադրիչ, փիլիսոփայ, փրոֆեսոր, Լրագրողներու միութեան անդամ, «Հեռատեսիլի այբուբեն» 5 հատորանոց դասագիրքի հեղինակը։<ref>[http://evartist.narod.ru/text/85.htm Саруханов В.А. "АЗБУКА ТЕЛЕВИДЕНИЯ"]</ref>
'''Վալերի Արմենի Սարուխանով''' ([[12 Սեպտեմբեր]] [[1938 թուական|1938]], [[Դաշքենդ]], [[Ուզպեքական ԽՍՀ]] - [[21 Փետրուար]] [[2005 թուական|2005]]), խորհրդային հայ ֆիլմ պատրաստող, բեմավար, երաժշտահան, երկրաբան-նաւաշինարար, գեղազարդիչ, նկարիչ, թատերագիր, ձեւաւորող-բեմադրիչ, փիլիսոփայ, փրոֆեսոր, Լրագրողներու միութեան անդամ, «Հեռատեսիլի այբուբեն» 5 հատորանոց դասագիրքի հեղինակը<ref>[http://evartist.narod.ru/text/85.htm Саруханов В.А. "АЗБУКА ТЕЛЕВИДЕНИЯ"]</ref>:


== Կենսագրութիւն ==
== Կենսագրութիւն ==
Վալերի Սարուխանովը ծնած է [[1938 թուական]]ին Դաշքենդի մէջ, ապրած է [[Սանթ Փիթըրպուրկ]]ի մէջ:
Վալերի Սարուխանովը ծնած է [[1938 թուական]]ին Դաշքենդի մէջ, ապրած է [[Սանթ Փիթըրպուրկ]]ի մէջ:


[[1955 թուական]]ին ոսկիէ մետալով աւարտելով դպրոցն ու կոնսերւաթորիային կից երաժշտական դպրոցի ջութակի բաժինը՝ տեղափոխուեցաւ Լենինկրատ, ուր ընդունուեցաւ [[Լենինկրատի նաւաշինարարական կեդրոն]]ի (ԼՆԻ) կառուցագիտական դպրոց (այժմ՝ Սանթ Փիթըրպուրկի պետական ծովային արհեստագիտական համալսարան)։<ref name="bards">[http://www.bards.ru/archives/author.php?id=1750 Саруханов Валерий Арменович в bards.ru]</ref>
[[1955 թուական]]ին ոսկիէ մետալով աւարտելով դպրոցն ու կոնսերւաթորիային կից երաժշտական դպրոցի ջութակի բաժինը՝ տեղափոխուեցաւ Լենինկրատ, ուր ընդունուեցաւ [[Լենինկրատի նաւաշինարարական կեդրոն]]ի (ԼՆԻ) կառուցագիտական դպրոց (այժմ՝ Սանթ Փիթըրպուրկի պետական ծովային արհեստագիտական համալսարան)<ref name="bards">[http://www.bards.ru/archives/author.php?id=1750 Саруханов Валерий Арменович в bards.ru]</ref>:


Դաշնամուր կը նուագէր եւ հիմնեց Ուսանողական փորձարարական թատրոն, որ ավելի ուշ վերանուանուեցաւ Երիտասարդական հրապարակախօսական թատրոն։ Այս թատրոնէն ալ հնչեցին Սարուխանովի առաջին երգերը։<ref name="կինո"/>
Դաշնամուր կը նուագէր եւ հիմնեց Ուսանողական փորձարարական թատրոն, որ ավելի ուշ վերանուանուեցաւ Երիտասարդական հրապարակախօսական թատրոն։ Այս թատրոնէն ալ հնչեցին Սարուխանովի առաջին երգերը<ref name="կինո"/>:


[[1957 թուական]]ին Վալերին գրեց իր առաջին «Ահա» ({{Լեզու ru|Вот}}) երգը, որ «Իսկ մենք կը հանգստանանք այսպես» ծրագիրի շրջանակներուն մէջ կը կատարուէր [[Լենինկրատի համերգային նուագախումբ]]ի կողմէ՝ [[Անատոլի Պատխեն]]ի ղեկավարութեամբ։ Երգը կը կատարէին նաեւ [[Էլմիրա Ուրազպայեւա]]ն [[Օլեկ Լունտստրեմ]]ի նուագախումբի հետ, [[Ուզպեքիստան]]ի հեռատեսիլի ռատիոյին էստրադային սիմֆոնիկ նուագախումբը՝ Եւկենի Ժիւայեւի գլխաւորութեամբ (Սարուխանովի դասընկերը), այնուհետեւ Լենինկրատի մէջ իրենց երգացանկի մեջ ընդգրկեցին Ա․ Կոպոսովը և Ա․ Սուիստունովը։<ref name="կինո"/>
[[1957 թուական]]ին Վալերին գրեց իր առաջին «Ահա» ({{Լեզու ru|Вот}}) երգը, որ «Իսկ մենք կը հանգստանանք այսպես» ծրագիրի շրջանակներուն մէջ կը կատարուէր [[Լենինկրատի համերգային նուագախումբ]]ի կողմէ՝ [[Անատոլի Պատխեն]]ի ղեկավարութեամբ։ Երգը կը կատարէին նաեւ [[Էլմիրա Ուրազպայեւա]]ն [[Օլեկ Լունտստրեմ]]ի նուագախումբի հետ, [[Ուզպեքիստան]]ի հեռատեսիլի ռատիոյին էստրադային սիմֆոնիկ նուագախումբը՝ Եւկենի Ժիւայեւի գլխաւորութեամբ (Սարուխանովի դասընկերը), այնուհետեւ Լենինկրատի մէջ իրենց երգացանկի մեջ ընդգրկեցին Ա․ Կոպոսովը և Ա․ Սուիստունովը<ref name="կինո"/>:


[[1961 թուական]]ին Վալերին աւարտելով ԼՆԻ-ն՝ կ'ընդունուի ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ [[Վերա Մուխինայ]]ի անուան Լենինկրատի գեղարուեստա-արդիւնաբերական բարձրագոյն ուսումնարանը (ԼԳԱՈՒ), որ հիմնադրուած է [[1876 թուական]]ին [[Աղեքսանտր Բ.]]-ի հրամանով՝ բանկիր եւ արդիւնաբերական պարոն [[Աղեքսանտր Շտիկլից]]ի դրամաշնորհով։ Ուսանելու տարիներուն ընկերոջ՝ [[Վիաչեսլաւ Ֆաթով]]ի հետ, ստեղծեցին [[Իլիա Իլֆ]]ի եւ [[Եւկենի Փետրով]]ի «12 աթոռ» եւ «Ոսկիէ հորթը» վէպերի 120 պատկերներէ կազմուած շարք։<ref name="bards"/>
[[1961 թուական]]ին Վալերին աւարտելով ԼՆԻ-ն՝ կ'ընդունուի ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ [[Վերա Մուխինայ]]ի անուան Լենինկրատի գեղարուեստա-արդիւնաբերական բարձրագոյն ուսումնարանը (ԼԳԱՈՒ), որ հիմնադրուած է [[1876 թուական]]ին [[Աղեքսանտր Բ.]]-ի հրամանով՝ բանկիր եւ արդիւնաբերական պարոն [[Աղեքսանտր Շտիկլից]]ի դրամաշնորհով։ Ուսանելու տարիներուն ընկերոջ՝ [[Վիաչեսլաւ Ֆաթով]]ի հետ, ստեղծեցին [[Իլիա Իլֆ]]ի եւ [[Եւկենի Փետրով]]ի «12 աթոռ» եւ «Ոսկիէ հորթը» վէպերի 120 պատկերներէ կազմուած շարք<ref name="bards"/>:


[[1965 թուական]]ին աւարտեց Վ․ Մուխինայի անուան ԼԳԱՈՒ-ն գծազարդիչի մասնագիտութեամբ, իսկ [[1972]] թուականին՝ [[Սանթ Փիթըրպուրկի թատերարուեստի պետական ակադեմիա]]ն՝ ֆիլմ ձեւաւորողի մասնագիտութեամբ։<ref name="կինո"/>
[[1965 թուական]]ին աւարտեց Վ․ Մուխինայի անուան ԼԳԱՈՒ-ն գծազարդիչի մասնագիտութեամբ, իսկ [[1972]] թուականին՝ [[Սանթ Փիթըրպուրկի թատերարուեստի պետական ակադեմիա]]ն՝ ֆիլմ ձեւաւորողի մասնագիտութեամբ<ref name="կինո"/>:


[[1967 թուական]]ին Լենինկրատի ինքնագործ երգի երկրորդ մրցոյթին Սարուխանովը մրցանակ ստացաւ ''Коммунары не будут рабами (Քոմմունարի նիէ պուտութ րապամի)'' երգի համար (խօսքերու հեղինակ՝ Ե․ Էւտուշենքօ), ինչպէս նաեւ հանդէս եկաւ իր միւս երգերով։<ref name="կինո">[http://kino-teatr.ru/kino/director/sov/35723/bio/ Վալերի Սարուխանովի մասին kino-teatr.ru կայքէջին մէջ]</ref>
[[1967 թուական]]ին Լենինկրատի ինքնագործ երգի երկրորդ մրցոյթին Սարուխանովը մրցանակ ստացաւ ''Коммунары не будут рабами (Քոմմունարի նիէ պուտութ րապամի)'' երգի համար (խօսքերու հեղինակ՝ Ե․ Էւտուշենքօ), ինչպէս նաեւ հանդէս եկաւ իր միւս երգերով<ref name="կինո">[http://kino-teatr.ru/kino/director/sov/35723/bio/ Վալերի Սարուխանովի մասին kino-teatr.ru կայքէջին մէջ]</ref>:


Կոպոսովն ու Սուիստունովը իր երգերը կը կատարէին զուգերգերով եւ առանձին։
Կոպոսովն ու Սուիստունովը իր երգերը կը կատարէին զուգերգերով եւ առանձին։


[[1967 թուական]]ին Վալերին ԼՆԻ-ի մէջ կը ստեղծէ «Կրենատա» համոյթը եւ մինչեւ [[1979 թուական]]ը կը հանդիսանար անոր գեղարուեստական ղեկավարը։ 1967-[[1979 թուական]]ներուն համոյթը երկրի տարբեր քաղաքներուն մէջ հանդէս կու գայ շուրջ 1500 համերգային ծրագիրով, որոնք կը ձայնագրուէին ռադիոյիով եւ հեռատեսիլով, կը դառնայ շարք մը մրցոյթներու եւ փառատօններու դափնեկիր։ [[1971 թուական]]ին համոյթը մասնակցեցաւ Ուսանողական թատրոններու միջազգային փառատօնին [[Լիուպլին]] քաղաքին մէջ, [[1973 թուական]]ին՝ [[Պերլին]]ի մէջ կայացած Ուսանողական եւ երիտասարդական համաշխարհային փառատօնին։<ref name="bio">[http://www.biografija.ru/biography/sarukhanov-valerij-armenovich.htm Саруханов Валерий Арменович]</ref>
[[1967 թուական]]ին Վալերին ԼՆԻ-ի մէջ կը ստեղծէ «Կրենատա» համոյթը եւ մինչեւ [[1979 թուական]]ը կը հանդիսանար անոր գեղարուեստական ղեկավարը։ 1967-[[1979 թուական]]ներուն համոյթը երկրի տարբեր քաղաքներուն մէջ հանդէս կու գայ շուրջ 1500 համերգային ծրագիրով, որոնք կը ձայնագրուէին ռադիոյիով եւ հեռատեսիլով, կը դառնայ շարք մը մրցոյթներու եւ փառատօններու դափնեկիր։ [[1971 թուական]]ին համոյթը մասնակցեցաւ Ուսանողական թատրոններու միջազգային փառատօնին [[Լիուպլին]] քաղաքին մէջ, [[1973 թուական]]ին՝ [[Պերլին]]ի մէջ կայացած Ուսանողական եւ երիտասարդական համաշխարհային փառատօնին<ref name="bio">[http://www.biografija.ru/biography/sarukhanov-valerij-armenovich.htm Саруханов Валерий Арменович]</ref>:


[[1965 թուական|1965]]-[[1973 թուական]]ներուն կը ղեկավարէր [[Նեւա]]յի վրայ գտնուող արդիւնաբերական գծազարումի տարրալուծարանհ, այնուհետեւ կ'անցնի մանկավարժական աշխատանքի։<ref name="bio"/>
[[1965 թուական|1965]]-[[1973 թուական]]ներուն կը ղեկավարէր [[Նեւա]]յի վրայ գտնուող արդիւնաբերական գծազարումի տարրալուծարանհ, այնուհետեւ կ'անցնի մանկավարժական աշխատանքի<ref name="bio"/>:


[[1991 թուական|1991]]-[[1992 թուական]]ներուն Վալերի Սարուխանովը «Փիթըրպուրկ» հեռատիլ-ռատիօ-ընկերութեան գլխաւոր ձեւաւորողն էր։<ref name="bio"/>
[[1991 թուական|1991]]-[[1992 թուական]]ներուն Վալերի Սարուխանովը «Փիթըրպուրկ» հեռատիլ-ռատիօ-ընկերութեան գլխաւոր ձեւաւորողն էր<ref name="bio"/>:


[[1992 թուական]]էն՝ [[Սանթ Փիթըրպուրկի շարժապատկերի եւ հեռատեսիլի կեդրոն]]ի հեռատեսիլի արուեստի ամպիոնի փրոֆեսոր։
[[1992 թուական]]էն՝ [[Սանթ Փիթըրպուրկի շարժապատկերի եւ հեռատեսիլի կեդրոն]]ի հեռատեսիլի արուեստի ամպիոնի փրոֆեսոր։


Աւելի քան 30 տարի հեռատեսիլի մէջ աշխատած է որպէս բեմավար, ձեւաւորող եւ երաժշտահան, ստեղծած է մօտ 100 խաղարկային, գեղարուեստական բեմադրութիւններ (հեքիաթներ, ներկայացումներ, ֆիլմեր)։ Կոպոսովի հետ Սարուխանովի երաժշտութեան հիման վրայ հեքիաթներու եւ ներկայացումներու համար ձայնագրած են մօտ 200 երգ։ Հեղինակ է շատ գիրքերու, մշակոյթի եւ արուեստի վերաբերեալ յօդուածներու։<ref name="bards"/>
Աւելի քան 30 տարի հեռատեսիլի մէջ աշխատած է որպէս բեմավար, ձեւաւորող եւ երաժշտահան, ստեղծած է մօտ 100 խաղարկային, գեղարուեստական բեմադրութիւններ (հեքիաթներ, ներկայացումներ, ֆիլմեր)։ Կոպոսովի հետ Սարուխանովի երաժշտութեան հիման վրայ հեքիաթներու եւ ներկայացումներու համար ձայնագրած են մօտ 200 երգ։ Հեղինակ է շատ գիրքերու, մշակոյթի եւ արուեստի վերաբերեալ յօդուածներու<ref name="bards"/>:


== Ստեղծագործութիւններ ==
== Ստեղծագործութիւններ ==

14:52, 28 Նոյեմբեր 2018-ի տարբերակ

Կաղապար:ԱՀ

Կաղապար:Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն) Վալերի Արմենի Սարուխանով (12 Սեպտեմբեր 1938, Դաշքենդ, Ուզպեքական ԽՍՀ - 21 Փետրուար 2005), խորհրդային հայ ֆիլմ պատրաստող, բեմավար, երաժշտահան, երկրաբան-նաւաշինարար, գեղազարդիչ, նկարիչ, թատերագիր, ձեւաւորող-բեմադրիչ, փիլիսոփայ, փրոֆեսոր, Լրագրողներու միութեան անդամ, «Հեռատեսիլի այբուբեն» 5 հատորանոց դասագիրքի հեղինակը[1]:

Կենսագրութիւն

Վալերի Սարուխանովը ծնած է 1938 թուականին Դաշքենդի մէջ, ապրած է Սանթ Փիթըրպուրկի մէջ:

1955 թուականին ոսկիէ մետալով աւարտելով դպրոցն ու կոնսերւաթորիային կից երաժշտական դպրոցի ջութակի բաժինը՝ տեղափոխուեցաւ Լենինկրատ, ուր ընդունուեցաւ Լենինկրատի նաւաշինարարական կեդրոնի (ԼՆԻ) կառուցագիտական դպրոց (այժմ՝ Սանթ Փիթըրպուրկի պետական ծովային արհեստագիտական համալսարան)[2]:

Դաշնամուր կը նուագէր եւ հիմնեց Ուսանողական փորձարարական թատրոն, որ ավելի ուշ վերանուանուեցաւ Երիտասարդական հրապարակախօսական թատրոն։ Այս թատրոնէն ալ հնչեցին Սարուխանովի առաջին երգերը[3]:

1957 թուականին Վալերին գրեց իր առաջին «Ահա» (Կաղապար:Լեզու ru) երգը, որ «Իսկ մենք կը հանգստանանք այսպես» ծրագիրի շրջանակներուն մէջ կը կատարուէր Լենինկրատի համերգային նուագախումբի կողմէ՝ Անատոլի Պատխենի ղեկավարութեամբ։ Երգը կը կատարէին նաեւ Էլմիրա Ուրազպայեւան Օլեկ Լունտստրեմի նուագախումբի հետ, Ուզպեքիստանի հեռատեսիլի ռատիոյին էստրադային սիմֆոնիկ նուագախումբը՝ Եւկենի Ժիւայեւի գլխաւորութեամբ (Սարուխանովի դասընկերը), այնուհետեւ Լենինկրատի մէջ իրենց երգացանկի մեջ ընդգրկեցին Ա․ Կոպոսովը և Ա․ Սուիստունովը[3]:

1961 թուականին Վալերին աւարտելով ԼՆԻ-ն՝ կ'ընդունուի ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ Վերա Մուխինայի անուան Լենինկրատի գեղարուեստա-արդիւնաբերական բարձրագոյն ուսումնարանը (ԼԳԱՈՒ), որ հիմնադրուած է 1876 թուականին Աղեքսանտր Բ.-ի հրամանով՝ բանկիր եւ արդիւնաբերական պարոն Աղեքսանտր Շտիկլիցի դրամաշնորհով։ Ուսանելու տարիներուն ընկերոջ՝ Վիաչեսլաւ Ֆաթովի հետ, ստեղծեցին Իլիա Իլֆի եւ Եւկենի Փետրովի «12 աթոռ» եւ «Ոսկիէ հորթը» վէպերի 120 պատկերներէ կազմուած շարք[2]:

1965 թուականին աւարտեց Վ․ Մուխինայի անուան ԼԳԱՈՒ-ն գծազարդիչի մասնագիտութեամբ, իսկ 1972 թուականին՝ Սանթ Փիթըրպուրկի թատերարուեստի պետական ակադեմիան՝ ֆիլմ ձեւաւորողի մասնագիտութեամբ[3]:

1967 թուականին Լենինկրատի ինքնագործ երգի երկրորդ մրցոյթին Սարուխանովը մրցանակ ստացաւ Коммунары не будут рабами (Քոմմունարի նիէ պուտութ րապամի) երգի համար (խօսքերու հեղինակ՝ Ե․ Էւտուշենքօ), ինչպէս նաեւ հանդէս եկաւ իր միւս երգերով[3]:

Կոպոսովն ու Սուիստունովը իր երգերը կը կատարէին զուգերգերով եւ առանձին։

1967 թուականին Վալերին ԼՆԻ-ի մէջ կը ստեղծէ «Կրենատա» համոյթը եւ մինչեւ 1979 թուականը կը հանդիսանար անոր գեղարուեստական ղեկավարը։ 1967-1979 թուականներուն համոյթը երկրի տարբեր քաղաքներուն մէջ հանդէս կու գայ շուրջ 1500 համերգային ծրագիրով, որոնք կը ձայնագրուէին ռադիոյիով եւ հեռատեսիլով, կը դառնայ շարք մը մրցոյթներու եւ փառատօններու դափնեկիր։ 1971 թուականին համոյթը մասնակցեցաւ Ուսանողական թատրոններու միջազգային փառատօնին Լիուպլին քաղաքին մէջ, 1973 թուականին՝ Պերլինի մէջ կայացած Ուսանողական եւ երիտասարդական համաշխարհային փառատօնին[4]:

1965-1973 թուականներուն կը ղեկավարէր Նեւայի վրայ գտնուող արդիւնաբերական գծազարումի տարրալուծարանհ, այնուհետեւ կ'անցնի մանկավարժական աշխատանքի[4]:

1991-1992 թուականներուն Վալերի Սարուխանովը «Փիթըրպուրկ» հեռատիլ-ռատիօ-ընկերութեան գլխաւոր ձեւաւորողն էր[4]:

1992 թուականէն՝ Սանթ Փիթըրպուրկի շարժապատկերի եւ հեռատեսիլի կեդրոնի հեռատեսիլի արուեստի ամպիոնի փրոֆեսոր։

Աւելի քան 30 տարի հեռատեսիլի մէջ աշխատած է որպէս բեմավար, ձեւաւորող եւ երաժշտահան, ստեղծած է մօտ 100 խաղարկային, գեղարուեստական բեմադրութիւններ (հեքիաթներ, ներկայացումներ, ֆիլմեր)։ Կոպոսովի հետ Սարուխանովի երաժշտութեան հիման վրայ հեքիաթներու եւ ներկայացումներու համար ձայնագրած են մօտ 200 երգ։ Հեղինակ է շատ գիրքերու, մշակոյթի եւ արուեստի վերաբերեալ յօդուածներու[2]:

Ստեղծագործութիւններ

  • Чего не может ЭВМ? / А. П. Ляликов, В. А. Саруханов, 174, с. ил. 21 см, Л. Машиностроение Ленингр. отд-ние 1989
  • Режиссура клубных массовых мероприятий ։ Учеб. пособие / [В. А. Саруханов], 96 с. 20 см, 2-е изд., перераб. Л. ВПШК 1983
  • Рабочая агитбригада ։ От "Живых газет" до агит.-худож. коллективов наших дней. Вопр. драматургии и режиссуры / В. А. Саруханов, 151 с. 16 см., М. Профиздат 1982
  • Были и сказки телевидения / В. А. Саруханов, 126, с. ил. 20 см, Минск Навука i технiка 1990

Ֆիլմագրութիւն

Ձեւաւորող եւ Բեմավար

Տարեթիվ Ֆիլմ
1994 Խլահաւ
1991 Սքանտալային պատահար
1987 Կապոյտ նետի ճամբորդութիւնը
1982 Ամանորի նախօրէին կամ Ամէն ինչ հնարաւոր է
1978 Златовласка
1978 Կախարդական կենդանիները

Ծանօթագրութիւններ

Արտաքին յղումներ


Կատեգորիա:12 Սեպտեմբերի ծնածներ Կատեգորիա:1938 ծնունդներ (արւմտ․) Կատեգորիա:Դաշքենդ ծնածներ Կատեգորիա:21 Փետրուարի մահացածներ Կատեգորիա:2005 մահեր (արւմտ․) Կատեգորիա:Հայ ֆիլմ պատրաստողներ Կատեգորիա:Հայ երաժշտահաններ Կատեգորիա:Հայ նկարիչներ (արւմտ․)