«Շահան Ռ. Պէրպէրեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
→top: Սկսած եմ խմբագրել գրութիւնը եւ սրբագրել լեզուական սխալները։ |
|||
Տող 29. | Տող 29. | ||
| ստորագրութիւն = |
| ստորագրութիւն = |
||
}} |
}} |
||
'''Շահան Պէրպէրեան''' ([[1 Յունուար]], [[1891]] |
'''Շահան Պէրպէրեան''' ([[1 Յունուար]], [[1891]] - [[9 Նոյեմբեր]], [[1956]]), հայ փիլիսոփայ, երաժիշտ, մանկավարժ, հոգեբան, գեղագէտ եւ գրող։ |
||
== Կենսագրութիւն == |
== Կենսագրութիւն == |
||
⚫ | Պէրպէրեան ծնած է [[Կոստանդնուպոլիս]], ներկայիս [[Թուրքիոյ]] մէջ։ Քանի մը տարի անց ան իր ծնողներուն՝ Ռեթէոսի<ref>[[Ռեթէոս Պէրպէրեան]]</ref> եւ Զարուհիի, ինչպէս նաեւ իր մեծ եղբօր՝ Օննիկի հետ, փոխադրուած է [[Ժնեւ|Ժընեւ]], [[Զուիցերիա]], ազատելու համար [[Սուլթան Ապտուլ Համիտին|Սուլթան Ապտուլ Համիտի]] դաժանութիւններէ, [[1894]]-էն մինչեւ [[1896]]: |
||
=== Վաղ տարիներ === |
|||
⚫ | Պէրպէրեան ծնած է [[Կոստանդնուպոլիս]], ներկայիս [[Թուրքիոյ]] մէջ։ Քանի մը տարի անց ան իր ծնողներուն՝ |
||
Վերադառնալով Կոստանդնուպոլիս, ընդունուած է Պէրպէրեան դպրոց, որ հիմնած էր Քատըքեոյի մէջ<ref>Սահակ Վարդապետ ''Երաժիշտը''։ Հասկ, Antilias, 1956, pp 458-9.</ref>: Այդ ժամանակ ան սկսած է [[ջութակ]]ի անձնական դասեր առնել, բայց շուտով փոխած է միտքը, ատոր փոխարեն սկսելով [[դաշնամուր]] նուագել, բայց հոդ նոյնպէս չէ յաջողած։ |
Վերադառնալով Կոստանդնուպոլիս, ընդունուած է Պէրպէրեան դպրոց, որ հիմնած էր Քատըքեոյի մէջ<ref>Սահակ Վարդապետ ''Երաժիշտը''։ Հասկ, Antilias, 1956, pp 458-9.</ref>: Այդ ժամանակ ան սկսած է [[ջութակ]]ի անձնական դասեր առնել, բայց շուտով փոխած է միտքը, ատոր փոխարեն սկսելով [[դաշնամուր]] նուագել, բայց հոդ նոյնպէս չէ յաջողած։ |
||
Տող 39. | Տող 38. | ||
[[1906]]-ին Պերպերեան աւարտած է դպրոցը, եւ 15 տարեկանէն սկսեալ աւանդած է գրականութիւն եւ գիտութիւն։ 1908-ին անցած է [[Փարիզ]] եւ յաճախած է Սորպոն եւ Քոլեճ Տո Ֆրանս համալսարանները ուսանելով փիլիսոփաիւթիւն եւ [[հոգեբանութիւն]] Հենրի Պերսկոնի եւ Ճորճս Թումասի հետ, ապա ընկերաբանութիւն՝ Էմիլ Տուրնhէյմի հետ։ Նոյն ժամանակ<ref>Գ. Վ. [Գարեգին Վարդապետ]։ ''Շահան Պէրպէրեան ([[1891-1956]]).'' Հասկ։ Antelias, 1956, pp 455-8.</ref> Պէրպէրեան շարունակած է իր սէրը նուագի հանդէպ, յաճախելով համերգներու եւ երաժշտութեան դասեր տալով։ |
[[1906]]-ին Պերպերեան աւարտած է դպրոցը, եւ 15 տարեկանէն սկսեալ աւանդած է գրականութիւն եւ գիտութիւն։ 1908-ին անցած է [[Փարիզ]] եւ յաճախած է Սորպոն եւ Քոլեճ Տո Ֆրանս համալսարանները ուսանելով փիլիսոփաիւթիւն եւ [[հոգեբանութիւն]] Հենրի Պերսկոնի եւ Ճորճս Թումասի հետ, ապա ընկերաբանութիւն՝ Էմիլ Տուրնhէյմի հետ։ Նոյն ժամանակ<ref>Գ. Վ. [Գարեգին Վարդապետ]։ ''Շահան Պէրպէրեան ([[1891-1956]]).'' Հասկ։ Antelias, 1956, pp 455-8.</ref> Պէրպէրեան շարունակած է իր սէրը նուագի հանդէպ, յաճախելով համերգներու եւ երաժշտութեան դասեր տալով։ |
||
=== Մասնագիտական կարիերայ === |
|||
=== Տնօրէնութիւն Պէրպէրեան դպրոցի === |
|||
[[1911]] թուականին Պէրպէրեան պարտաւոր էր վերադառնալու Կոստանդնուպոլիս, ստանձնելու համար Պէրպէրեան դպրոցի տնօրէնին պաշտօնը և չէ ըռցած շարունակել մասնագիտութիւնը։ Աւելի ուշ խորացած է հայկական մշակութային կեանքին եւ մթնոլորտին մէջ։ Այս ժամանակ ծանօթացած է [[Կոմիտաս]]ին եւ անոր հետ յաճախակի զրոյցներ ունեցած է արուեստի հարցերու շուրջ։ |
[[1911]] թուականին Պէրպէրեան պարտաւոր էր վերադառնալու Կոստանդնուպոլիս, ստանձնելու համար Պէրպէրեան դպրոցի տնօրէնին պաշտօնը և չէ ըռցած շարունակել մասնագիտութիւնը։ Աւելի ուշ խորացած է հայկական մշակութային կեանքին եւ մթնոլորտին մէջ։ Այս ժամանակ ծանօթացած է [[Կոմիտաս]]ին եւ անոր հետ յաճախակի զրոյցներ ունեցած է արուեստի հարցերու շուրջ։ |
||
[[1918]]-ին Շահան Պէրպէրեան որոշած է տնօրինել Ուսուցիչներու Խնամակալ Յանձնաժողովը եւ մասնակցել Կեդրոնական Ուսման Խորհուրդին։ Ան յօդուածներ հրատարակած է թերերու մէջ։ [[1922]] թուականին [[Գեղամ Գաւաֆեան]]ի, [[Վահան Թեքեան]]ի<ref>''Seven Songs from Vahan Tekeyan - Music by Schahan Berberian.'' New York, St. Vartan Press, 1981. ISBN 0-934728-05-4</ref>, [[Յակոբ Օշական]]ի<ref>http://www.littlearmenia.com/html/history/detail.asp?id=212</ref> եւ Կոստան Զարեանի հետ խմբագրած է Բարձրավանք ամսաթերթը, որ կը բաղկանար արուեստի եւ գրականութեան բաժիններէ։ |
[[1918]]-ին Շահան Պէրպէրեան որոշած է տնօրինել Ուսուցիչներու Խնամակալ Յանձնաժողովը եւ մասնակցել Կեդրոնական Ուսման Խորհուրդին։ Ան յօդուածներ հրատարակած է թերերու մէջ։ [[1922]] թուականին [[Գեղամ Գաւաֆեան]]ի, [[Վահան Թեքեան]]ի<ref>''Seven Songs from Vahan Tekeyan - Music by Schahan Berberian.'' New York, St. Vartan Press, 1981. ISBN 0-934728-05-4</ref>, [[Յակոբ Օշական]]ի<ref>http://www.littlearmenia.com/html/history/detail.asp?id=212</ref> եւ Կոստան Զարեանի հետ խմբագրած է Բարձրավանք ամսաթերթը, որ կը բաղկանար արուեստի եւ գրականութեան բաժիններէ։ |
||
[[1921]]-ին ամուսնացած է Դելլի Սիրագեանի հետ և ունեցած է երկու մանչ զաւակ՝ Արտաւազդ եւ |
[[1921]]-ին ամուսնացած է Դելլի Սիրագեանի հետ և ունեցած է երկու մանչ զաւակ՝ Արտաւազդ (1923-2002) եւ Պարէտ։ Պարէտ մահացած է 20 տարեկանին ինքնաշարժի արկածով, իսկ Արտաւազդ անցած է Փարիզ եւ զբաղած է արուեստով։ |
||
Պէրպէրեանի ձեռագիրները կը գտնուին Երուսաղեմի գրադարանի մէջ։ |
Պէրպէրեանի ձեռագիրները կը գտնուին Երուսաղեմի գրադարանի մէջ։ |
||
Մահացած է Փարիզի մէջ, երբ կ'այցելէր իր զաւակը՝ Արտաւազդը, 9 Նոյեմբեր 1956-ին։ |
|||
=== Մահ === |
|||
Կը մահանայ Փարիզ ի մէջ, երբ կ'այցելէր իր զաւակը, Արտաւաստը. Ան հիւանդացաւ ու Նոյեմբեր 9-ին 1956 թուականին կը մահանայ։ |
|||
== Հրատարակուած գործեր == |
== Հրատարակուած գործեր == |
19:38, 2 Օգոստոս 2017-ի տարբերակ
Կաղապար:Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն) Շահան Պէրպէրեան (1 Յունուար, 1891 - 9 Նոյեմբեր, 1956), հայ փիլիսոփայ, երաժիշտ, մանկավարժ, հոգեբան, գեղագէտ եւ գրող։
Կենսագրութիւն
Պէրպէրեան ծնած է Կոստանդնուպոլիս, ներկայիս Թուրքիոյ մէջ։ Քանի մը տարի անց ան իր ծնողներուն՝ Ռեթէոսի[1] եւ Զարուհիի, ինչպէս նաեւ իր մեծ եղբօր՝ Օննիկի հետ, փոխադրուած է Ժընեւ, Զուիցերիա, ազատելու համար Սուլթան Ապտուլ Համիտի դաժանութիւններէ, 1894-էն մինչեւ 1896:
Վերադառնալով Կոստանդնուպոլիս, ընդունուած է Պէրպէրեան դպրոց, որ հիմնած էր Քատըքեոյի մէջ[2]: Այդ ժամանակ ան սկսած է ջութակի անձնական դասեր առնել, բայց շուտով փոխած է միտքը, ատոր փոխարեն սկսելով դաշնամուր նուագել, բայց հոդ նոյնպէս չէ յաջողած։
1906-ին Պերպերեան աւարտած է դպրոցը, եւ 15 տարեկանէն սկսեալ աւանդած է գրականութիւն եւ գիտութիւն։ 1908-ին անցած է Փարիզ եւ յաճախած է Սորպոն եւ Քոլեճ Տո Ֆրանս համալսարանները ուսանելով փիլիսոփաիւթիւն եւ հոգեբանութիւն Հենրի Պերսկոնի եւ Ճորճս Թումասի հետ, ապա ընկերաբանութիւն՝ Էմիլ Տուրնhէյմի հետ։ Նոյն ժամանակ[3] Պէրպէրեան շարունակած է իր սէրը նուագի հանդէպ, յաճախելով համերգներու եւ երաժշտութեան դասեր տալով։
1911 թուականին Պէրպէրեան պարտաւոր էր վերադառնալու Կոստանդնուպոլիս, ստանձնելու համար Պէրպէրեան դպրոցի տնօրէնին պաշտօնը և չէ ըռցած շարունակել մասնագիտութիւնը։ Աւելի ուշ խորացած է հայկական մշակութային կեանքին եւ մթնոլորտին մէջ։ Այս ժամանակ ծանօթացած է Կոմիտասին եւ անոր հետ յաճախակի զրոյցներ ունեցած է արուեստի հարցերու շուրջ։
1918-ին Շահան Պէրպէրեան որոշած է տնօրինել Ուսուցիչներու Խնամակալ Յանձնաժողովը եւ մասնակցել Կեդրոնական Ուսման Խորհուրդին։ Ան յօդուածներ հրատարակած է թերերու մէջ։ 1922 թուականին Գեղամ Գաւաֆեանի, Վահան Թեքեանի[4], Յակոբ Օշականի[5] եւ Կոստան Զարեանի հետ խմբագրած է Բարձրավանք ամսաթերթը, որ կը բաղկանար արուեստի եւ գրականութեան բաժիններէ։
1921-ին ամուսնացած է Դելլի Սիրագեանի հետ և ունեցած է երկու մանչ զաւակ՝ Արտաւազդ (1923-2002) եւ Պարէտ։ Պարէտ մահացած է 20 տարեկանին ինքնաշարժի արկածով, իսկ Արտաւազդ անցած է Փարիզ եւ զբաղած է արուեստով։
Պէրպէրեանի ձեռագիրները կը գտնուին Երուսաղեմի գրադարանի մէջ։
Մահացած է Փարիզի մէջ, երբ կ'այցելէր իր զաւակը՝ Արտաւազդը, 9 Նոյեմբեր 1956-ին։
Հրատարակուած գործեր
- Բարձրացում
- Փափաք
- Պոլիս
- Քու յիշատակդ
- Իւսկիւտար
- Կ՚անձրեւէ տղաս
- Գիշերերգ
- Աստուածածնին ու խաչին
- Հրաւէր լուսնի տակ
- Դուն աղբիւրն ես
- Գարուն բացուաւ
- Հօյ Հելինէ
- Արազին
- Հովին երգը
- Զարոյի երգը
- Կարօտի երգ
- Ես ունէի
- Ամպի փէշով
- Ձմեռն անցաւ
- Լուսաւորչի կանթեղը
- Հասուն արտ
- Գիւղիս ճամբան
- Գիշերն անուշ է
- Սէրով, սէրով
- Ահաւասիկ
- Թող դէմքդ տժգունի
- Հսկում
- Երգ երջանկութեան
- Անձրեւին հետ
- Իրիկունն իջաւ
- Ձեռագիր
- Վարդանանց քայլերգ
- Ովսաննա
- Ալէլուիա
- Այսօր տօն է
- Ետեւէս եկուր
- Մի՛ մերձենար յիս
- Անառակը
- Եկուր վիշտ
- Օրերն անդարձ
- Իղձ
- Ջուրին վրայ
Ծանօթագրութիուններ
- ↑ Ռեթէոս Պէրպէրեան
- ↑ Սահակ Վարդապետ Երաժիշտը։ Հասկ, Antilias, 1956, pp 458-9.
- ↑ Գ. Վ. [Գարեգին Վարդապետ]։ Շահան Պէրպէրեան (1891-1956). Հասկ։ Antelias, 1956, pp 455-8.
- ↑ Seven Songs from Vahan Tekeyan - Music by Schahan Berberian. New York, St. Vartan Press, 1981. ISBN 0-934728-05-4
- ↑ http://www.littlearmenia.com/html/history/detail.asp?id=212
Գրականութիուն
- Տէր Խաչատուրեան, Ա։ Շահան Ռ. Պէրպէրեան (1891–1956)։ Beirut, 1969