«Շահան Ռ. Պէրպէրեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added

Գծային

17:27, 7 Յունուար 2016-ի տարբերակ

Կաղապար:ԱՀ Կաղապար:Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն) Շահան Պէրպէրեան (1 Յունուար, 1891, 9 Նոյեմբեր, 1956) Ան եղած է Հայ փիլիսոփայ, երաժիշտ, մանկավարժ, հոգեբան, գեղագիտական, բանախոս եւ գրող։

Կենսագրութիւն

Վաղ տարիներ

Պէրպէրեան ծնած է Կոստանդնուպոլիս, ներկայիս Թուրքիոյ մէջ։ Քանի մը տարի անց ան իր ծնողներուն` Ռեդիոսի^[1] եւ Զարուհիի, ինչպէս նաեւ իր մեծ եղբօր Օննիկին հետ, փոխադրուած է Ժնեւ, Զուիցերիա, ազատելու համար Սուլթան Ապտուլ Համիտին դաժանութիւններէ, 1894-էն մինչեւ 1896:

Վերադառնալով Կոստանդուպոլիս, ընդունուած է Պէրպէրեան դպրոց, որ հիմնած էր Քատըքեոյի մէջ ^[2]: Այդ ժամանակ ան սկսած է ջութակի անձնական դասեր առնել, բայց շուտով փոխած է միտքը, ատոր փոխարեն սկսելով դաշնամուր նուագել, բայց հոդ նոյնպէս չէ յաջողած։

1906-ին Պերպերեան աւարտած է դպրոցը, եւ 15 տարեկանէն սկսեալ աւանդած է գրականութիւն եւ գիտութիւն։ 1908-ին անցած է Փարիզ եւ յաճախած է Սորպոն եւ Քոլեճ Տո Ֆրանս համալսարանները ուսանելով փիլիսոփաիւթիւն եւ հոգեբանութիւն Հենրի Պերսկոնի եւ Ճորճս Թումասի հետ, ապա ընկերաբանութիւն` Էմիլ Տուրնhէյմի հետ։ Նոյն ժամանակ ^[3] Պէրպէրեան շարունակած է իր սէրը նուագի հանդէպ, յաճախելով համերգներու եւ երաժշտութեան դասեր տալով։

Մասնագիտական կարիերայ

Տնօրէնութիւն Պէրպէրեան դպրոցի

1911 թուականին Պէրպէրեան պարտաւորէր վերադառնալու Կոստանդուպոլիս որպէսզի ըլլայ Պէրպէրեան դպրոցի տնօրէնը, եւ չկարողացաւ շարունակել իր մասնագիտութիւնը։ Ետքը Ան խորացաւ իր Հայկական մշակութային կեանքին եւ մթնոլորտին։ Այս ժամանակ Ան ծանօթացաւ Կոմիտասի եւ իրեն հետ ժամանակ անցուց խօսելով արուեստի մասին։

1918-ին Շահան Պէրպէրեան որոշուածէր որ ըլլայ տնօրէնը Ուսուցիչներու Խնամակալ Յանձնաժողովի եւ մասնկից մը Կեդրոնական Ուսման Խորհուրդի։ Ան յօդուածներ հրատարակեց թերթիներու մէջ։ 1922 թուականին Ան Գեղամ Գաւաֆեանի, Վահան Թեքեանի^[4], Յակոբ Օշակեանի^[5] եւ Կոսդան Զարեանի հետ Բարձրավանք Ամսաթերթը, որ կը բաղկանար Արուեստէ եւ գրականութիւնէ։

1921-ին Ան ամուսնացաւ Դելլի Սիրագիանի հետ, ունեցան երկու մանչ զաւակ։ Արտաւաստ եւ Պարետ։ Պարետ մահացաւ 20 տարեկանին ինքնամարժի արկածով, իսկ Արտաւաստ անցաւ դէպի Փարիզ եւ սպաղեցաւ Արուեստով, եւ մահացաւ 79 տարեկանին 2002 թուականին։

Պէրպէրեանի ձեռագիրերը կը գտնուին Երուսաղեմի գրադարանի մէջ։

Մահ

Կը մահանայ Փարիզ ի մէջ, երբ կ'այցելէր իր զաւակը, Արտաւաստը. Ան հիւանդացաւ ու Նոյեմբեր 9-ին 1956 թուականին կը մահանայ։

Հրատարակուած գործեր

Բարձրացում
Փափաք
Պոլիս
Քու յիշատակդ
Իւսկիւտար
Կ՚անձրեւէ տղաս
Գիշերերգ
Աստուածածնին ու խաչին
Հրաւէր լուսնի տակ
Դուն աղբիւրն ես
Գարուն բացուաւ
Հօյ Հելինէ
Արազին
Հովին երգը
Զարոյի երգը
Կարօտի երգ
Ես ունէի
Ամպի փէշով
Ձմեռն անցաւ
Լուսաւորչի կանթեղը
Հասուն արտ
Գիւղիս ճամբան
Գիշերն անուշ է
Սէրով, սէրով
Ահաւասիկ
Թող դէմքդ տժգունի
Հսկում
Երգ երջանկութեան
Անձրեւին հետ
Իրիկունն իջաւ
Ձեռագիր
Վարդանանց քայլերգ
Ովսաննա
Ալէլուիա
Այսօր տօն է
Ետեւէս եկուր
Մի՛ մերձենար յիս
Անառակը
Եկուր վիշտ
Օրերն անդարձ
Իղձ
Ջուրին վրայ

Ծանօթագրութիուններ

↑ Ռեթէոս Պէրպէրեան
↑ Սահակ Վարդապետ Երաժիշտը։ Հասկ, Antilias, 1956, pp 458-9.
↑ Գ. Վ. [Գարեգին Վարդապետ]։ Շահան Պէրպէրեան (1891-1956). Հասկ։ Antelias, 1956, pp 455-8.
↑ Seven Songs from Vahan Tekeyan - Music by Schahan Berberian. New York, St. Vartan Press, 1981. ISBN 0-934728-05-4
↑ http://www.littlearmenia.com/html/history/detail.asp?id=212

Գրականութիուն

Տէր Խաչատուրեան, Ա։ Շահան Ռ. Պէրպէրեան (1891–1956)։ Beirut, 1969

[1] Ռեթէոս Պէրպէրեան

[2] Սահակ Վարդապետ Երաժիշտը։ Հասկ, Antilias, 1956, pp 458-9.

[3] Գ. Վ. [Գարեգին Վարդապետ]։ Շահան Պէրպէրեան (1891-1956). Հասկ։ Antelias, 1956, pp 455-8.

[4] Seven Songs from Vahan Tekeyan - Music by Schahan Berberian. New York, St. Vartan Press, 1981. ISBN 0-934728-05-4

[5] ttp://www.littlearmenia.com/html/history/detail.asp?id=212

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Տող 32. / Տող 32. @@
 == Կենսագրութիւն ==
 === Վաղ տարիներ ===
-Պէրպէրեան ծնած է [[Կոստանդնուպոլիս]], ներկայիս [[Թուրքիոյ]] մէջ։ Մի քանի տարի ետք Ան իր ծնողին, Ռեդիոսի<ref>[[Ռեթէոս Պէրպէրեան]]</ref>  եւ Զարուհիի, ինչպէս նաեւ իր մեծ եղբօր Օննիկի հետ, փոխադրուեցաւ դէպի [[Ժնեւ]], [[Զուիցարիոյ]] մէջ որպէսզի անոնք ազատին դաժանութիւններէ որ կը կատարուէր [[Սուլթան Ապտուլ Համիտի]] կողմէ [[1894]] էն մինչեւ [[1896]]:
+Պէրպէրեան ծնած է [[Կոստանդնուպոլիս]], ներկայիս [[Թուրքիոյ]] մէջ։ Քանի մը տարի անց ան իր ծնողներուն` Ռեդիոսի<ref>[[Ռեթէոս Պէրպէրեան]]</ref>  եւ Զարուհիի, ինչպէս նաեւ իր մեծ եղբօր Օննիկին հետ, փոխադրուած է [[Ժնեւ]], [[Զուիցերիա]], ազատելու համար [[Սուլթան Ապտուլ Համիտին]] դաժանութիւններէ, [[1894]]-էն մինչեւ [[1896]]:
-Վերադառնալով Կոստանդուպոլիս, Ան ընդունուեցաւ Պէրպէրեան դպրոցը որ գտնուած էր իր հօր կողմէ Քատիոյքի մէջ<ref>Սահակ Վարդապետ։ ''Երաժիշտը''։ Հասկ։ Antelias, 1956, pp 458-9.</ref> : Այդ ժամանակ Ան սկսաւ անձնական [[Ջութակ]]ի դասեր առնել, բայց շուտով Ան միտքը փոխեց, փոխարեն Ան սկսաւ [[Դաշնամուր]] նուագել բայց նոյնիսկ այդ իրեն համար եղաւ ոչ յաջող։
+Վերադառնալով Կոստանդուպոլիս, ընդունուած է Պէրպէրեան դպրոց, որ հիմնած էր Քատըքեոյի մէջ <ref>Սահակ Վարդապետ ''Երաժիշտը''։ Հասկ, Antilias, 1956, pp 458-9.</ref>: Այդ ժամանակ ան սկսած է [[ջութակ]]ի անձնական դասեր առնել, բայց շուտով փոխած է միտքը, ատոր փոխարեն սկսելով [[դաշնամուր]] նուագել, բայց հոդ նոյնպէս չէ յաջողած։
-[[1906]]-ին Ան աւարտեց իր դպրոցէն, եւ 15 տարեկանին Ան եղաւ ուսուցիչ գրականութեան եւ գիտական նիւթերու։ 1908-ին, անցաւ դէպի [[Փարիզ]] եւ յաճախեց Սորպոն եւ Քոլեճ Տո Ֆրանս Համալսարանները ուսանելով Փիլիսոփայի եւ հոգեբանութեան ճիւղերը, Հենրի Պերսկոնի եւ Ճորճս Տումասի հետ, ապա ընկերաբանութիւն Էմիլ Տուրխէյմի հետ։ Նոյն ժամանակ<ref>Գ. Վ. [Գարեգին Վարդապետ]։ ''Շահան Պէրպէրեան  ([[1891-1956]]).'' Հասկ։ Antelias, 1956, pp 455-8.</ref> Ան իր սէրը նուագի հանդէպ շարունակեց, երաժշտական համերգներ հաճախելով եւ ինքնիրեն դասեր տրամադրելով։
+[[1906]]-ին Պերպերեան աւարտած է դպրոցը, եւ 15 տարեկանէն սկսեալ աւանդած է գրականութիւն եւ գիտութիւն։ 1908-ին անցած է [[Փարիզ]] եւ յաճախած է Սորպոն եւ Քոլեճ Տո Ֆրանս համալսարանները ուսանելով փիլիսոփաիւթիւն եւ հոգեբանութիւն Հենրի Պերսկոնի եւ Ճորճս Թումասի հետ, ապա ընկերաբանութիւն` Էմիլ Տուրնhէյմի հետ։ Նոյն ժամանակ <ref>Գ. Վ. [Գարեգին Վարդապետ]։ ''Շահան Պէրպէրեան  ([[1891-1956]]).'' Հասկ։ Antelias, 1956, pp 455-8.</ref> Պէրպէրեան շարունակած է իր սէրը նուագի հանդէպ, յաճախելով համերգներու եւ երաժշտութեան դասեր տալով։
 === Մասնագիտական կարիերայ ===