«Հայկական Տաւրոս» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎Աշխարհագրութիւն: clean up, փոխարինվեց: → oգտվելով ԱՎԲ
Replacing Taurus.jpg with File:Taurus_Mountains_with_clouds,_seen_from_a_plane.jpg (by CommonsDelinker because: File renamed: Criterion 2 (meaningless or ambiguous name)).
Տող 4. Տող 4.
|անվանում =Հայկական Տաւրոս
|անվանում =Հայկական Տաւրոս
|բնօրինակ = {{lang-tr|Toros Dağları}}
|բնօրինակ = {{lang-tr|Toros Dağları}}
|պատկեր = Taurus.jpg
|պատկեր = Taurus Mountains with clouds, seen from a plane.jpg
|նկարագրում=
|նկարագրում=
|պատկերի լայնություն =
|պատկերի լայնություն =

09:19, 30 Յունիս 2018-ի տարբերակ

Կաղապար:ԱՀ

Հայկական Տաւրոս
թրք.՝ Toros Dağları
Տեսակ Լեռնաշղթայ
Երկիր Թուրքիա
Լեռնաշղթայ Տաւրոսեան Լեռներ
Բարձրութիւնը ծովու մակարդակէն 3726
Երկարութիւն 650 քմ
Բարձրագոյն գագաթ Դեմիրկոզըք
Թուրքիա դեռ չունի տեղորոշման քարտեզներ.
Կատեգորիա:Էջեր, որոնց անհրաժեշտ է տեղորոշման քարտեզ

Հայկական Տաւրոս (թրք.՝ Toros Dağları), լեռնային համակարգ Հայկական լեռնաշխարհին[1], ներկայիս Թուրքիաի մէջ։ Ձգուած է Կիլիկեան Դրունք կիրճէն մինչեւ Բոհտան գետը։ Երկարութիւնը 650 քմ է, լայնութիւնը՝ 35-100 քմ, միջին բարձրութիւնը՝ 1800-2300 մ։ Իշխանասար, Սիմսար, Մարութասար գագաթները ունին 3000 մ բարձրութիւն։

Աշխարհագրութիւն

Հայկական Տաւրոսի մակերեւոյթը մասնատուած է Եփրատի, Տիգրիսի եւ իրենց վտակներու հովիտներով։ իրենցմէ մի քանի հատը միջանցիկ կիրճեր են, որոնցով Հայկական Տաւրոսը կը բաժնուի 3 մասի. Կիլիկիայի եւ Եփրատի կիրճերու միջեւ, միջին՝ մինչեւ Բիթլիսի կիրճը եւ արեւելեան՝ մինչեւ Բոհտանի կիրճը։

Հայկական Տաւրոսի արեւելեան մասի առանձին լեռնաճիւղեր կը տարածուին դէպի Վանա լիճ, հասնելով Վարագասար՝ կը տրոհուի առանձին լեռնազանգուածներու եւ կը ձուլուի Հայոց ձորի հովիտի բլուրային լանդշաֆտին։

Հայկական Տաւրոսի բուռն ծալքաւորուած պալեոզոեան եւ մեզոզոեան կրաքարերու եւ թերթաքարերու դէպի հարաւային շրջուած թեփուկներով եւ վրաշարժայի կառուցուածքի լեռնային համակարգ է, բարդացած նորագոյն կերտուածական կամարաձեւ բարձրացումներով եւ բարձրակողմանի խզումներով։ Բիթլիսի շրջանի մէջ նստուածքային շերտերը ձեղքուած են եւ ներարկված օձաքարային հզոր ինտրուզիվ զանգվածներով։ Հիւսիսային լանջը ենթարկուած է հզոր խորքային բեկուածքի, որ ուղղութեամբ կը ձգուի Խարբերդի, Բալուի, Մուշի, Վանա լիճի իջուածքային գոգաւորութիւններու գոտին։ Հաճախակի են ռելիեֆի կարստային ձեւերը, բնորոշ կառային դաշտերով։ Կան ստորերկրեայ քարանձաւներ։

Արեւելեան Տիգրիսի շատ վտակներ կը սնուին կարստային հզոր աղբիւրներէն։ Օգտակար հանածոներէն կան նաւթ, պղինձ եւ բազմամետաղներ, քրոմիտ, ծծումբ, առատ են շինանիւթեր։ Լեռնահամակարգի գլխաւոր լանջերու դիրքադրութիւնն առաջացած է կլիմայական եւ լադշաֆտային առանձնահատկութիւններ։ Հիւսիսային լանջի կլիման ցամաքային է՝ տաք ամառներով եւ ցուրտ ձմեռներով։

Տարեկան տեղումները կ՛աճին 300 մմ-էն մինչեւ 1000 մմ։ Ստորոտներուն վրայ մոխրագոյն հողերու վրայ տարածուած են կիսաանապատային, միջին մասերու մէջ, շագանակագոյն հողերու վրայ՝ չոր տափաստաններ, լեռնակատարներուն՝ ենթալպեան բարձրախոտ մարգագետիններ եւ քարացրոններ։ Հարաւային լանջի կլիման բնորոշ է շոգ ամառներով եւ մեղմ ձմեռներով, տեղումները 400-500 մմ-էն 1000-1500 մմ։ Միջին բարձրութիւններուն վրայ, գորշ անտառային եւ դարչնագոյն հողերու վրայ կ՛աճին սոճի, լիբանանեան մայրի, կաղնի, մշտադալար մերձարեւադարձային անտառներ, որոնք դէպի ստորոտ տեղի կու տան ֆրիգանայի, կիսաանապատային եւ անապատային խմբակցութիւններու։

Ծանօթագրութիւններ

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։ 

Կատեգորիա:Հայկական լեռնաշխարհի լեռնաշղթաներ (արւմտ․) Կատեգորիա:Հայկական լեռնաշխարհ (արւմտ․)