«Ծծումբ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added

Գծային

19:39, 2 Նոյեմբեր 2017-ի տարբերակ

Ծծումբ (Կաղապար:Լեզու la), քիմիական տարր է, որուն նշանն է S, կարգաթիւը՝ 16, հիւլէական զանգուածը՝ 32.066:

Պատմութիւն

Ծծումբը եւ անոր միացությունները մարդկութեանը յայտնի ենն տակաւին հնագոյն ժամանակներէն։ Անիկա կը յիշատակուԷ Աստուածաշունչին մէջ, Հոմերոսի պոէմներուն մէջ։ Ռազմական նպատակներու համար ծծումբէն կը պատրաստէին հրկիզող խառնուրդներ, զորօրինակ՝ «յունական կրակը»: Մօտաւորապես ԺԳ դարին Չինաստանին մէջ ծծումբը կիրառուած Է կրակ արձակելու նպատակներով։ Մարդիկ կը կարծէին, թէ այրուող ծծումբէն յառաջացած կապոյտ բոցն ու սուր հոտը կը վանեն չարքերը։ Ծծումբը եւ անոր միացութիւններն օգտագործած են մաշկային հիւանդութիւններ (զորօրինակ՝ քոսը) բուժելու, ինչպէս նաեւ այգեգործական նպատակներով։ Արաբ ալքիմիկոսները կը կարծէին, թէ բոլոր մետաղները կազմուած են ծծումբի եւ սնդիկի խառնուրդէն։ Ծծումբը, որպէս քիմիական տարր, առաջինը բացայայտած Է ֆրանսացի քիմիագէտ Անթուան Լորան Լավուազիեն (Կաղապար:Լեզու fr, 1743-94) 18^րդ դարուն վերջին։

Ծծմբի Բնագիտական Յատկութիւնները

Ծծումբը բնութեան մէջ

Լաջվարդի բիւրեղի կապոյտը պայմանաւորուած է ծծումբով

Ծծումբը դեղին գոյնի բիւրեղային նիւթ է։ Ան դիւրութեամբ կը հալի 100°C-էն փոքր-ինչ բարձր ջերմաստիճաններին։ Ծծումբի ուժեղ տաքացման ատեն կը յառաջանան մուգ-շագանակագոյն շոգիներ։ Արագ սառցնելիս ծծումբի շոգիներն անմիջապէս, առանց հեղուկանալու կը փոխարկուէն նրբագոյն փխրուն փոշիի, որ կը կոչուէ ծծմբածաղիկ։
Երկրակեղեւին ծծումբի պարունակութիւնը 0,05% է: Կը հանդիպէ ինչպէս ազատ (բնածին ծծումբ), այնպէս ալ միացութիւններու՝ գերազանցապէս սուլֆիտներու, զորօրինակ՝ ZnS, PbS, Cu2S, FeS2, եւ սուլֆաթների, զորօրինակ՝ CaSO4.2H2O, Na2SO4.10H2O, ձեւով։

Քիմիական Յատկութիւնները

Պարբերական համակարգի 6-րդ խումբի գլխաւոր ենթախումբին մէջ է։ Իսկ ջրածնի եւ թթուածինի միացութիւններուն մէջ բաղկացած է տարբեր իոններներէն, կը փոխազդէ գրեթէ բոլոր թթուներու եւ աղերու հետ։ Ծծումբի աղերը քիչ կը լուծուեն ջուրին մէջ։ Կը ցուցաբերէ ոչ մետաղական յատկութիւններ։

Կիրառութիւնները

Ծծումբը մանր փոշիի՝ ծծմբածաղիկի ձեւով կ'օգտագործուէ խաղողի վազի հիւանդութիւններու դէմ պայքարելու համար։ Մեծ քանակով ծծումբ կը ծախսուէ քաուչուքի վուլկանացման՝ քաուչուքը ռետինի փոխարկելու համար։ Ատոր համար ալ առանց ծծումբի անհնար է արտադրել անանկ ռետինե իրեր, ինչպիսիք են անւադողերը, կալոշները, փողրակները եւ այլ իրեր։ Ծծումբը կը մտնէ որսորդական վառոդի կազմին մեջ, կը կիրառուէ լուցկիի արտադրութեան ժամանակ։ Ծծումբի զգալի քանակութիւն կ'օգտագործուէ Ծծմբական թթու արտադրելու ժամանակ։ Ծծումբը կը յառաջացէ երեք տարաձեւութիւն, որոնցմէ ամէնակայունը շեղանկիւն կամ ալֆա ծծումբն է, որը սովորաբար կը ստանան դեղին փոշիի տեսքով։
Աշխարհին մէջ ծծումբի խոշորագոյն մատակարարներն են Միացեալ Նահանգները, Մեքսիքոն եւ Իտալիան: Ծծումբ պարունակող հանքաքարեր կան նաեւ Հայաստանի որոշ (զորօրինակ՝ Ալաւերտիի եւ Կապանի) պղինձի հանքավայրերուն մէջ։ Ծծումբի արդիւնահանման եւ արդիւնաբերական ստացման ծավալները տարեցտարի կ'աճեն ամբողջ աշխարհին մէջ։

Կենսաբանական Դերը

Ծծումբը կենսաբանական տարրերէն մեկն է։ Կը մտնէ մի քանի մը ամինաթթուներու (ցիսթէին, մեթիոնին) վիթամիններու (թիամին), ֆերմենթներու բաղադրութեան մէջ։ Ծծումբը կը մասնակցէ փրոթէինային կառուցուածքներու ձեւաւորմանը։ Կը մասնակցէ պաքթերիւմներու սինթեզին (ծծումբը կը մտնէ պաքթերիոքղորափիլի կազմութեան մեջ): Ծծմբաջրածինը կը հանդիսանայ ջրածինի ստացման հիմնական աղբիւր)։
Մարդուն օրկանիզմը կը պարունակէ ուղիղ 2 կրամ ծծումբ։ Կաղապար:Սեղմ Պարբերական Աղիւսակ

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-'''Ծծումբ''' ({{Լեզու la|Sulfur}}), քիմիական տարր է, որուն նշանն է <big>'''S'''</big>, կարգաթիւը՝ 16:
+'''Ծծումբ''' ({{Լեզու la|Sulfur}}), քիմիական տարր է, որուն նշանն է <big>'''S'''</big>, կարգաթիւը՝ 16, հիւլէական զանգուածը՝ 32.066:
 ===== Պատմութիւն =====
-[[Պատկեր:Soufresicile2.jpg|մինի|Ծծումբի բիւրեղներ]]
 Ծծումբը եւ անոր միացությունները մարդկութեանը յայտնի ենն տակաւին հնագոյն ժամանակներէն։ Անիկա կը յիշատակուԷ [[Աստուածաշունչ]]ին մէջ, [[Հոմերոս]]ի պոէմներուն մէջ։ Ռազմական նպատակներու համար ծծումբէն կը պատրաստէին հրկիզող խառնուրդներ, զորօրինակ՝ «յունական կրակը»: Մօտաւորապես ԺԳ դարին [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստան]]ին մէջ ծծումբը կիրառուած Է կրակ արձակելու նպատակներով։ Մարդիկ կը կարծէին, թէ այրուող ծծումբէն յառաջացած [[Կապոյտ (գոյն, արեւմտահայերէն)|կապոյտ]] բոցն ու սուր հոտը կը վանեն չարքերը։
 Ծծումբը եւ անոր միացութիւններն օգտագործած են մաշկային հիւանդութիւններ (զորօրինակ՝ քոսը) բուժելու, ինչպէս նաեւ այգեգործական նպատակներով։ Արաբ ալքիմիկոսները կը կարծէին, թէ բոլոր մետաղները կազմուած են ծծումբի եւ [[Սնդիկ (արեւմտահայերէն)|սնդիկ]]ի խառնուրդէն։ Ծծումբը, որպէս քիմիական տարր, առաջինը բացայայտած Է ֆրանսացի քիմիագէտ [[Անթուան Լաւուազիէ|Անթուան Լորան Լավուազիեն]] ({{Լեզու fr|Antoine Laurenr Lavoisier}}, [[1743 թուական|1743]]-[[1794 թուական|94]]) 18<sup>րդ</sup> դարուն վերջին։
 == Ծծմբի Բնագիտական Յատկութիւնները ==
+{{Բազմապատիկ պատկերներ
-[[Պատկեր:Soufresicile3.jpg|մինի|ձախից|Բնական ծծումբ]]
+ | գոտի = left/right/center
+ | ուղղություն = horizontal
+ | վերնագիր = Ծծումբը բնութեան մէջ
+ | վերնագրի գոտի = left/right/center
+ | վերնագրի ֆոն =
+ | նկարագրություն =
+ | նկարագրության գոտի = left/right/center
+ | նկարագրության ֆոն =
+ | լայնություն =
+ | պատկեր1 =
+ | լայնություն1 = 226
+ | նկարագրություն1 = Իտալական Վոլքանոյի մօտի հրաբուխի ֆամարոլիին մէջ հանդիպող ծծումբ
+ | պատկեր2 = Lazurite.jpg
+ | լայնություն2 = 160
+ | նկարագրություն2 = Լաջվարդի բիւրեղի կապոյտը պայմանաւորուած է ծծումբով
+}}
 Ծծումբը [[Դեղին (գոյն, արեւմտահայերէն)|դեղին]] գոյնի [[բիւրեղ]]ային նիւթ է։ Ան դիւրութեամբ կը հալի 100°C-էն փոքր-ինչ բարձր ջերմաստիճաններին։ Ծծումբի ուժեղ տաքացման ատեն կը յառաջանան մուգ-շագանակագոյն շոգիներ։ Արագ սառցնելիս ծծումբի շոգիներն անմիջապէս, առանց հեղուկանալու կը փոխարկուէն նրբագոյն փխրուն փոշիի, որ կը կոչուէ ծծմբածաղիկ։ <br>
 Երկրակեղեւին ծծումբի պարունակութիւնը 0,05% է: Կը հանդիպէ ինչպէս ազատ (բնածին ծծումբ), այնպէս ալ միացութիւններու՝ գերազանցապէս սուլֆիտներու, զորօրինակ՝ ZnS, PbS, Cu2S, FeS2, եւ սուլֆաթների, զորօրինակ՝ CaSO4.2H2O, Na2SO4.10H2O, ձեւով։
@@ Տող 18. / Տող 36. @@
 Ծծումբը կենսաբանական տարրերէն մեկն է։ Կը մտնէ մի քանի մը ամինաթթուներու (ցիսթէին, մեթիոնին) [[վիթամին]]ներու (թիամին), ֆերմենթներու բաղադրութեան մէջ։ Ծծումբը կը մասնակցէ փրոթէինային կառուցուածքներու ձեւաւորմանը։ Կը մասնակցէ պաքթերիւմներու սինթեզին (ծծումբը կը մտնէ պաքթերիոքղորափիլի կազմութեան մեջ): Ծծմբաջրածինը կը հանդիսանայ [[Ջրածին (արեւմտահայերէն)|ջրածինի]] ստացման հիմնական աղբիւր)։  <br>
 Մարդուն օրկանիզմը կը պարունակէ ուղիղ 2 կրամ ծծումբ։
+{{Սեղմ Պարբերական Աղիւսակ}}
+== Ծանօթագրութիւններ ==
+{{ծանցանկ}}