Ծիրան

Ծիրան (լատիներէն՝ Prunus armeniaca կամ Armenian plum, հոմանիշ՝ Armeniaca vulgaris Կաղապար:Լսել), Հայաստանի բնիկ պտուղներէն մին։ Ծիրանը դէպի Եւրոպա տարածուած է Հայաստանի միջոցով։

Ծիրանենի

Արդիւնաւէտ ծառ է միջին չափի հասակով (2,3 մ.), բայց տարիքոտ ծառերուն հասակը կը հասնի 8 մ. եւ աւելի։ Տերեւները սրտաձեւ են, տերեւներուն հասակը 10 ս․մ. կ՛ըլլայ, իսկ լայնքը՝ 3,4 ս․մ.։ Աշնան ծառերը տերեւաթափ կ'ըլլան եւ կը բուսնին Գարնան, իսկ Ամրան պտուղները կը հասուննան։ Ծաղիկներուն գոյնը կ՛ըլլայ ճերմակ՝ վարդագոյնի մօտ։

Համառօտ պատմութիւն

Ծիրանին բուն բնավայրը Չինաստան է, ուր կ'աճէր ռուսիոյ սահմանի ցամաքաին։ Չինաստանի մէջ յայտնուեցաւ 3000 Ք.Ա., յետո փոխադրուեցաւ Հայաստան եւ ուրիշ երկրներ եւ ծիրանը Եւրոպա մտաւ Քրիստոսը ծնունդին հետ։ Ծիրանի ցանելը տարածուեցաւ աշխարհի մէջ։Սիրիաի մէջ շատ մեծ գանակներով կը ցանուի ինչպէս նաև Թուրքիաում ։ Այս օրերուս Թուրքիան աշխարհի 85% կը արտահանէ չորացրած ծիրանից։ Ծիրանը կը գանուի պաղ և միջին պաղութիւան քաղաքների մէջ բայց ցանելու ամենալաւ տեղը ջորն է։

Աշխարհի արտադրութիւնը

Ամենաշատ 10 երկիրները ծիրանի արդյունավետ կողմից— 2009 (1,000 Դունա)
Կաղապար:TUR	695
Կաղապար:IRN	398
Կաղապար:UZB	290
Կաղապար:ITA	234
Կաղապար:ALG	203
Կաղապար:PAK	194
Կաղապար:FRA	190
Կաղապար:MAR	123
Կաղապար:UKR	116
Կաղապար:JPN	115
Կաղապար:EGY	100
Կաղապար:SYR	99
Համաշխարհային արտադրությունը	3800

Ցանքի աճման պայմանները

Ծաղկած ծիրանենի

Ծիրանի ծառերը այն ծառեր են է որը կ'ազտուի օդեն մանավանդ ծաղկած ժամանակ երբ տաքութիւնը կը փարձրանայ բացասական ազտեցութիւն կ'ուտայ բերքին։ Ինչպես նաև խոնավութիւնը բարձրանալու դեպքում Սնկային հիւանդությունները կը շատանան։

Բժշկական գործարութիւններուը մէջ

չորացուած ծիրան

Ծիրանը հարուստ է Վիտամիններով,կը բաղկանայ Վիտամին A-է որը մարդու օրվա պետքեր էն 18%-ն է, Վիտամին C, երկաթ և Կալիում և քանի դարմ ծիրանը շատ ժամանակ չի դիմանար կը չորացնեն կամ կը պահածոյացն էն ինչպես նաև Սուրիաի մէջ։ Չորացած ծիրանը ավելի հարուստ է վետամիններով գան դարմը։ Ծիրանը տեսողութիւնը կը լաւացնէ, լյարդը կ'աշխուժացնէ, օգտակար է սակավարյունիւթիւնի բուժման և կը Նվազեցնում է խոլեստերինի մակարդակը արյան մեջ, ինչպես նաև կը պաշտպան է սիրտը և երակները հիւանդութիւններէ։

Օգուտները

ծիրանի ծառ

Թարմ ծիրան

Կը բաղկանայ Վիտամին A,Վիտամին B1,Վիտամին B2 և Վիտամին C որորնք շատ կ'օգնեն մարսողութիւան,շատ հիւանդներուն կը բուժէ և Անքնություն հիւանդութիւնը կը բուժէ, ախորժակ կը բանայ, մարմնի պաշտպանութիւնը կը զորացնէ, երեխաներին աճումը կը աշխուժացնէ և շատ պետք է հղիներուն։

քաղցկեղի դեմ պայքարոմ

Նոր գիտութիւնը Չինաստանի մէջ բաստեց որ վետամինով ուտելիքներ ուտելը կը պահպանէ լիյարդի քաղցկեղից։

Մորդ

Նոր գիտութիւնը բաստեց որ չորացած ծիրանը կը պահէ մորդը կնճիռներ է, գանի կը պատկանի շատ մեծ ցևով ՎիտամինC ։

Սննդաին տեղեկություն

Ամեն 1 ծիրանը (35 կ.) կը պարունակի հետևիալները.

• Կալորիա-17
• Ճարպեր-0.14
• Գարպոհիտրադ-3.89
• Թաղանթանիւթ-0.7
• Սպիտակուց-0.49
• Խոլեստերին-0

Ծիրանի հիւթ

Կարելիա խարնել ծիրանը շաքարով և ջուրով հիւթագամիջի մէջ և ստանալ ծիրանի հիւթ։ Ծիրանի հիւթը շատ հարուստ է Վիտամիններով և Սպիտակուցներով որը կ'օգնէ մարսողութիւան։

Գրականություն

• Loudon, J.C. (1838). Arboretum Et Fruticetum Britannicum. Vol. II. London։ Longman, Orme, Brown, Green and Longmans. pp. 681–684.