«Սողոմոն Թեհլիրեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (17), → (8), ,Մ → , մ oգտվելով ԱՎԲ |
|||
| Տող 28. | Տող 28. | ||
| ստորագրութիւն = |
| ստորագրութիւն = |
||
}} |
}} |
||
'''Սողոմոն Թեհլիրեան''' (Ապրիլ 2 [[1897]] - Մայիս 23 [[1960 (արեւմտահայերէն)|1960]]), Հայոց ցեղասպանութեան վերապրող եւ ազգային հերոս, որ գնդակահարած է երիտթուրքերու ներքին գործոց նախարար եւ Հայոց ցեղասպանութեան գլխաւոր կազմակերպիչ՝ Թալէաթ |
'''Սողոմոն Թեհլիրեան''' (Ապրիլ 2 [[1897]] - Մայիս 23 [[1960 (արեւմտահայերէն)|1960]]), Հայոց ցեղասպանութեան վերապրող եւ ազգային հերոս, որ գնդակահարած է երիտթուրքերու ներքին գործոց նախարար եւ Հայոց ցեղասպանութեան գլխաւոր կազմակերպիչ՝ Թալէաթ Փաշային։ |
||
== Կենսագրութիւն == |
== Կենսագրութիւն == |
||
Սողոմոն Թեհլիրեան ծնած է [[1896]] թուականին ''Պակառիճ'', որ կը գտնուի արեւելիան Հայաստանի մէջ, ուր առած է նախնական |
Սողոմոն Թեհլիրեան ծնած է [[1896]] թուականին ''Պակառիճ'', որ կը գտնուի արեւելիան Հայաստանի մէջ, ուր առած է նախնական կրթութիւն։ Ապա ուսումը շարունակած է ''Էրզնկայ''ի Կեդրոնական ուսումնարանը եւ աւարտած է [[1912]] թուականին, որմէ ետք փոխադրուած է ''Սեբիա'' [[1913 (արեւմտահայերէն)|1913]]ին։ Երբ հազիւ սկսաւ ''Առաջին Համաշխարհային Պատերազմ''ը, ան մեկնեցաւ ''Հայաստան'', ուր մասնակցեցաւ կամաւորական շարժումին՝ Անդրանիկ Գունդին մէջ։ [[1915]] թուականին Թեհլիրեանը վերապրած է ցեղասպանութիւնը, եւ, որ շատ մեծ ազդեցութիւն մը ունեցած է անոր կեանքի ընթացքին։ |
||
1921 թուականին Թեհլիրեանը մասնակցած է Դաշնակցութեաճն Նեմեսիս գործողութեանը՝ իբրեւ պարտականութիւն ստանալով սպաել Եղեռնի գլխաւոր կազմակերպիթին՝ Թալէաթ |
1921 թուականին Թեհլիրեանը մասնակցած է Դաշնակցութեաճն Նեմեսիս գործողութեանը՝ իբրեւ պարտականութիւն ստանալով սպաել Եղեռնի գլխաւոր կազմակերպիթին՝ Թալէաթ փաշային։ Նոյն տարին՝ Մարտ 15ին ''Պեռլին''ի ''Շարլոտենբուրկ'' թաղամասին ''Հաէտենպերկ'' փողոցը Սողոմոն Թըհլիրեան կը գնդակահարէ Թալէաթին եւ ապա զինք կը ձերբակալեն։ Սակայն ''1921'' Յունիս 2-ին գերմանական դատարանը կը ճանչնայ Սողոմոն Թեհլիրեանը իբրեւ անպարտ։ Անոր կը պաշտպանէին երեք դատապաշտպաններ, որոնցմէ մէկը տոքթոր ''Թէոդոր Նիմայեր''ն էր՝ օրէնսդրութեան Փրոֆ. ''Քիլի'' համալսարանէն։ |
||
Թեհլիրեան՝ արդէն իսկ արդարացուած, երկար տարիներ ապրած է Հարաւսլաւեայի մայրաքաղաք՝ Պելկրատի Տալմատինսկա փողոցի թիւ 78 |
Թեհլիրեան՝ արդէն իսկ արդարացուած, երկար տարիներ ապրած է Հարաւսլաւեայի մայրաքաղաք՝ Պելկրատի Տալմատինսկա փողոցի թիւ 78 տունը։ [[1945]] թուականէն ետք բնակութիւն հաստատած է ԱՄՆ-ի ''Ֆրեզնօ'' քաղաքը, եւ մահացած է [[1960]] թուականի Մայիս 23-ին այստեղ։ Ի յիշատակ Թեհլիրեանի՝ Ֆրէզնոյի, ''Թալին'' շրջանին ''Մաստարա'' գիւղի եւ ''Երեւան''ի մէջ կառուցուած է յուշարձան։ |
||
== Սողոմոն Թեհլիրեանը՝ արուեստի մէջ == |
== Սողոմոն Թեհլիրեանը՝ արուեստի մէջ == |
||
* ''Պոպկան Վերտեան'', Ծաղիկներս մնացին հեռու /վէպ Ս.Թեհլիրեանի մասին/, Երեւան, [[1991]] |
* ''Պոպկան Վերտեան'', Ծաղիկներս մնացին հեռու /վէպ Ս.Թեհլիրեանի մասին/, Երեւան, [[1991]]։ |
||
*''Ռոպերթ Կարաեան'', Արդարահատոյց /վիպակ նուիուած Ս. Թեհլիրեանին, պատմուածքներ, յօդուածներ/, Երեւան, [[2004]] |
*''Ռոպերթ Կարաեան'', Արդարահատոյց /վիպակ նուիուած Ս. Թեհլիրեանին, պատմուածքներ, յօդուածներ/, Երեւան, [[2004]]։ |
||
*''Պերճ Զէյթունցեան'', Ոտքի, դատարանն է գալիս/ |
*''Պերճ Զէյթունցեան'', Ոտքի, դատարանն է գալիս/ դրամա նուիրուած Ս. Թեհլիրեանի/, տես ,, մեծ լռութիւն/ դրամաներ/՛՛, Երեւան, [[1985]]։ |
||
== Գրականութիւն == |
== Գրականութիւն == |
||
*Սողոմոն Թեհլիրեան, Վերյիշումներ, Երեւան, [[1993]] |
*Սողոմոն Թեհլիրեան, Վերյիշումներ, Երեւան, [[1993]]։ |
||
*Սողոմոն Թեհլերյանի դատավարութիւնը /սղագրական նիւթեր/, Երեւան, [[1990]] |
*Սողոմոն Թեհլերյանի դատավարութիւնը /սղագրական նիւթեր/, Երեւան, [[1990]]։ |
||
*''Մակիչ Արզումանեան'', Հայաստան. [[1914-1917]]/, Երեւան, [[1969]]։ |
*''Մակիչ Արզումանեան'', Հայաստան. [[1914-1917]]/, Երեւան, [[1969]]։ |
||
*''Մհեր Կարապետեան'', Հայաստանը [[1912-1920]] թուականներուն, Երեւան, 2003։ |
*''Մհեր Կարապետեան'', Հայաստանը [[1912-1920]] թուականներուն, Երեւան, 2003։ |
||
17:36, 10 Օգոստոս 2015-ի տարբերակ
Կաղապար:ԱՀ Կաղապար:Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն) Սողոմոն Թեհլիրեան (Ապրիլ 2 1897 - Մայիս 23 1960), Հայոց ցեղասպանութեան վերապրող եւ ազգային հերոս, որ գնդակահարած է երիտթուրքերու ներքին գործոց նախարար եւ Հայոց ցեղասպանութեան գլխաւոր կազմակերպիչ՝ Թալէաթ Փաշային։
Կենսագրութիւն
Սողոմոն Թեհլիրեան ծնած է 1896 թուականին Պակառիճ, որ կը գտնուի արեւելիան Հայաստանի մէջ, ուր առած է նախնական կրթութիւն։ Ապա ուսումը շարունակած է Էրզնկայի Կեդրոնական ուսումնարանը եւ աւարտած է 1912 թուականին, որմէ ետք փոխադրուած է Սեբիա 1913ին։ Երբ հազիւ սկսաւ Առաջին Համաշխարհային Պատերազմը, ան մեկնեցաւ Հայաստան, ուր մասնակցեցաւ կամաւորական շարժումին՝ Անդրանիկ Գունդին մէջ։ 1915 թուականին Թեհլիրեանը վերապրած է ցեղասպանութիւնը, եւ, որ շատ մեծ ազդեցութիւն մը ունեցած է անոր կեանքի ընթացքին։
1921 թուականին Թեհլիրեանը մասնակցած է Դաշնակցութեաճն Նեմեսիս գործողութեանը՝ իբրեւ պարտականութիւն ստանալով սպաել Եղեռնի գլխաւոր կազմակերպիթին՝ Թալէաթ փաշային։ Նոյն տարին՝ Մարտ 15ին Պեռլինի Շարլոտենբուրկ թաղամասին Հաէտենպերկ փողոցը Սողոմոն Թըհլիրեան կը գնդակահարէ Թալէաթին եւ ապա զինք կը ձերբակալեն։ Սակայն 1921 Յունիս 2-ին գերմանական դատարանը կը ճանչնայ Սողոմոն Թեհլիրեանը իբրեւ անպարտ։ Անոր կը պաշտպանէին երեք դատապաշտպաններ, որոնցմէ մէկը տոքթոր Թէոդոր Նիմայերն էր՝ օրէնսդրութեան Փրոֆ. Քիլի համալսարանէն։
Թեհլիրեան՝ արդէն իսկ արդարացուած, երկար տարիներ ապրած է Հարաւսլաւեայի մայրաքաղաք՝ Պելկրատի Տալմատինսկա փողոցի թիւ 78 տունը։ 1945 թուականէն ետք բնակութիւն հաստատած է ԱՄՆ-ի Ֆրեզնօ քաղաքը, եւ մահացած է 1960 թուականի Մայիս 23-ին այստեղ։ Ի յիշատակ Թեհլիրեանի՝ Ֆրէզնոյի, Թալին շրջանին Մաստարա գիւղի եւ Երեւանի մէջ կառուցուած է յուշարձան։
Սողոմոն Թեհլիրեանը՝ արուեստի մէջ
- Պոպկան Վերտեան, Ծաղիկներս մնացին հեռու /վէպ Ս.Թեհլիրեանի մասին/, Երեւան, 1991։
- Ռոպերթ Կարաեան, Արդարահատոյց /վիպակ նուիուած Ս. Թեհլիրեանին, պատմուածքներ, յօդուածներ/, Երեւան, 2004։
- Պերճ Զէյթունցեան, Ոտքի, դատարանն է գալիս/ դրամա նուիրուած Ս. Թեհլիրեանի/, տես ,, մեծ լռութիւն/ դրամաներ/՛՛, Երեւան, 1985։
Գրականութիւն
- Սողոմոն Թեհլիրեան, Վերյիշումներ, Երեւան, 1993։
- Սողոմոն Թեհլերյանի դատավարութիւնը /սղագրական նիւթեր/, Երեւան, 1990։
- Մակիչ Արզումանեան, Հայաստան. 1914-1917/, Երեւան, 1969։
- Մհեր Կարապետեան, Հայաստանը 1912-1920 թուականներուն, Երեւան, 2003։