«Զէյթունի Ապստամբութիւն (1895)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎Արդիւնքները: վերջակետների ուղղում, փոխարինվեց: ն: → ն։ (2)
Չ →‎Արդիւնքները: կետադրություն և բացատներ, փոխարինվեց: կ ՝տ → կ՝ տ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 17. Տող 17.
* Ներում շնորհել հայերուն, ապահովել անոնց կեանքն ու գոյքը։
* Ներում շնորհել հայերուն, ապահովել անոնց կեանքն ու գոյքը։


* էմէջ պետք է նշանակվէր եւրոպացի կառավարիչ, իսկ ՝տեղական պաշտօնկաները ըլլային հայեր։
* էմէջ պետք է նշանակվէր եւրոպացի կառավարիչ, իսկ՝ տեղական պաշտօնկաները ըլլային հայեր։


Այս լուրջ զիջումներու դիմաց թուրքերը հնչակեան գործիչներէն պահանջեցին զէնքը հանձնել ու հեռանալ Զեյթունէն։ Ապստամբութեան շնորհիւ՝ տարածաշրջանը համեմատաբար քիչ տուժեց։
Այս լուրջ զիջումներու դիմաց թուրքերը հնչակեան գործիչներէն պահանջեցին զէնքը հանձնել ու հեռանալ Զեյթունէն։ Ապստամբութեան շնորհիւ՝ տարածաշրջանը համեմատաբար քիչ տուժեց։

21:36, 11 Մարտ 2016-ի տարբերակ

Կաղապար:ԱՀ

Հուշարձան նուիրուած Զէյթունի հայերուն, Հալէպ, Սուրիա

Զէյթունի ապստամբությունը, որ տեղի ունեցաւ՝ 1895-1896 թուականներուն, հայերու պատասխանն էր Համիտեան կոտորածներուն։ Հայերու ինքնապաշտպանական ուժը կոտրելու համար՝ իշխանութիւնները կարեւորութիւն կու տային նաեւ՝ այս տարածաշրջանի հպատակեցումը։ Այդ հանգամանքը հասկանալով` հայ ազգային ուժերը, մասնաւորապէս հնչակեանները միջոցներ ձեռնարկեցին լեռնագաւառը ամրացնելու ուղղութեամբ։ 1895 թուականի ամրան՝ Զեյթունը տեղափոխուեցաւ հնչակեան՝ Գարուն Աղասին (Կարապետ Թուր-Սարգսեան), մշեցի հայդուկ Մխօ Շահէնը (Մխիթար Սեֆերեան) եւ ուրիշներ։ Ապստամբութեան փաստական ղեկավար դարձաւ՝ Նազարէթ Չաւուշը (Նորաշխարհեան) [1]։

Ռազմական Գործողութիւններու Սկիզբ

75-ամեայ՝ Ղազար Շովրոեանի եւ Աղասի գլխաւորութեամբ՝ զէյթունցիները Հոկտեմբերի սկզբներուն սկսաւ ապստամբութիւնը։ Մինչեւ Հոկտեմբեր 16-ի լուսաբացը՝ զինաթափեցին թուրքական 700-հոգինոց կայազորը, գրաւեցին 600 հրացան, գերմանական 2 հրանոթ եւ մեծ քանակութեամբ այլ զինամթերք։ Զորանոցի վրայ՝ բարձրացուեցաւ ապստամբներու կարմիր դրօշը` «Զեյթունի Անկախ Իշխանութիւն» վերտառութեամբ։ Կազմուեցաւ Զեյթունի ժամանակաւոր կառավարութիւն` Աղասի նախագահութեամբ։

Նոյեմբեր 1895-ին, Զէյթունի վրայ շարժուեցաւ թուրքական երկու բանակ։ Դեկտեմբերի սկզբին ընթացող անհաւասար մարտերուն, հայերը ծանր կորուստներ պատճառեցին թշնամիին։ Ապստամբներու շարքերը պահ մը նոսրացան։ Բայց ալեզարդ իշխան՝ Կարապետ Բասիլոսեանը, կոչ անելով կռւիլ մինչեւ վերջին շունչը, կրցաւ մարտիկներուն կրկին տանիլ գրոհի։ Թշնամին տուաւ աւելի քան հազար սպաննուած եւ նահանջեց։ Զեյթունցիները, շրջապատուած ըլլալով մօտ 4 ամիս, չունենալով բաւարար սննդամթերք եւ զինամթերք, քաջաբար կը դիմադրէին։

Արդիւնքները

Զէյթունի այս հերթական հերոսամարտի լուրը կը հասնի նաեւ՝ Եւրոպա։ Մեծ տերութիւններու միջամտութեամբ Յունուար 30,1896-ին, Հալէպին մէջ կը կնքուի հաշտութիւն։ Կառավարութիւնը կը պարտաւորուի՝

  • Զորքերը ետ քաշել Զեյթունէն։
  • Ներում շնորհել հայերուն, ապահովել անոնց կեանքն ու գոյքը։
  • էմէջ պետք է նշանակվէր եւրոպացի կառավարիչ, իսկ՝ տեղական պաշտօնկաները ըլլային հայեր։

Այս լուրջ զիջումներու դիմաց թուրքերը հնչակեան գործիչներէն պահանջեցին զէնքը հանձնել ու հեռանալ Զեյթունէն։ Ապստամբութեան շնորհիւ՝ տարածաշրջանը համեմատաբար քիչ տուժեց։

Ծանոթագրութիւններ